Jan Dąbski
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 kwietnia 1880 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 czerwca 1931 |
| Wicemarszałek Sejmu II kadencji (II RP) | |
| Okres |
od 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Prezes Stronnictwa Chłopskiego | |
| Okres |
od 12 stycznia 1926 |
| Przynależność polityczna | |
| Następca | |
| Minister spraw zagranicznych | |
| Okres |
od 24 maja 1921 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Jan Dąbski (ur. 10 kwietnia 1880 w Kukizowie koło Lwowa, zm. 5 czerwca 1931 w Warszawie) – polski działacz ludowy i polityk, dziennikarz, uczestnik rokowań z Rosją Radziecką w Rydze, kierownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych (od 24 maja 1921 do 11 czerwca 1921).
Życiorys
Gimnazjum ukończył we Lwowie. Absolwent wydziału chemii Uniwersytetu Lwowskiego. Zaangażował się w tworzenie polskiego ruchu ludowego w Galicji, wstępując do PSL. W latach 1907-1909 korespondent Kuriera Lwowskiego w Wiedniu (1908-1913 jego współredaktor). Od 1908 redagował także lwowską Gazetę Ludową. Wraz z Bolesławem Wysłouchem dokonał rozłamu w polskim ruchu ludowym, powołując do życia w 1912 Polskie Stronnictwo Ludowe – Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców (był sekretarzem tej partii), które w 1914 weszło w skład PSL „Piast”.
Podczas wojny działał w Naczelnym Komitecie Narodowym, służył w 4 pułku piechoty Legionów. W 1914 roku jako przedstawiciel ludowców był członkiem sekcji zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego[1], W latach 1917–1918 organizował efemeryczną partię pod nazwą Zjednoczenia Ludowego, wkrótce jednak powrócił do PSL „Piast”. Od 1919 do 1931 posłował na Sejm RP (Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji), był współautorem ustawy o reformie rolnej. Członek komisji rolnej Sejmu Ustawodawczego (1919–1922)[2]. Od marca 1920 wiceminister spraw zagranicznych, przewodniczył polskiej delegacji na rokowania w Mińsku i Rydze o zawieszenie broni w wojnie polsko-bolszewickiej i traktat pokojowy z Rosją Sowiecką. Negocjował tajnie z Adolfem Joffe warunki rozejmu i pokoju, był jednym z sygnatariuszy traktatu ryskiego.
W 1923 założył PSL „Jedność Ludową”, a po połączeniu z PSL „Wyzwoleniem” został prezesem klubu poselskiego. W 1926 współorganizował Stronnictwo Chłopskie, na którego szefa został wybrany. W latach 1928–1931 sprawował funkcję wicemarszałka Sejmu.
29 sierpnia 1930, tuż po przebytej operacji żołądka, został dotkliwie pobity przez nieznanych sprawców w wojskowych mundurach[3].
Jan Dąbski został pochowany 7 czerwca 1931 na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[4] (kw. 205–IV–7)[5].
Jego żoną była Zofia (zm. 1928)[6].
Odznaczenia
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (13 lipca 1921)[7][8][9]
- Krzyż Niepodległości (1937, pośmiertnie)[7]
- Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja)[7]
- odznaczenia austriackie, fińskie, włoskie i rumuńskie[7]
Przypisy
- ↑ Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
- ↑ Tadeusz Rzepecki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, Poznań 1920, s. 278.
- ↑ Andrzej Garlicki: Od maja do Brześcia. Warszawa: „Czytelnik”, 1981. ISBN 83-07-00429-2.
- ↑ Nad mogiłą ś. p. Jana Dąbskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 130 z 9 czerwca 1931.
- ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
- ↑ Ś. p. Zofja Dąbska. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 282 z 7 grudnia 1928.
- ↑ a b c d Andrzej Krzysztof Kunert (red.): Posłowie i Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik Biograficzny. T. 1 (A-D). Warszawa: Wyd. Sejmowe, 1998, s. 362-363.
- ↑ Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 157 z 19 lipca 1921.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.
Wybrane prace
- Pokój ryski. Wspomnienia, pertraktacje, tajne układy z Joffem, listy. Warszawa 1931
Bibliografia
- Dąbski Jan w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1 s.92
- Rząd Obrony Narodowej
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie
- Członkowie delegacji polskiej na rokowania pokojowe w Rydze 1920–1921
- Członkowie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Członkowie komisji rolnej Sejmu Ustawodawczego (1919–1922)
- Członkowie Naczelnego Komitetu Narodowego (sekcja zachodnia)
- Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Politycy Polskiego Stronnictwa Ludowego (1895–1913)
- Politycy PSL „Piast”
- Politycy Stronnictwa Chłopskiego
- Politycy Stronnictwa Ludowego
- Posłowie na Sejm I kadencji (1922–1927)
- Posłowie na Sejm II kadencji (1928–1930)
- Posłowie na Sejm III kadencji (1930–1935)
- Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1919–1922)
- Urodzeni w 1880
- Wicemarszałkowie Sejmu II Rzeczypospolitej
- Wiceministrowie Ministerstwa Spraw Zagranicznych II Rzeczypospolitej
- Zmarli w 1931
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie