Korzec (miasto)
50°37′02″N 27°09′39″E/50,617222 27,160833
 Ruiny zamku | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
6 km² | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380-3651 | ||||
| Kod pocztowy |
34700—34704 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego  | |||||
| 50°37′02″N 27°09′39″E/50,617222 27,160833
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Korzec (ukr. Корець, Koreć) – miasto na Ukrainie, centrum rejonu koreckiego w obwodzie rówieńskim. Miejscowość położona jest na Wołyniu, 65 km od Równego.
Miasto było dawniej rezydencją magnaterii polskiej.
Główne zakłady to cukrownia i zakład produkujący wyroby z tworzyw sztucznych.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W średniowieczu wchodziło w skład ziem Drewlan. Pierwsza wzmianka z 1150 r. Po podziale Wołynia dostało się w ręce książąt Koreckich. Po śmierci ostatniego Koreckiego miasto przeszło do Leszczyńskich, a po nich do Czartoryskich. Prywatne miasto szlacheckie w XVI wieku znajdowało się w województwie wołyńskim[2]. W czasie rozbiorów Polski znalazł się w zaborze rosyjskim, w powiecie nowogradwołyńskim guberni wołyńskiej.
Książę Józef Klemens Czartoryski założył tu w 1783 fabrykę porcelany, której pierwszym dyrektorem został Franciszek Mezer. Fabryka spłonęła na jesieni 1796, jednak już pod koniec 1797 wznowiła działalność i funkcjonowała do 1832 r. Porcelana korecka zyskała sobie sławę w całej Polsce, wysoko oceniano ją praktycznie od początku istnienia fabryki[3]. Prócz manufaktury porcelany Józef Czartoryski zlokalizował również w Korcu produkcję pasów kontuszowych („pasy koreckie”) oraz mebli[4].
W II RP siedziba gminy w powiecie rówieńskim województwa wołyńskiego. Miasto było w 3/4 zamieszkiwane przez ludność żydowską (prawie 5 tys. w 1937 roku[5]) a także przez Polaków i Ukraińców[6].
Od 1924 r. stacjonowała tu kompania graniczna KOP „Korzec”, wchodząca w skład Batalionu KOP „Hoszcza”[7].
Podczas II wojny światowej Żydów w Korcu spotkała zagłada. Wkrótce po wkroczeniu Wehrmachtu do miasta (lipiec 1941) ukraińscy nacjonaliści dokonali pogromu, podczas którego zabito kilku Żydów, rabowano żydowskie mienie i spustoszono synagogi. W nieustalonym czasie podczas okupacji niemieckiej doszło także do akcji niemieckich żołnierzy i policjantów, którzy zmuszali rabinów do wyniesienia Tory na ulicę i spalenia jej. Ci, którzy odmówili wykonania rozkazu, byli rozstrzeliwani. Żydów w Korcu eksterminowano w czterech „akcjach”: w lipcu 1941 (120 zabitych przedstawicieli inteligencji), 20 sierpnia 1941[8] (350 zabitych mężczyzn), 21 maja 1942 (2,5 tys. ofiar) oraz 25 września 1942 (2 tys. ofiar). Tym samym zlikwidowano tutejsze getto. Dwie największe egzekucje zostały dokonane przez SD z Równego przy pomocy niemieckiej żandarmerii i ukraińskiej policji[5].
Latem 1943 r. w wyniku niemieckich aresztowań została rozbita siatka konspiracyjna AK w Korcu (w sile 2 plutonów). 6 października 1943 Ukraińska Powstańcza Armia spaliła w znacznym stopniu miasto; liczby ofiar ataku nie ustalono[6].
W czasie okupacji niemieckiej Polki Maria Assanowicz i Halina Bajraszewska (matka i córka) ukrywały w Korcu żydowską dziewczynkę o imieniu Edith. W 1982 roku Instytut Jad Waszem uhonorował je za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[9].
W 1989 liczyło 9437 mieszkańców[10].
W 2013 liczyło 7388 mieszkańców[11].
Religia
[edytuj | edytuj kod]- Monaster Trójcy Świętej w Korcu
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego w Korcu
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
- rzymskokatolicki kościół parafialny pw. św. Antoniego z 1706 (pierwotnie Wniebowzięcia NMP); od 1962 budynek wykorzystywano jako magazyn środków chemicznych, przez co uległ dewastacji; zwrócono go wiernym w 1990 i konsekrowano po generalnym remoncie w 1994[12]
- prawosławny żeński monaster Trójcy Świętej[13].
- zamek[14]
Ludzie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2022 року. Державна служба статистики України. Київ, 2022. стор.38
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 162.
- ↑ Anna Szkurłat. Manufaktura porcelany w Korcu – stan badań oraz jej związki z porcelaną europejską. „Kronika Zamkowa”. 1-2/2006. s. 131-147. ISSN 0239-4898.
- ↑ Marek Nalepa. Listy Hugona Kołłątaja do księgarza i wydawcy krakowskiego Jana Maja ze stycznia i lutego 1807 roku. „Tematy i Konteksty”. 2/2012. s. 43. ISSN 2299-8365.
- ↑ a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.463
- ↑ a b Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 693-694, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- ↑ Historyczne Bitwy 094 - Szack - Wytyczno 1939, Czesław Grzelak [online], pdfcoffee.com [dostęp 2023-09-29] (ang.).
- ↑ Gmina żydowska w Korcu. ŻIH. [dostęp 2012-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-05)]. (pol.).
- ↑ Assanowicz Maria ; Daughter: Bajraszewska Halina (Assanowicz). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-11]. (ang.).
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
- ↑ Historia Parafii. Kościół p.w. Św. Antoniego w Korcu. [dostęp 2014-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-23)].
- ↑ J. Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t.2, Burchard Edition 2001, ISBN 83-87654-11-6, ss.108–110
- ↑ Korzec. [dostęp 2013-08-21].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona polskiej parafii katolickiej z siedzibą w Korcu
- Korzec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 432.
- Zamek w Korcu.
- Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona
