Wołyń (film)

Wołyń

Gatunek	dramat wojenny
Rok produkcji	2016
Data premiery	23 września 2016 7 października 2016
Kraj produkcji	Polska
Język	polski, ukraiński
Czas trwania	150 min
Reżyseria	Wojciech Smarzowski
Scenariusz	Wojciech Smarzowski
Główne role	Michalina Łabacz, Wasyl Wasyłyk
Muzyka	Mikołaj Trzaska
Zdjęcia	Piotr Sobociński
Scenografia	Marek Zawierucha
Kostiumy	Paweł Grabarczyk Magdalena Rutkiewicz-Luterek Wanda Kowalska Agata Drozdowska
Montaż	Paweł Laskowski
Produkcja	Film itp. z o.o.
Dystrybucja	Forum Film Poland
Nagrody
41. FFG profesjonalny debiut aktorski zdjęcia charakteryzacja
/ www.forumfilm.pl/wolyn Strona internetowa

{{Film infobox}} Nieprawidłowe/puste pola: "www". Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | przychody brutto = | alt grafiki = | commons = | opis grafiki = | wikicytaty = Nieznane pola: "podpis grafiki". Nieoczekiwana grafika: "data premiery".

Cerkiew z Grąziowej, w 2014 roku w cerkwi były realizowane sceny do filmu Wołyń

Wołyń – polski dramat wojenny z 2016 roku w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego.

Produkcja

Scenariusz filmu powstał z inspiracji opowiadaniami pt. Nienawiść Stanisława Srokowskiego, z których zostało zaczerpniętych kilka wątków. W filmie zaplanowano około 130 ról aktorskich, w których mówi się pięcioma językami po ukraińsku, niemiecku, rosyjsku, jidysz, łacinie i polsku.

Za plenery przy kręceniu filmu posłużyły Kolbuszowa (skansen), Jeziorzany, Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie, gmina Wizna. Zaplanowano także ujęcia w okolicach Rawy Mazowieckiej, Sanoka, Skierniewic.

Powstała Fundacja na Rzecz Filmu Wołyń. W trakcie prac nad filmem w lutym 2016 jego twórca Wojciech Smarzowski zaapelował publicznie o wsparcie finansowe, potrzebne do ukończenia produkcji. Wówczas proces powstawania filmu wsparli w oświadczeniach Stanisław Srokowski, Ewa i Władysław Siemaszkowie. Następnie wsparcia finansowego udzieliły m.in. Telewizja Polska, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych.

Fabuła

Film opowiada historię 17-letniej Zosi Głowackiej z wołyńskiej wioski, zamieszkałej przez Ukraińców, Polaków i Żydów. Pewnego dnia główna bohaterka zakochuje się w Ukraińcu Petrze, lecz ojciec wydaje ją za mąż za dużo starszego od niej sołtysa Macieja Skibę. Krótko po ślubie Zosia zostaje w domu z dziećmi męża z pierwszego małżeństwa, gdy ten udaje się na wojnę. Powracający do wioski Maciej, ukrywa się z obawy przed nacjonalistami ukraińskimi. Gdy Wołyń zajęła Armia Czerwona, Rosjanie witani są przez Ukraińców chlebem i wódką. Skiba, uznany za kułaka, został zesłany i bohaterka ponownie sama zajęła się wychowaniem dzieci w wojennych warunkach. Gdy w 1941 Zachodnia Ukraina dostała się w ręce Niemców, ci sami ludzie, którzy radośnie witali Sowietów, cieszą się, widząc mundury hitlerowskie. Na Ukrainie rozpoczyna się ludobójstwo. Niemcy mordują Żydów, następnie Ukraińcy Polaków. Zosia jest świadkiem zabójstw z zemsty i porachunków sąsiedzkich. Reżyser ukazał również Polaków pomagających Żydom i Ukraińców ratujących Polaków.

Obsada

• Michalina Łabacz jako Zosia Głowacka
• Arkadiusz Jakubik jako Maciej Skiba
• Wasyl Wasyłyk jako Petro
• Izabela Kuna jako Głowacka
• Adrian Zaremba jako Antek Wilk
• Lech Dyblik jako Hawryluk
• Jacek Braciak jako Głowacki
• Tomasz Sapryk jako Izaak Menzl
• Jarosław Gruda
• Wojciech Zieliński
• Sebastian Stegmann jako Niemiec
• Andrzej Popiel jako Romek Głowacki, brat Zosi
• Ołeksandr Czeszerow jako Mykoła Mełenczuk
• Roman Skorowski jako Stepan Czuma
• Iryna Składan jako Olga Hypyna matka Petra
• Aleksandr Zbarażski jako Wasyl Huk
• Heorhij Powołocki jako młynarz
• Ołeś Fedorczenko jako Iwan Huk
• Ludmiła Gonczarowa jako siostra Petra
• Serhij Baczyk jako Andrij Kurczuk
• Wołodymyr Prociuk jako Orłyk Libera

Nagrody i nominacje

• 2016: Nominacja do Złotych Lwów.
• 2016: Nagroda dla Piotra Sobocińskiego za zdjęcia na 41. Festiwalu Filmowym w Gdyni
• 2016: Nagroda dla Michaliny Łabacz za najlepszy debiut aktorski na 41. Festiwalu Filmowym w Gdyni
• 2016: Nagroda dla Ewy Drobiec w kategorii charakteryzacja na 41. Festiwalu Filmowym w Gdyni
• 2016: Nagroda prezesa Telewizji Polskiej dla filmu „Wołyń” (100 tys. zł)

Odbiór w Polsce

• W opinii Tadeusza Sobolewskiego „Wołyń” jest wielkim filmem, niemającym precedensu w polskim kinie po 1989 roku. Zdaniem recenzenta Gazety Wyborczej film uczciwie pokazuje historię z wielu perspektyw i jest uniwersalnym ostrzeżeniem przed nacjonalizmem.
• Także historycy i publicyści jak Paweł Lisicki czy Piotr Zychowicz wyrażają się bardzo pozytywnie o filmie, podkreślając jego autentyzm i oddanie realiów historycznych wydarzeń na Wołyniu
• Grażyna Torbicka i Tomasz Raczek uznali, że film nie jest jednostronny. Oboje wyrazili zdziwienie pominięciem filmu przy przyznawaniu głównych nagród na festiwalu w Gdyni.
• Jakub Majmurek uważa, że „Wołyń” spełnił wiązane z nim wysokie oczekiwania i jest jednym z najważniejszych obrazów opisujących dzieje „skrwawionych ziem”. Autor ten uważa, że Smarzowski uczciwie przedstawił racje Polaków i Ukraińców a przesłaniem filmu jest ostrzeżenie przed wszelkimi formami radykalizmu, w tym przed nacjonalizmem. Majmurek przewiduje próby wykorzystania filmu przez propagandę, przed którymi jednak dzieło to się obroni.
• Piotr Tyma w wypowiedzi bezpośrednio po premierze filmu uznał, że dzieło Smarzowskiego epatuje niepotrzebnymi scenami okrucieństwa i to w skrajnie naturalistycznej formie, zarzuca również autorowi fascynację ludzką brutalnością. Według Tymy film pokazuje Kresy z perspektywy polskiego patrzenia na Wschód z pewną wyższością, nie zbliża do zrozumienia historii, ale powiela negatywne stereotypy z okresu PRL, polaryzując społeczeństwo. Według przewodniczącego ZUwP film był potrzebny, ponieważ odziera polskie Kresy z romantycznego mitu i sielskiego idealizmu.
• 7 października 2016, w dniu premiery filmu, politycy partii Kukiz'15 na konferencji prasowej w sejmie, wystosowali apel do służb dyplomatycznych MSZ, aby te dołożyło starań i zaangażowało się w promowanie i rozpropagowanie filmu na terenie Ukrainy, to zadanie ma być nadrzędnym interesem narodowym i państwowym w relacji z Ukrainą . Tymczasem Smarzowski deklaruje od początku, że nie chce żeby jego film wykorzystali politycy.

Odbiór w Niemczech

Według Gerharda Gnaucka film „Wołyń” jest obrazem, na który społeczność polska czekała bardzo długo. Przy okazji premiery „Wołynia” Gnauck przypomniał historię regionu i stosunków polsko-ukraińskich. Autor cytuje przewidywania części ekspertów politycznych, że film może prowadzić do powikłań „międzynarodowych”, wywołać na Ukrainie oburzenie z jednej strony i być wykorzystywany do celów propagandowych w Rosji oraz przytacza pierwsze polskie, ukraińskie i rosyjskie opinie o filmie. Uwagę Gnaucka zwróciły epizody z udziałem żołnierzy Wehrmachtu, u których polska Zosia z synem szuka schronienia. W opinii Gnaucka film jest bardzo dobry i wyważa polityczne racje dwóch skonfliktowanych stron, jednak w odbiorze filmu nie uniknie się wrażenia o sile starej pogardy Polaków wobec Ukraińców. Gnauck podkreślił słowa Smarzowskiego, który ma nadzieję, że jego praca zbuduje mosty, jeśli nie dziś, to w przyszłości, oraz przesłanie „dzikość nie idzie ze wschodu, tylko z człowieka”.

Odbiór na Ukrainie

• Jeszcze w trakcie realizacji przedsięwzięcia kilku ukraińskich aktorów, którzy dostali zaproszenie do zagrania w filmie po przeczytaniu scenariusza swych ukraińskich ról odmówiło w nim swojego udziału. W rozmowie z Oksaną Zabużką ukraińscy artyści mieli stwierdzić, że film jest prawdziwą szkołą nienawiści. Andrij Lubka poeta i prozaik młodego pokolenia zauważa, że po premierze obrazu Smarzowskiego „w stosunkach polsko-ukraińskich cofniemy się o 10 lat”.
• Jurij Andruchowycz w artykule Нищівна дикість зла opublikowanym na portalu Zbrucz przed obejrzeniem filmu napisał, że Smarzowski ze swoim filmem wpisuje się w ideologiczną kampanię obecnego rządu i partii, której przesłanie najcelniej oddawać mają słowa ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego – film Wołyń zabije pojednanie, którego nigdy nie było.
• Pozytywnie na fakt powstania filmu Wołyń zareagowała Nadija Sawczenko.

Epizody nawiązujące do wydarzeń historycznych

• postać oficera Armii Krajowej przybyłego na rozmowy z Ukraińcami nawiązuje do postaci poety i oficera Armii Krajowej podporucznika Zygmunta Rumla
• scena ataku na kościół nawiązuje do wydarzeń z 11 lipca 1943 roku parafian we wsi Kisielin (Zbrodnia w Kisielinie) oraz w Porycku (Zbrodnia w Porycku)
• scena poświęcenia kosi i siekier oraz kazanie w cerkwi nawiązuje do wydarzenia, które miało miejsce 28 sierpnia 1943 we wsi Sztuń koło Lubomla oraz do wydarzeń w cerkwiach we wsiach Sławetyn, Iwankowicze, Sołoniów, Chlebowice Świrskie, Słupki, Czerniszówka, Giernakówka, Nynkowie, Gaje Wielkie.

Linki zewnętrzne

• Recenzja filmu
• Strona Fundacji na Rzecz Filmu Wołyń
• Wołyń w bazie filmpolski.pl