Nacjonalizm

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 25 lut 2018, była oparta na tej wersji.

Nacjonalizm (z łac. natio, „naród”) – postawa społeczno-polityczna uznająca naród za najwyższe dobro w sferze życia oraz polityki. Głosi solidarność wszystkich grup i klas społecznych danego narodu.

Charakterystyka nacjonalizmu

Nacjonalizm uważa interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu jednostki, grup społecznych, czy społeczności regionalnych. Uznaje naród za najwyższego suwerena państwa, a państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności, złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii i kultury. Nacjonalizm ponadto przedkłada interesy własnego narodu nad interesami innych narodów^[a], zarówno wewnątrz kraju (mniejszości narodowe lub etniczne) jak i na zewnątrz (narody sąsiednie)^[2].

Skrajną odmianą nacjonalizmu jest szowinizm.

Postawa nacjonalistyczna nie jest autonomiczną i kompletną ideologią, lecz zbiorem zasad, które są lub były wyznawane przez różne odmiany prawicy (Narodowa Demokracja, Kemalizm) lub lewicy (Jakobini, Czerwoni Khmerzy). W historii występowały różne typy nacjonalizmów, np. narodowy konserwatyzm, narodowy liberalizm, narodowy radykalizm, narodowy socjalizm (nazizm), faszyzm.

W XIX-wiecznym nacjonalizmie istotnym elementem był darwinizm społeczny, który zakładał, że życiem społeczeństw rządzą te same zasady, co światem przyrody. Według nacjonalistycznej interpretacji historii świat był i jest areną walk pomiędzy różnymi narodami, z których tylko najsilniejsze mają prawo do przetrwania. Idee nacjonalistyczne często pojmują naród jako przede wszystkim etniczną wspólnotę krwi przez co często jest porównywany do rasizmu.

Nurty nacjonalizmu

Nacjonalizm w Polsce

Marsz w 81. rocznicę utworzenia ONR, na sztandarze widoczna falanga. (Poznań 2015)

Osobny artykuł: Nacjonalizm polski.

W II RP za polityczny wyraz nacjonalizmu uważano ruch narodowy (Liga Narodowa, Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Związek Młodzieży Polskiej "Zet", Narodowy Związek Robotniczy, Związek Ludowo-Narodowy, Obóz Wielkiej Polski, Stronnictwo Narodowe) oraz jego odłamy (np. Obóz Narodowo-Radykalny). Współtwórcą i głównym ideologiem polskiego nacjonalizmu – Narodowej Demokracji (endecji) – był Roman Dmowski^[b], jednakże obóz narodowy sam nie określał się jako nacjonalistyczny, wychodząc z założenia, że to określenie zawiera w sobie element doktrynalny i sprowadza obowiązek narodowy do części jakby tylko społeczeństwa^[c].

Popularnymi w Polsce symbolami nacjonalizmu są: Falanga, Mieczyk Chrobrego oraz krzyż celtycki. Szczególnie ostatni symbol wzbudza liczne kontrowersje^[5]^[6].

Zobacz też

Uwagi

↑ Niezależnie od pojęcia narodu – różnego w różnych krajach – każdy nacjonalizm zawiera dwa twierdzenia: po pierwsze, że dany naród jest rodzajem absolutu, bóstwa stojącego ponad wszystkim, a więc także ponad jednostką, która winna wszystko dla niego poświęcić; po drugie, że dany naród jest czymś lepszym, godniejszym, bardziej wartościowym niż inne narody^[1].
↑ Jednym z najważniejszych przedmiotów pracy pisarskiej Dmowskiego było – formowanie ideologii narodowej. Pod tym względem klasycznym jego dziełem są „Myśli nowoczesnego Polaka”, które na zawsze pozostaną podstawową książką, formułującą doktrynę polskiego nacjonalizmu^[3].
↑ Nie umiałbym powiedzieć, gdzie pierwej, we Francji, czy we Włoszech, użyto wyrazu „nacjonalizm” dla określenia nowego ruchu narodowego. Byłem zawsze zdania, że to termin nieszczęśliwy, osłabiający wartość ruchu i myśli, którą ten ruch wyrażał. Wszelki „izm” mieści w sobie pojęcie doktryny, kierunku myśli, obok którego jest miejsce na inne, równorzędne z nim kierunki. Naród jest jedyną w świecie naszej cywilizacji postacią bytu społecznego, obowiązki względem narodu są obowiązkami, z których nikomu z jego członków nie wolno się wyłamywać: wszyscy jego synowie winni dla niego pracować i o jego byt walczyć, czynić wysiłki, ażeby podnieść jego wartość jak najwyżej, wydobyć z niego jak największą energię w pracy twórczej i w obronie narodowego bytu. Wszelkie „izmy”, które tych obowiązków nie uznają, które niszczą ich poczucie w duszach ludzkich, są nieprawowite^[4].

Przypisy

↑ J. M. Bocheński: Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów. Paryż: Instytut Literacki, 1987.
↑ Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.
↑ Jędrzej Giertych: Roman Dmowski - pisarz polityczny. [w:] Roman Dmowski [on-line]. 1939; © 2006. [dostęp 2015-11-15].
↑ Roman Dmowski: Kościół, naród i państwo. 1927.
↑ Będą pozywać za znieważenie tych symboli, „TVN24.pl” [dostęp 2017-08-03] .
↑ Ministerstwo Sprawiedliwości murem za nacjonalistami. Krzyż celtycki i hasło „White Pride” nie zostaną zakazane, „Newsweek.pl”, 5 stycznia 2017 [dostęp 2017-08-03] (pol.).

Linki zewnętrzne

Nenad Miscevic: Nationalism. Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2014-12-15. [dostęp 2017-12-30]. (ang.).

[2] Niezależnie od pojęcia narodu – różnego w różnych krajach – każdy nacjonalizm zawiera dwa twierdzenia: po pierwsze, że dany naród jest rodzajem absolutu, bóstwa stojącego ponad wszystkim, a więc także ponad jednostką, która winna wszystko dla niego poświęcić; po drugie, że dany naród jest czymś lepszym, godniejszym, bardziej wartościowym niż inne narody^[1].

[5] Jednym z najważniejszych przedmiotów pracy pisarskiej Dmowskiego było – formowanie ideologii narodowej. Pod tym względem klasycznym jego dziełem są „Myśli nowoczesnego Polaka”, które na zawsze pozostaną podstawową książką, formułującą doktrynę polskiego nacjonalizmu^[3].

[7] Nie umiałbym powiedzieć, gdzie pierwej, we Francji, czy we Włoszech, użyto wyrazu „nacjonalizm” dla określenia nowego ruchu narodowego. Byłem zawsze zdania, że to termin nieszczęśliwy, osłabiający wartość ruchu i myśli, którą ten ruch wyrażał. Wszelki „izm” mieści w sobie pojęcie doktryny, kierunku myśli, obok którego jest miejsce na inne, równorzędne z nim kierunki. Naród jest jedyną w świecie naszej cywilizacji postacią bytu społecznego, obowiązki względem narodu są obowiązkami, z których nikomu z jego członków nie wolno się wyłamywać: wszyscy jego synowie winni dla niego pracować i o jego byt walczyć, czynić wysiłki, ażeby podnieść jego wartość jak najwyżej, wydobyć z niego jak największą energię w pracy twórczej i w obronie narodowego bytu. Wszelkie „izmy”, które tych obowiązków nie uznają, które niszczą ich poczucie w duszach ludzkich, są nieprawowite^[4].

[1] J. M. Bocheński: Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów. Paryż: Instytut Literacki, 1987.

[3] Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.

[4] Jędrzej Giertych: Roman Dmowski - pisarz polityczny. [w:] Roman Dmowski [on-line]. 1939; © 2006. [dostęp 2015-11-15].

[6] Roman Dmowski: Kościół, naród i państwo. 1927.

[8] Będą pozywać za znieważenie tych symboli, „TVN24.pl” [dostęp 2017-08-03] .

[9] Ministerstwo Sprawiedliwości murem za nacjonalistami. Krzyż celtycki i hasło „White Pride” nie zostaną zakazane, „Newsweek.pl”, 5 stycznia 2017 [dostęp 2017-08-03] (pol.).

[a]

[2]

[b]

[c]

[5]

[6]

[1]

[3]

[4]