Kolej wilanowska
Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rozstaw szyn |
1891-1936: 800 mm, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stacja początkowa Warszawa Belweder | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rok otwarcia |
1891 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rok zawieszenia ruchu |
1971 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kolej wilanowska[1], zwyczajowo kolejka wilanowska[2] – nieistniejąca kolej wąskotorowa łącząca warszawski Mokotów z Wilanowem.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Kolej wilanowską uruchomiono na początku lat 90. XIX w. jako kolej konną. Jej powstanie miało związek z coraz popularniejszym w tamtym czasie wśród mieszkańców dużych miast spędzaniem wolnego czasu w podmiejskich miejscowościach letniskowych. W chwili otwarcia w 1891 r. trasa jej biegła od Rogatek Belwederskich do Czerniakowa. Rok później przedłużono ją do Wilanowa, a w kolejnych latach do Konstancina i Piaseczna. Już w 1896 r. konie zastąpiono lokomotywami[3]. W latach 1903–1915 w celu ułatwienia wjazdu na skarpę wiślaną na fragmencie linii z ulicy Belwederskiej na plac Unii Lubelskiej wykorzystano tzw. kolej zębatą, co było pierwszym wykorzystaniem na linii wąskotorowej tego mechanizmu na ziemiach polskich. W 1932 roku kolej wilanowską, grójecką i jabłonowską połączono pod wspólnym zarządem jako Warszawskie Koleje Dojazdowe[4]. Kolej wilanowska została wówczas włączona do Kolei Grójeckiej[5]. Pierwotnie rozstaw szyn wynosił 800 mm, w 1936 wymieniono na rozstaw 1000 mm. Infrastruktura po linii kolejowej została zlikwidowana w roku 1971[6].
Pozostałością po linii są m.in. budynki dworców zaprojektowane przez Konstantego Jakimowicza w Wilanowie (Warszawa Wilanów) oraz w Klarysewie[7].
Kolej została upamiętniona na warszawskiej Sadybie, gdzie przy ul. Okrężnej znajduje się pomnik lokomotywy autorstwa Jarosława Urbańskiego[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2001. ISBN 83-206-1405-8.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 61. ISBN 978-83-61253-51-8.
- ↑ Dawna stacja w Wilanowie zabytkiem. To jedna z ostatnich pozostałości kolei wilanowskiej.
- ↑ Bogdan Pokropiński: Parowóz Tyb6-3406 w: „Świat Kolei” nr 1/2012, s. 36.
- ↑ Rafał Jabłoński: Wilanowskie lokomotywki jak zabaweczki. Życie Warszawy, 2009-03-26. [dostęp 2018-12-30].
- ↑ Agnieszka Marianowicz-Szczygieł: Kolejka wilanowska i grójecka – echa komunikacyjnej przeszłości Ursynowa. haloursynow.pl, 2018-06-03. [dostęp 2018-12-30].
- ↑ Jerzy S. Majewski: Kolejka wilanowska. warszawa.wyborcza.pl, 2003-11-13. [dostęp 2018-12-30].
- ↑ Jolanta Głodowska: Warszawa. Ciuchcia nie ruszy z Okrężnej. krajoznawcy.info.pl, 2010-02-24. [dostęp 2018-12-30].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Włodzimierz Winek: Z kieliszkiem szampana po cegłę. transport-publiczny.pl, 2021-07-24. [dostęp 2021-07-25].
- Wilanowski Park Kulturowy – kolejka wilanowska. zabytki.um.warszawa.pl, 2021-02-02. [dostęp 2021-02-03].
- Dawna stacja Kolei Wilanowskiej została wpisana do rejestru zabytków. mwkz.pl, 29 kwietnia 2021. [dostęp 2021-05-04].
- Kolej wilanowska. trasbus.com. [dostęp 2018-12-30].
- Kolej wilanowska w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl