Solejrolia rozesłana

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Solejrolia rozesłana
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

pokrzywowate

Rodzaj

solejrolia

Gatunek

solejrolia rozesłana

Nazwa systematyczna
Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy
Feddes Repert. 70: 4 (1965)[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Odmiana 'Argentea'
Odmiana 'Aurea'

Solejrolia rozesłana[4][5], helksynia soleirola[6] (Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy) – gatunek roślin z monotypowego rodzaju solejrolia (też: drobinka[5]) Soleirolia z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae). Jest endemitem zachodniej części basenu Morza Śródziemnego występującym naturalnie na: Sardynii, Korsyce, Majorce, Półwyspie Apenińskim[3][7] oraz na północno-wschodnim krańcu Algierii (gdzie odkryty został w 2017 roku)[7]. Jako gatunek introdukowany rośnie w Europie na zachód od Danii, Niemiec i Austrii, w zachodniej Ameryce Północnej (Kalifornia i północno-zachodni Meksyk), w zachodniej Ameryce Południowej (Kolumbia, Peru i Chile) oraz na Tasmanii[3].

Roślina jest uprawiana jako okrywowa w szklarniach[8], jako roślina pokojowa oraz ogrodowa w klimacie ciepłym lub wynoszona do ogrodów latem w klimacie umiarkowanym[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Bylina o pędach owłosionych, ale pozbawionych kłujących włosków. Łodygi delikatne, nitkowate, silnie rozgałęziające się, ścielące się po podłożu i osiągające zwykle do kilku cm wysokości, maksymalnie do 20 cm[9], korzeniące się w węzłach i gęsto pokrywające duże powierzchnie[5]. Korzenie delikatne[5].
Liście
Skrętoległe (nierzadko pozornie naprzeciwległe), pojedyncze, całobrzegie, bez przylistków. Blaszki osadzone na krótkich ogonkach, nerkowato okrągłe, o średnicy zwykle do 5 mm, od góry rzadko owłosione i z cystolitami, od spodu z nielicznymi włoskami na nerwach i bez cystolitów[9]. Liście są jasnozielone, u odmian też żółte i srebrzyste[4], miękkie[5].
Kwiaty
Drobne, rozdzielnopłciowe, krótkoszypułkowe (szypułki poniżej 1 mm długości), wyrastają pojedynczo u nasady liści (męskie w górze pędu, żeńskie niżej[6]). Kwiaty męskie wsparte są okrywą z 3 wąskich i wolnych listków podkwiatowych. Dzwonkowaty okwiat składa się z czterech listków zrośniętych do połowy i osiągających do 1,3 mm długości. Pręciki są cztery. Kwiaty żeńskie wsparte są zrośniętymi w rurkę trzema listkami podkwiatowymi. Okwiat czterolistkowy jest rurkowaty i osiąga do 0,8 mm długości. Zalążnia zwieńczona krótką szyjką słupka[9]. Okwiat jest białawy[4].
Owoce
Drobne, jajowate niełupki zamknięte w trwałym okwiecie i okrywie podkwiatowej[9].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina cieniolubna (bezpośrednie światło słoneczne niszczy liście)[4]. Rośnie u wejść do jaskiń, na skalistych zboczach i nawisach[9], w wąwozach[7] do 700 m n.p.m.[9]

Systematyka i taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Gatunek z monotypowego rodzaju solejrolia Soleirolia Gaudich. in Voy. Uranie: 504 (1830) (synonimy: Helxine Req., Helxine Bubani)[10]. Rodzaj należy do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae), w obrębie której zaliczany jest do plemienia Boehmerieae Gaudichaud[2].

Rodzaj wyewoluował w miocenie oddzielając się jako siostrzany od linii prowadzącej do makaronezyjskiego rodzaju Gesnouinia oraz rodzaju parietaria Parietaria, które rozdzieliły się w pliocenie lub plejstocenie[11].

Nazwa rodzajowa upamiętnia Josepha François Soleirola (1781–1863), botanika z Korsyki[9].

Synonimy homotypowe[3]
  • Helxine soleirolii Req.
  • Parietaria soleirolii (Req.) Spreng.
Synonimy heterotypowe[3]
  • Parietaria cretica Moris
  • Parietaria repens Soleirol ex Mutel
  • Soleirolia corsica Gaudich.
  • Soleirolia repens Kuntze

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina uprawiana jako okrywowa w szklarniach[8] i donicach[4], w klimacie ciepłym także w ogrodach skalnych i parkach[6]. W pojemnikach bywa uprawiana w celu zadarniania powierzchni pod innymi roślinami[12] lub samodzielnie, wówczas zwykle jako roślina wisząca (zwłaszcza młode, bujnie rosnące okazy mogą tworzyć atrakcyjne, kuliste formy)[5]. W uprawach szklarniowych roślina ta bywa chwastem[13].

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Wymaga stanowisk cienistych lub półcienistych, nie może być narażona na bezpośrednie promienie słoneczne. Zimą optymalnie rośnie w temperaturach z zakresu 5–15°C, w wyższych może tracić liście. Wymaga stale wilgotnego podłoża, ale zaleganie wody powoduje gnicie korzeni i pędów. W pomieszczeniach ogrzewanych i latem wymaga zraszania. Rozmnażana jest wegetatywnie przez podział łatwo korzeniących się pędów. Zaleca się sadzić rośliny w pojemnikach o szerokości większej niż ich głębokość[4]. Dobrze rośnie w podłożu piaszczystym zmieszanym z kompostem[12] lub utworzonym z kory i słabo rozłożonego torfu w równych proporcjach[4].

W uprawie doniczkowej rzadko udaje się roślinę utrzymać dłużej niż rok, natomiast w ogrodach w odpowiednich warunkach klimatycznych może utrzymywać się bardzo długo[4]. Krótki okres produkcji i szybki wzrost pozwala na kilkukrotne odtwarzanie roślin w ciągu roku[5].

Uprawiane są odmiany o barwnych liściach[4]:

  • 'Argentea' – liście jasnozielonosrebrzyste;
  • 'Aurea' – liście jasnożółtozielone.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-21] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-21] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-21].
  4. ↑ a b c d e f g h i j Patrick Mioulane (red.), Rośliny pokojowe. Praktyczna encyklopedia, Warszawa: Hachette Livre Polska, 2009, s. 268, ISBN 978-83-7575-544-2.
  5. ↑ a b c d e f g Mieczysław Czekalski, Rośliny ozdobne do dekoracji wnętrz, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 1996, s. 126-127, ISBN 83-7160-011-9.
  6. ↑ a b c Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 293. ISBN 83-214-1305-6.
  7. ↑ a b c Tarek Hamel, Amir Boulemtafes, Découverte d’une endémique tyrrhénienne Soleirolia soleirolii (Urticaceae) en Algérie (Afrique du Nord), „Fl. Medit.”, 27, 2017, s. 185-193 [dostęp 2023-10-21].
  8. ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 867, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ a b c d e f g Soleirolia Gaudich., [w:] floraiberica.es [online], Real Jardín Botánico, CSIC [dostęp 2023-10-21].
  10. ↑ Genus Soleirolia Gaudich., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-10-21].
  11. ↑ Christina Schüßler i inni, Island biogeography of the Macaronesian Gesnouinia and Mediterranean Soleirolia (Parietarieae, Urticaceae) with implications for the evolution of insular woodiness, „Taxon”, 68 (3), State Natural History Museum Stuttgart, 2019, s. 537-556, DOI: 10.1002/tax.12061.
  12. ↑ a b Zbigniew Haber, Doniczkowe rośliny ozdobne, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1992, s. 385-386, ISBN 83-09-01571-2.
  13. ↑ Heywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 327-328. ISBN 1-55407-206-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Solejrolia_rozesłana&oldid=71842857”