Sporty olimpijskie

Sporty olimpijskie – dyscypliny sportowe uprawiane podczas Letnich i Zimowych Igrzysk Olimpijskich. Letnie Igrzyska Olimpijskie 2016 obejmowały 28 dyscyplin sportu, nowych 5 dyscyplin zostaną dodane do programu Letnich Igrzysk Olimpijskich 2020; Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2018 obejmowały siedem dyscyplin sportowych^[1].

Liczba i rodzaje konkurencji mogą się nieznacznie zmieniać od jednej Olimpiady do drugiej. Każdy sport olimpijski jest reprezentowany przez międzynarodowy organ zarządzający, a mianowicie międzynarodową federację. Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) ustanawia hierarchię sportu, dyscyplin i konkurencji^[2]. Zgodnie z tą hierarchią każdy sport olimpijski można podzielić na wiele dyscyplin, które często są mylone jako odrębne sporty.

Olimpiady organizowane są co 4 lata od 1896 roku.

Letnie igrzyska olimpijskie[edytuj | edytuj kod]

Na pierwszych igrzyskach olimpijskich rywalizowano w dziewięciu dyscyplinach sportowych^[3]. Od tego czasu liczba dyscyplin sportowych rozgrywanych na Letnich Igrzyskach Olimpijskich stopniowo wzrosła do dwudziestu ośmiu w programie na lata 2000-2008.

Aby sport lub dyscyplina została uwzględniona na liście sportów letnich, musi być szeroko praktykowana w co najmniej 75 krajach, położonych na czterech kontynentach.

Program letnich sportów olimpijskich (w tym byłych)[edytuj | edytuj kod]

Następujące sporty (lub dyscypliny sportu) składają się na bieżący oficjalny program Letnich Igrzysk Olimpijskich i są wymienione alfabetycznie według nazwy używanej przez MKOl. Sporty z których zrezygnowano były wcześniej częścią programu Letnich Igrzysk Olimpijskich jako oficjalne sporty, ale nie są już obecne w programie. Liczby w każdej komórce wskazują liczbę konkurencji dla każdego sportu rozgrywanego na odpowiednich Igrzyskach; znak (•) oznacza, że sport został prezentowany jako sport pokazowy.

8 z 34 sportów olimpijskich składa się z wielu dyscyplin. Dyscypliny z tego samego sportu są pogrupowane pod tym samym kolorem:

Gimnastyka – Jeździectwo – Kajakarstwo – Kolarstwo – Koszykówka – Siatkówka – Sporty wodne – Zapasy

Sport (Dyscyplina)	Organ	96	00	04	06	08	12	20	24	28	32	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	16	20

Aktualne dyscypliny sportów letnich

Gimnastyka sportowa	FIG	8	1	11	4	2	4	4	9	8	11	9	9	15	15	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14
Gimnastyka na trampolinie																										2	2	2	2	2	2
Gimnastyka artystyczna																						1	1	1	2	2	2	2	2	2	2

Jeździectwo / Konkurs	FEI						2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Jeździectwo / Przeszkody			3				2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Jeździectwo / Ujeżdżenie							1	1	1	2	2	2	2	2	2	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2

Kajakarstwo (slalom)	ICF																		4					4	4	4	4	4	4	4	4
Kajakarstwo (sprint)	ICF								•			9	9	9	9	7	7	7	7	11	11	12	12	12	12	12	12	12	12	12	12

BMX freestyle	UCI																														2
BMX racing																												2	2	2	2
Kolarstwo górskie																									2	2	2	2	2	2	2
Kolarstwo szosowe		1			1		2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	3	3	3	4	4	4	4	4	4	4
Kolarstwo torowe		5	2	7	5	7		4	4	4	4	4	4	4	4	4	5	5	5	4	4	5	6	7	8	12	12	10	10	10	12

Koszykówka	FIBA			•					•			1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Koszykówka 3x3	FIBA																														2

Piłka siatkowa (halowa)	FIVB								•								2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Piłka siatkowa (plażowa)	FIVB																							•	2	2	2	2	2	2	2

Skoki do wody	FINA			2	1	2	4	5	5	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	8	8	8	8	8	8
Maraton pływacki																												2	2	2	2
Pływanie		4	7	9	4	6	9	10	11	11	11	11	11	11	13	15	18	29	29	26	26	29	31	31	32	32	32	32	32	32	35
Pływanie synchroniczne																						2	2	2	1	2	2	2	2	2	2
Piłka wodna			1	•		1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2

Zapasy (styl klasyczny)	UWW	1			4	4	5	5	6	6	7	7	8	8	8	8	8	8	10	10	10	10	10	10	10	8	7	7	7	6	6
Zapasy (styl wolny)	UWW			7		5		5	7	7	7	7	8	8	8	8	8	8	10	10	10	10	10	10	10	8	11	11	11	12	12

Badminton	BWF																		•				•	4	5	5	5	5	5	5	5
Baseball	WBSC^[4]						•					•		•	•		•					•	•	1	1	1	1	1			1
Boks	AIBA			7		5		8	8	8	8	8	8	10	10	10	10	11	11	11	11	12	12	12	12	12	11	11	13	13	13
Golf	IGF		2	2																										2	2
Hokej na trawie	FIH					1		1		1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Judo	IJF																4		6	6	8	8	7	14	14	14	14	14	14	14	15
Karate	WKF																														8
Lekkoatletyka	IAAF	12	23	25	21	26	30	29	27	27	29	29	33	33	33	34	36	36	38	37	38	41	42	43	44	46	46	47	47	47	48
Łucznictwo	WA		6	6		3		10											2	2	2	2	4	4	4	4	4	4	4	4	5
Pięciobój nowoczesny	UIPM						1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	1	2	2	2	2	2	2
Piłka nożna	FIFA		1	1	1	1	1	1	1	1		1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	2
Piłka ręczna	IHF																		1	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Podnoszenie ciężarów	IWF	2		2	2			5	5	5	5	5	6	7	7	7	7	7	9	9	10	10	10	10	10	15	15	15	15	15	14
Rugby 7	WR																													2	2
Skateboarding	WS^[5]																														4
Softball	WBSC^[4]																								1	1	1	1			1
Strzelectwo	ISSF	5	9		16	15	18	21	10		2	3	4	7	7	6	6	7	8	7	7	11	13	13	15	17	17	15	15	15	15
Surfing	ISA																														2
Szermierka	FIE	3	7	5	8	4	5	6	7	7	7	7	7	7	7	8	8	8	8	8	8	8	8	8	10	10	10	10	10	10	12
Taekwondo	WT																						•	•		8	8	8	8	8	8
Tenis stołowy	ITTF																						4	4	4	4	4	4	4	4	5
Tenis ziemny	ITF	2	4	2	4	6	8	5	5									•				•	4	4	4	4	4	4	5	5	5
Triathlon	ITU																									2	2	2	2	2	3
Wioślarstwo	FISA		4	5	6	4	4	5	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14	14
Wspinaczka sportowa	IFSC																														2
Żeglarstwo	ISAF		7			4	4	14	3	3	4	4	5	5	5	5	5	5	6	6	6	7	8	10	10	11	11	11	10	10	10

Zaprzestane dyscypliny sportów letnich

Jeździectwo / Woltyżerka	FEI							2

Piłka ręczna / na trawie	IHF											1		•
Rugby / Rugby union	WR		1			1		1	1

Basque pelota	FIPV		1						•									•						•
Jeu de paume			•			1			•
Krokiet	WCF		3
Krykiet	ICC		1
Lacrosse	FIL			1		1				•	•		•
Polo	FIP		1			1		1	1			1
Przeciąganie liny	TWIF		1	1	1	1	1	1
Rackets						2
Roque				1
Sporty motorowodne	UIM		•			3

Hokej na lodzie	IIHF							1	Przeniesiono do programu zimowych igrzysk olimpijskich
Łyżwiarstwo figurowe	ISU					4		3	Przeniesiono do programu zimowych igrzysk olimpijskich

Liczba konkurencji		43	85	94	78	110	102	156	126	109	117	129	136	149	151	150	163	172	195	198	203	221	237	257	271	300	301	302	302	306	339
Sport (Dyscyplina)	Organ	96	00	04	06	08	12	20	24	28	32	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	96	00	04	08	12	16	20

Pokazowe sporty letnie[edytuj | edytuj kod]

Następujące sporty lub dyscypliny zostały pokazane na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w poszczególnych latach, ale nigdy nie zostały uwzględnione w oficjalnym programie olimpijskim:

Balon na ogrzane powietrze (1900)
Bocce (1900)
Budō (1964)
Futbol amerykański (1932)
Futbol australijski (1956)
Futbol gaelicki (1904)
Glima (1912)
Hantle (1904)
Hokej na rolkach (1992)
Hurling (1904)
Kaatsen (1928)

Korfball (1920 i 1928)
Kręgle (1988)
La canne (1924)
Longue paume (1900)
Narciarstwo wodne (1972)
Pesäpallo (1952)
Ratownictwo sportowe (1900)
Savate (1924)
Sport motorowy (1900)
Szybownictwo (1936)
Szwedzka (Linga) gimnastyka lecznicza (1948)

Zimowe igrzyska olimpijskie[edytuj | edytuj kod]

Przed 1924 rokiem, kiedy po raz pierwszy wystartowały Zimowe igrzyska olimpijskie, sporty zimowe, takie jak łyżwiarstwo i hokej na lodzie, były rozgrywane na Letnich igrzyskach olimpijskich^[6]. Te dwie dyscypliny zadebiutowały na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1908 i 1920, a potem zostały na stałe włączone do programu Zimowych Igrzysk Olimpijskich od pierwszej edycji. Program pierwszych Zimowych Igrzysk Olimpijskich składał się z dziewięciu dyscyplin sportowych. Liczba sportów rozgrywanych na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich została zmniejszona do siedmiu, w sumie składa się z piętnastu dyscyplin^[7].

Sport lub dyscyplina musi być szeroko praktykowana w co najmniej 25 krajach na trzech kontynentach, aby zostać włączonym do programu Zimowych Igrzysk Olimpijskich^[2].

Program zimowych sportów olimpijskich (w tym byłych)[edytuj | edytuj kod]

Następujące sporty (lub dyscypliny sportu) stanowią aktualny oficjalny program Zimowych Igrzysk Olimpijskich i są wymienione w kolejności alfabetycznej, zgodnie z nazwą używaną przez MKOl. Liczby w każdej komórce wskazują liczbę konkurencji dla każdego sportu rozgrywanego na odpowiednich Igrzyskach; znak (•) oznacza, że sport został prezentowany jako sport pokazowy. W niektórych przypadkach rozgrywano zawody w sportach jak oficjalnych, tak i pokazowych, zarówno w tym samym sporcie na tych samych Igrzyskach.

3 z 7 sportów olimpijskich składa się z wielu dyscyplin. Dyscypliny z tego samego sportu są pogrupowane pod tym samym kolorem:

Bobsleje – Łyżwiarstwo – Narciarstwo

Sport (Dyscyplina)	Organ	08	20	24	28	32	36	48	52	56	60	64	68	72	76	80	84	88	92	94	98	02	06	10	14	18

Biathlon	IBU										1	1	2	2	2	3	3	3	6	6	6	8	10	10	11	11

Bobsleje	IBSF			1	1	2	2	2	2	2		2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	3	3	3	3	3
Skeleton	IBSF				1			1														2	2	2	2	2

Curling	WCF			1		•												•	•		2	2	2	2	2	3

Hokej na lodzie	IIHF		1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2

Łyżwiarstwo figurowe	ISU	4	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	4	4	4	4	4	4	4	4	4	4	5	5
Łyżwiarstwo szybkie				5	4	4	4	4	4	4	8	8	8	8	9	9	9	10	10	10	10	10	12	12	12	14
Short track																		•	4	6	6	8	8	8	8	8

Biegi narciarskie	FIS			2	2	2	3	3	4	6	6	7	7	7	7	7	8	8	10	10	10	12	12	12	12	12
Kombinacja norweska				1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	3	3	3	3	3
Narciarstwo alpejskie							2	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	10	10	10	10	10	10	10	10	11
Narciarstwo dowolne																		•	2	4	4	4	4	6	10	10
Skoki narciarskie				1	1	1	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2	2	3	3	3	3	3	3	3	4	4
Snowboarding																					4	4	6	6	10	10

Saneczkarstwo	FIL											3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3	4	4

Zaprzestane dyscypliny sportów zimowych

Biathlon / Patrol wojskowy	IBU			1	•		•	•
Liczba konkurencji				16	14	14	17	22	22	24	27	34	35	35	37	38	39	46	57	61	68	78	84	86	98	102

Patrol wojskowy został włączony do oficjalnego programu narciarskiego w 1924 roku, ale obecnie MKOl uważa, że jest to konkurencją biathlonu na tych Igrzyskach, a nie jako odrębny sport.

Pokazowe sporty zimowe[edytuj | edytuj kod]

Następujące sporty lub dyscypliny zostały pokazane na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w poszczególnych latach, ale nigdy nie zostały uwzględnione w oficjalnym programie olimpijskim::

Bandy (1952)
Ice stock sport (1936, 1964)
Narciarstwo szybkie (1992)
Paraolimpijskie narciarstwo alpejskie (1984, 1988)

Pięciobój zimowy (1948)
Ski ballet (acroski) (1988, 1992)
Skijöring (1928)
Zaprzęgi z psami (1932)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Olympic Sports. International Olympic Committee. [dostęp 2019-01-19].
↑ ^a ^b Olympic Sports, Disciplines & Events. HickokSports.com, 2005-02-04. [dostęp 2007-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-18)].
↑ Athens 1896. [w:] Olympic Games [on-line]. International Olympic Committee. [dostęp 2010-03-13].
↑ ^a ^b World Baseball Softball Confederation, która obecnie rządzi zarówno baseballem, jak i softballem, powstała w wyniku połączenia dwóch byłych władz w 2013 roku — International Baseball Federation oraz International Softball Federation
↑ Podczas włączenia dyscypliny do programu Letnich Igrzysk 2020, sport był zarządzany przez International Skateboarding Federation. We wrześniu 2017 połączyła się z Fédération Internationale de Roller Sports w World Skate.
↑ A History of Winter Olympic Games: Celebration and Contrariety. WorldWeb Travel Guide, 2000. [dostęp 2008-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-13)].
↑ Charmonix 1924. [w:] Olympic Games [on-line]. International Olympic Committee. [dostęp 2010-03-13].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Oficjalna strona Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (ang.)

[Sports-1] Olympic Sports. International Olympic Committee. [dostęp 2019-01-19].

[Hickok-2] Olympic Sports, Disciplines & Events. HickokSports.com, 2005-02-04. [dostęp 2007-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-18)].

[Athens1896-3] Athens 1896. [w:] Olympic Games [on-line]. International Olympic Committee. [dostęp 2010-03-13].

[wbsc-4] World Baseball Softball Confederation, która obecnie rządzi zarówno baseballem, jak i softballem, powstała w wyniku połączenia dwóch byłych władz w 2013 roku — International Baseball Federation oraz International Softball Federation

[5] Podczas włączenia dyscypliny do programu Letnich Igrzysk 2020, sport był zarządzany przez International Skateboarding Federation. We wrześniu 2017 połączyła się z Fédération Internationale de Roller Sports w World Skate.

[Cool-6] A History of Winter Olympic Games: Celebration and Contrariety. WorldWeb Travel Guide, 2000. [dostęp 2008-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-13)].

[Charmonix_1924-7] Charmonix 1924. [w:] Olympic Games [on-line]. International Olympic Committee. [dostęp 2010-03-13].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]