Tola Mankiewiczówna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tola Mankiewiczówna
Ilustracja
Tola Mankiewiczówna w filmie Pani minister tańczy (1937)
Imię i nazwisko

Teodora Oleksa

Data i miejsce urodzenia

7 maja 1900
Bronowo k. Łomży

Data i miejsce śmierci

27 października 1985
Warszawa

Zawód

aktorka, śpiewaczka, urzędniczka

Współmałżonek

Tadeusz Raabe

Lata aktywności

1921–1975

Odznaczenia
Medal 10-lecia Polski Ludowej
Tola Mankiewiczówna i Ludwik Sempoliński
Grób Toli Mankiewiczówny-Raabe i jej męża Tadeusza Raabe na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym

Tola Mankiewiczówna, właśc. Teodora Raabe z domu Oleksa (ur. 7 maja 1900 w Bronowie k. Łomży, zm. 27 października 1985 w Warszawie) – polska aktorka, piosenkarka oraz śpiewaczka operowa (sopran liryczny) i operetkowa. Jedna z najpopularniejszych aktorek i piosenkarek dwudziestolecia międzywojennego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Była córką Józefa Oleksa i Aleksandry z domu Mankiewicz. Po maturze studiowała grę na fortepianie w Konserwatorium Warszawskim oraz pobierała prywatne lekcje śpiewu. Jako aktorka debiutowała w 1921 na deskach Opery Krakowskiej rolą w Hrabinie Stanisława Moniuszki. Do 1924 była związana z Operą Warszawską, po czym przez kolejne cztery lata pobierała studia wokalne w Mediolanie. Po powrocie do Polski kontynuowała naukę śpiewu u Janiny Korolewicz-Waydowej oraz u Zofii Kryńskiej. W latach 1922–1931 była związana z Operą Warszawską – jako solistka śpiewała partie sopranowo-liryczne (Carmen, Goplana, Jaś i Małgosia, Hrabina, Faust).

Jednocześnie występowała także w operetkowym Teatrze Nowości - w popularnej sztuce Czar walca - oraz w Operze Poznańskiej.

Po odejściu z opery, od 1931 karierę wokalną kontynuowała w czołowych warszawskich teatrzykach i rewiach dwudziestolecia międzywojennego takich jak: „Cyganeria”, „Cyrulik Warszawski”, „Czarny Kot”, „Hollywood”, „Morskie Oko”, „Stara Banda”, „Rex”, „Wielka Operetka”, „Wielka Rewia”.

Nagrywała płyty dla takich wytwórni jak Columbia, Syrena i Esta. W czasie wojny nagrania te zaginęły i Mankiewiczówna nigdy ich nie odzyskała.

Tworzyła wraz z Aleksandrem Żabczyńskim niezwykle popularną w dwudziestoleciu międzywojennym parę sceniczną, wystąpiła w czołowych przedwojennych filmowych produkcjach muzycznych: 10% dla mnie (1933), Pani minister tańczy (1937), Co mój mąż robi w nocy (1934), Manewry miłosne (1935).

Z sukcesem koncertowała tuż przed wojną w Niemczech w Berlinie i Hamburgu.

Po wybuchu II wojny światowej trafiła do Białegostoku, gdzie występowała jako śpiewaczka estradowa i aktorka tamtejszego Teatru Polskiego. Do Warszawy wróciła w 1942. Podczas okupacji w latach 1941–1944 pracowała i występowała w warszawskich kawiarniach: „U Aktorek”, „U znachora”, „Mon Cafe”, „Albatros”, „Ziemiańska”.

Po zakończeniu wojny występowała w pierwszym powojennym kabarecie „Kukułka”, a także dużo koncertowała i dawała wiele recitali. Współpracowała też ze stołecznymi teatrami i Operetką Warszawską, ale nigdy już nie odzyskała przedwojennej popularności. W latach 1951–1955 była aktorką Teatru Nowego. Często występowała na balach sylwestrowych w klubie sportowym Huragan w Wołominie, gdzie mieszkała jej siostra.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Jej mężem od 1935 roku był Tadeusz Raabe (1896–1975), adwokat z bogatej rodziny przemysłowców z Białej Podlaskiej, który dla niej przyjął chrzest w kościele ewangelicko-reformowanym[1]. Nie mieli dzieci. Po jego śmierci w 1975 roku, Mankiewiczówna zakończyła karierę sceniczną i pracowała jako urzędniczka. W roku 1978 w imieniu męża ofiarowała Muzeum na Wawelu m.in. kolekcję holenderskich fajansów z Delftu[2][3].

Spoczywa wraz z mężem na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym (sektor W-3-24)[4].

Najpopularniejsze przeboje[edytuj | edytuj kod]

  • Jesienne róże
  • Odrobinę szczęścia w miłości (sł. Emanuel Szlechter)
  • Już nie mogę dłużej kryć (sł. Jerzy Jurandot, muz. Henryk Wars, z filmu Pani minister tańczy, 1937 wykonanie z Aleksandrem Żabczyńskim)
  • Reformy pani minister (sł. Jerzy Jurandot, muz. Henryk Wars, z filmu Pani minister tańczy, 1937)
  • Tak cudnie mi (sł. Jerzy Jurandot, muz. Henryk Wars, z filmu Pani minister tańczy, 1937, wykonanie z Aleksandrem Żabczyńskim

Spektakle teatralne[edytuj | edytuj kod]

  • 1931 – Czar walca, Teatr Nowości
  • 1931 – Orfeusz w piekle, Teatr Nowości
  • 1932 – Listek figowy, „Morskie Oko
  • 1932 – Przebój Warszawy, „Morskie Oko”
  • 1933 – Boccaccio, „Morskie Oko”
  • 1933 – Bal w Savoy’u, „Wielka Operetka”
  • 1933 – Pod białym koniem, „Wielka Operetka”
  • 1933 – Tańce, hulanki swawole, „Wielka Rewia”
  • 1934 – Dawne, dobre czasy, „Wielka Operetka”
  • 1935 – Wesoła jesień
  • 1935 – Gwiazdy areny, „Wielka Rewia”
  • 1936 – Całus i nic więcej, „Wielka Rewia”
  • 1937 – Podróż poślubna, „Wielka Rewia”

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/20238/redzik_red_slownik_biograficzny_adwokatow_polskich.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  2. Wielcy ofiarodawcy wawelscy.
  3. Wawel – Zbiory muzealne – Ceramika.
  4. Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie - wyszukiwarka osób pochowanych, warszawa.grobonet.com [dostęp 2023-11-09].
  5. „Szlakiem mew” (1938), stare-kino.pl, 6 października 2023 [dostęp 2023-11-09] (pol.).
  6. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wymieniona jako Raabe-Mankiewicz Teodora.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]