Wojkowice Kościelne

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojkowice Kościelne
wieś
Ilustracja
Fragment miejscowości
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

będziński

Gmina

Siewierz

Liczba ludności (2008)

3489

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

42-510[2]

Tablice rejestracyjne

SBE

SIMC

0221698

Położenie na mapie gminy Siewierz
Mapa konturowa gminy Siewierz, na dole znajduje się punkt z opisem „Wojkowice Kościelne”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Wojkowice Kościelne”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Wojkowice Kościelne”
Położenie na mapie powiatu będzińskiego
Mapa konturowa powiatu będzińskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wojkowice Kościelne”
Ziemia50°24′42″N 19°12′13″E/50,411667 19,203611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Kościół pod wezwaniem św. Marcina

Wojkowice Kościelne – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, w gminie Siewierz, w Zagłębiu Dąbrowskim.

W latach 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Wojkowice Kościelne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości notowana była w formach Woycowicz (1325-27), Woykowycze Kosczelne (1470-80), Woykowice (1787), Woykowice Kościelne (1827). Jest to nazwa patronimiczna od nazwy osobowej Wojek, która jest skróceniem od imion złożonych typu Wojciech, Wojsław[3].

Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Wojkowice Kościelne[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0221706 Chałupki część wsi
0221712 Karsów część wsi
0221729 Nowa Wieś część wsi
0221735 Pastwiska część wsi
0221741 Pierkowskie część wsi
0221758 Podskale część wsi
0221764 Zawodzie część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w 1325 w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako Woycowicz[3]. Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis z lat 1470-1480 odnotowuje we wsi murowany kościół św. Marcina uposażony ziemią oraz miejscowych dziedziców Jana Działeckiego właściciela połowy majętności oraz Mateusza, Andrzeja i Mikołaja właścicieli drugiej połowy[6][7].

Od XV wieku miejscowość należała do biskupstwa krakowskiego, a później stała się własnością królewską i leżała w województwie krakowskim w Koronie Królestwa Polskiego, a od unii lubelskiej z 1569 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[8][7].

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim i leżała w Królestwie Polskim. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego wymieniona jest jako wieś i folwark leżące w powiecie będzińskim w gminie i parafii Wojkowice. W 1827 w miejscowości znajdowało się 99 domów zamieszkiwanych przez 588 mieszkańców. W 1893 liczba domów spadła do 90, a mieszkańców do 852. Wieś liczyła 1529 mórg ziemi włościańskiej. Folwark liczył 434 morgi ziemi, stało w nim 7 domów zamieszkanych przez 27 mieszkańców. Osiedle proboszcza liczyło 8 morg, na których znajdowało się 5 domów zamieszkanych przez 3 mieszkańców. We wsi znajdowały się również zabudowania młyna złożone z 2 budynków zamieszkanych przez 15 mieszkańców i położonych na 47 morgach ziemi. Miejscowość posiadała murowany kościół parafialny, szkołę początkową, przytułek dla 2. ubogich, młyn, a także urząd gminy[7].

W okresie międzywojennym Wojkowice Kościelne należały do gminy Wojkowice Kościelne. Po II wojnie światowej przechodziły kolejno pod administrację gminy Wojkowice Kościelne (1945-1949)[9][10][11], gminy Ząbkowice (1950-1954)[12], gromady Wojkowice Kościelne (1954–72)[13], gminy Wojkowice Kościelne (1973-1975)[14], miasta Ząbkowice (1975-1977)[15] i wreszcie gminy Siewierz od 1 lutego 1977[16][17].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Jedynym zabytkiem Wojkowic Kościelnych jest usytuowany przy DK 86 zabytkowy kościół św. Marcina i Doroty, najstarsze części świątyni: prezbiterium, skarbiec (dawna zakrystia) i część nawy zbudowane są w stylu romańskim[18]. Jest to równocześnie sanktuarium Matki Bożej Dobrej Drogi.

Parafia Wojkowice Kościelne[edytuj | edytuj kod]

Architektura sakralna Wojkowic Kościelnych
Kościół pw. św. Marcina
Figura św. Jana Nepomucena

Parafia pw. św. Marcina w Wojkowicach Kościelnych istniała przed 1325 r., ale kościół mógł istnieć wcześniej, o czym świadczy najstarsza jego część – romańskie prostokątne prezbiterium, zbudowane z ciosów kamiennych oraz dawna zakrystia po stronie północnej (obecnie skarbiec) i niewielka partia nawy.

Miejscowość należy do najstarszych miejscowości ziemi siewierskiej. Jak podają źródła wieś początkowo była własnością książęcą, a od 1380 r. stała się własnością szlachecką. Do 1795 r. stanowiła własność kapituły katedralnej krakowskiej.

Świątynia była wielokrotnie przebudowywana, m.in. w roku 1618, 1750 i po II wojnie światowej. Od momentu sprowadzenia w 1625 r. przez ks. Marcina Zelbrzykowskiego (lub Zelbrychowicza) obrazu Maryi z Dzieciątkiem Jezus, datowany jest kult maryjny. Potwierdzeniem ciągłości kultu było erygowanie 27 czerwca 1987 r., przez metropolitę częstochowskiego Stanisława Nowaka, sanktuarium Matki Bożej Dobrej Drogi. Po pożarze kościoła w grudniu 1985 r. został on gruntownie odrestaurowany.

We wnętrzu na uwagę zasługuje m.in. umieszczony w ołtarzu głównym wizerunek Maryi z Dzieciątkiem, namalowany w latach 1460-1470. Ponadto w kościele znajdują się klasycystyczne organy, zbudowane przypuszczalnie w XIX w.

Do parafii należą miejscowości: Hektary, Karsów, Kuźnica Piaskowa, Kuźnica Podleśna, Kuźnica Warężyńska, Marcinków, Nowa Wieś, Pastwiska, Pierkowskie, Podwarpie, Podskale, Tuliszów, Warężyn, Wojkowice Kościelne, Zawarpie, Zawodzie.

Handel[edytuj | edytuj kod]

Na terenie wsi działa jeden supermarket (Biedronka)[potrzebny przypis], Hurtownia budowlana, Sklep narzędziowy (Elektro-Mar[19]) oraz ponad 10 sklepów spożywczych (o powierzchni mniejszej niż 400 m²) w tym trzy sklepy powszechne: Swieżyzna[20], Odido[21](ul. Podwarpie), ABC[22].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149617
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1474 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b Kazimierz Rymut. Nazwy miejscowe dawnego księstwa siewierskiego. „Onomastica”. tom 15, numer 1-2, s. 24, 1970. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  5. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864
  7. ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIII, hasło "Wojkowice Kościelne". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1889. s. 749. [dostęp 2019-11-25].
  8. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
  9. ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946) wydany przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947.
  10. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  11. ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  12. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255.
  13. ↑ Uchwała Nr 14/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu będzińskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr 10, Poz. 54).
  14. ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr 12, Poz. 103).
  15. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88.
  16. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 13.
  17. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 15.
  18. ↑ Wojkowice Kościelne, Parafia pw. św. Marcina.
  19. ↑ Elektronarzędzia i Akcesoria [online], Elektro-Mar [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  20. ↑ Świeżyzna – Dla nas najważniejsza jest tradycja i dobry smak płynący z natury [online], swiezyzna.pl [dostęp 2023-12-07].
  21. ↑ Odido - sklep. Masz tu blisko. Masz tu wszystko. [online], www.sklepy-odido.pl [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  22. ↑ Strona główna [online], Sklepy ABC [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  23. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-05-22].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Gmina Siewierz
Miasta
Wsie
Kolonie
Integralne
części wsi
Nieofic.
cz. wsi

Herb gminy Siewierz

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojkowice_Kościelne&oldid=72555057”