Nagłowice
50°40′42″N 20°06′24″E/50,678333 20,106667| wieś | |
 Urząd Gminy w Nagłowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
798[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-362[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TJE |
| SIMC |
0254812[4] |
Położenie na mapie gminy Nagłowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego  | |
| 50°40′42″N 20°06′24″E/50,678333 20,106667[1]
| |
| Strona internetowa | |
Nagłowice – wieś sołecka[5] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Nagłowice[6][4]. Miejscowość jest siedzibą gminy Nagłowice.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Nagłowice. W latach 1973–197 miejscowość była siedzibą gminy Nagłowice-Oksa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
W Nagłowicach przez pewien czas mieszkał i tworzył „ojciec literatury polskiej” – Mikołaj Rej.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wieś położona jest na Płaskowyżu Jędrzejowskim, 15 km na północny zachód od Jędrzejowa. 4 km na północ od miejscowości przepływa rzeka Biała Nida. W Nagłowicach znajduje się skrzyżowanie drogi krajowej nr 78, z drogą wojewódzką nr 742. W miejscowości występują pokłady torfu oraz kamienia wapiennego.
Przez wieś przechodzi 
niebieska ścieżka rowerowa do Radkowa.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0254829 | Huta | część wsi |
| 0254835 | Krztyk | przysiółek |
| 0254841 | Marianów | przysiółek |
| 0254864 | Wilcza Grobla | przysiółek |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o Nagłowicach pochodzi z 1269 r. Wówczas to książę Bolesław Wstydliwy nadał wojewodzie krakowskiemu Sulkowi trzy łany ziemi w Nagłowicach i Łątczynie. Sulko oddał te łany klasztorowi jędrzejowskiemu, w zamian za części w Krzesławicach. W 1369 r. Kazimierz Wielki wydał przywilej na założenie miasta Przyrowa wywodzącemu się z Nagłowic Jakubowi Rechickiemu.
Na początku XV w. Nagłowice znalazły się w posiadaniu Rejów. Wśród walczących pod Grunwaldem Jan Długosz wymienia Jana Reja z Nagłowic (Johannes Rey de Naglowycze de armis Okscha). W 1434 r. wieś była własnością Jana Reja, sędziego sandomierskiego. Jego syn Mikołaj, pisał się na Nagłowicach i Topoli. W 1465 r. wziął on w zastaw wsie Żerniki i Brzeźno za 1000 czerwonych złotych. Po jego śmierci przed 1497 r., wieś przeszła na własność jego żony Barbary oraz synów Piotra i Stanisława. Piotr jako dziedzic Nagłowic wymieniony został jeszcze w źródle z 1537 r. Jego brat Stanisław przeniósł się na Ruś i osiadł w Żurawnie nad Dniestrem.
Synem Stanisława był poeta Mikołaj Rej, który odziedziczył Nagłowice po swym wuju Piotrze. W aktach z 1545 r. występuje on już jako dziedzic Nagłowic. Siedziba ta stała się centrum gospodarczej działalności Reja. Poeta skupował okoliczne wsie, w 1554 r. na gruntach wsi Tworowa założył miasto Oksza (współcześnie Oksa). Po śmierci Mikołaja posiadłość odziedziczyli jego synowie. Nie wiadomo jak długo Nagłowice pozostawały w posiadaniu Rejów.
W drugiej połowie XV wieku w Nagłowicach powstał kościół i parafia. Między 1540 a 1550 r. kościół został zmieniony przez Mikołaja Reja na zbór kalwiński. O zborze pisał biskup Jerzy Radziwiłł, który wizytował Nagłowice między 1596 a 1598 r.
Według kalwińskich akt małopolskich w 1629 roku pastor i zbór był „zagrożony” i latem 1630 roku ostatniego pastora przeniesiono na inne miejsce, a zatem zwrócenie świątyni katolikom musiało nastąpić wtedy. W 1695 roku Bogusław Rej (1646–1700) sprzedał Nagłowice. W 1734 r. wzniesiono nowy kościół drewniany. W 1784 r. wieś stała się własnością rodziny Walewskich. W 1798 r. Antoni Walewski, podperfekt jędrzejowski, a później gubernator kielecki, wybudował w Nagłowicach dwór. Założył tu również park. Po Walewskich, dobra przeszły na własność rodziny Kosickich.
W 1827 r. było tu 364 mieszkańców i 33 domy. Pod koniec XIX w. we wsi znajdował się kościół parafialny, tartak parowy i wodny, gorzelnia, młyn oraz 45 domów.
Urodził się tu Artur Józef Linowski – porucznik kawalerii rezerwy Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, cichociemny.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
- Dwór murowany rodziny Walewskich, wzniesiony po 1878 r., we wnętrzu Muzeum Mikołaja Reja z ekspozycja przedstawiającą kopie rękopisów oraz współczesne drzeworyty przedstawiające życie i dorobek pisarza. Ponadto biblioteka, kawiarenka internetowa i pokoje gościnne.
- Park angielski założony na przełomie XVII w. i XVIII w., cenny ze względu na pięć starych dębów, choina kanadyjska, orzech szary, wiązy, modrzewie i wyjątkowe na terenie Polski perukowce podolskie.
Informacje w sekcji Zabytki pochodzą z folderu Dworek Mikołaja Reja w Nagłowicach wydanego przez Gminę Nagłowice.
Dwór i park jako zespół dworski są wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.122/1-2, z 15.11.1948, z 4.12.1956 i z 11.02.1967)[7].
Sport
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości działa klub piłki nożnej, Dąb Nagłowice, założony w 1983 roku.
Kościół
[edytuj | edytuj kod]Kościół parafialny w Nagłowicach, murowany, pw. M.B. Różańcowej, zbudowany w latach 1898–1906 wg projektu M.P. Plebińskiego, neogotycki, konsekrowany w 1914 r. przez bpa Augustyna Łosińskiego. Do parafii należą: Nagłowice, Kuźnice, Rejowiec, Ślęcin.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 85705
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 5 [dostęp 2022-02-26]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 806 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ Jednostki organizacyjne gminy Nagłowice. Urząd Gminy Nagłowice. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-03-20].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 8 [dostęp 2015-10-15].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880, Tom VI, s. 872–873
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Parafia w Nagłowicach: diecezja.kielce.pl
- Nagłowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 872.
- Nagłowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 367.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Integralne części wsi |
|
