Kazimierz Dzierżanowski
gen. dyw. Kazimierz Dzierżanowski | |
generał dywizji | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
II Brygada Artylerii Legionów |
Stanowiska |
dowódca brygady artylerii |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Kazimierz Antoni Dzierżanowski (ur. 24 października 1872 w Hałuszczyńcach, w powiecie skałackim, zm. prawd. w maju 1940 na Ukrainie) – generał dywizji Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Był synem Zygmunta, właściciela Czahar w tarnopolskim[1], dzierżawcy dóbr, powstańca z 1863, oraz Marii z Fedorowiczów. W 1893 ukończył Wydział Artylerii Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu i został oficerem zawodowym artylerii cesarskiej i królewskiej Armii. Służył w artylerii we Lwowie, w 1914 uzyskał awans na stopień kapitana. Walczył na frontach I wojny światowej. Wojnę zakończył w stopniu podpułkownika.
Po upadku Austrii, od 2 listopada 1918 dowodził polskimi oddziałami na Morawach, przyprowadził je w granice Polski. Przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podpułkownika i przydzielony do Generalnego Inspektoratu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W lutym 1919 został dowódcą I, następnie II Brygady Artylerii Legionów. Od 1 lipca 1919 był jednocześnie inspektorem artylerii Frontu Północno-Zachodniego. 9 października 1919 roku został mianowany dowódcą XI Brygady Artylerii[2]. W okresie listopad 1919 – marzec 1922 zastępca Generalnego Inspektora Artylerii.
Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, odznaczając się zwłaszcza w walkach o Mińsk i Bobrujsk. W marcu 1920 został szefem Sekcji Artylerii w Departamencie I Broni Głównych i Wojsk Taborowych MSWojsk. 29 maja 1920 zatwierdzony został z dniem 1 kwietnia tego roku w stopniu pułkownika. Za bohaterstwo w czasie wojny z Rosją Sowiecką został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy.
28 marca 1922 Minister Spraw Wojskowych mianował go szefem Departamentu III Artylerii i Uzbrojenia MSWojsk. 3 maja 1922 zweryfikowany został w stopniu generała brygady ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. W marcu 1924 objął dowództwo 28 Dywizji Piechoty w Warszawie. 31 marca 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na generała dywizji ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 9 lokatą w korpusie generałów[3]. W międzyczasie, od 1 grudnia 1924 do 20 sierpnia 1925 był słuchaczem II Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 21 października 1925 Prezydent RP mianował go komendantem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[4]. W dniach 11-13 maja 1926, w czasie zamachu stanu, pełnił obowiązki dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. 3 sierpnia 1926 wyznaczony został na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. 15 marca 1927 przeniesiony został na równorzędne stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. Z dniem 31 grudnia 1932 przeniesiony został w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie.
We wrześniu 1939 z powodu wieku i choroby nie wziął czynnego udziału w obronie Lwowa. We wrześniu 1939 został aresztowany przez NKWD[5] i osadzony w więzieniu na Zamarstynowie. W drugiej połowie kwietnia 1940 przetransportowany został do więzienia w Kijowie. Według Zdzisława Nicmana generał zmarł na skutek skrajnego wyczerpania. Nazwisko generała figuruje na Ukraińskiej Liście Katyńskiej. Został pochowany na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
W 1941 gen. Władysław Sikorski, nie mając informacji o tragicznych losach generała, brał pod uwagę jego kandydaturę na stanowisko dowódcy Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, ale władze sowieckie twierdziły, iż nic nie wiedzą o losie generała.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1922)[6][7]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1928)[6][8]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[6][9]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (1930)[6][10]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[6][11]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[6][11]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (Hiszpania)[6][11]
- Wielki Oficer Orderu św. Sawy (Jugosławia, 8 sierpnia 1927)[6][12]
- Wielki Oficer Orderu Leopolda II (Belgia)[6]
- Komandor Legii Honorowej (Francja, 1931)[6][13]
- Oficer Legii Honorowej (Francja, 1921)[6][14]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 5. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1902, s. 269.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 94 z 10 listopada 1919 roku, poz. 3616.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 32 z 02.04.1924 r.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 110 z 23.10.1925 r.
- ↑ Sławomir Kalbarczyk. Ukraińska Lista Katyńska. „Komentarze historyczne”, s. 54. Instytut Pamięci Narodowej.
- ↑ a b c d e f g h i j k Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 160.
- ↑ Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 2, s. 112
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 10 z 15.05.1928
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
- ↑ 17 marca 1930 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska” M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143
- ↑ a b c Kazimierz Dzierżanowski. nac.gov.pl. [dostęp 2015-11-09].
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 282.
- ↑ Zezwolenie Prezydenta RP: Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 380, Nr 8 z 11 listopada 1931. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ Zezwolenie Naczelnika Państwa: Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208)
Bibliografia
- Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945. T. II, część 2. Koszalin 1993
- T. Kryska, Karski, S. Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, wyd. Editions Spotkania, Warszawa 1991,
- H.P. Kosk Generalicja polska, t. 1, wyd. Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1998
- Zdzisław Nicman, Gen. dyw. Kazimierz Dzierżanowski (1872-1940), „Polska Zbrojna"
- Generałowie dywizji II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie artylerii II Rzeczypospolitej
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej
- Pochowani na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni
- Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej
- Polacy i obywatele polscy – więźniowie więzienia na Zamarstynowie (okupacja radziecka)
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej (Hiszpania)
- Polacy odznaczeni Orderem Leopolda II
- Polacy odznaczeni Orderem św. Sawy
- Polacy – żołnierze Cesarskiej i Królewskiej Armii w I wojnie światowej
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej
- Urodzeni w 1872
- Zmarli w 1940
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości