Przyrów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Artykuł

50°48′1″N 19°31′39″E

- błąd

39 m

WD

50°48'0.0"N, 19°31'0.1"E, 50°44'N, 19°28'E

- błąd

14 m

Odległość

805 m

Przyrów
wieś
Ilustracja
Głaz znajdujący się na rynku upamiętniający mieszkańców wsi poległych w II wojnie światowej
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

częstochowski

Gmina

Przyrów

Liczba ludności (2018)

1138

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

42-248[1]

Tablice rejestracyjne

SCZ

SIMC

0143550

Położenie na mapie gminy Przyrów
Mapa konturowa gminy Przyrów, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Przyrów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Przyrów”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Przyrów”
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego
Mapa konturowa powiatu częstochowskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Przyrów”
Ziemia50°48′01″N 19°31′39″E/50,800278 19,527500

Przyrówwieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Przyrów, nad Wiercicą. Siedziba gminy Przyrów. Dawniej miasto.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przyrów został założony jako miasto 15 marca 1369 r.[2] na terenie wsi Komorów przez Jakuba Rechickiego z Nagłowic jako miasto królewskie przez Kazimierza Wielkiego na prawie średzkim[3]. W XV-XVII w. nastąpił znaczny rozwój miasta i wzrost liczby mieszkańców, ale w latach 1655-1660 miał miejsce upadek w wyniku najazdu szwedzkiego (zniszczono ok. 70% zabudowy) i rokoszu Lubomirskiego. Spadek znaczenia Przyrowa był też skutkiem zmiany przebiegu głównej drogi z Krakowa do Wielkopolski[2]. Pozbawiony praw miejskich w 1870 r.[4] dekretem cara Rosji Aleksandra II z 13 lipca wraz z 15 innych miastami guberni piotrkowskiej[2].

Od końca XVIII w. Przyrów zamieszkiwała społeczność żydowska (w 1857 - 954 osób, czyli 43 proc. mieszkańców; w 1921 - 802, około 32 proc.). Istniała synagoga i cmentarz. Wśród Żydów była grupa chasydów, związanych z Lelowem. W 1940 r. Niemcy utworzyli w Przyrowie obóz pracy, w którym zgromadzili ponad 800 Żydów. 18 września 1942 r. wszystkich wywieziono do getta w Koniecpolu, skąd 7 października trafili do obozu zagłady w Treblince i zginęli[5].

5 stycznia 1945 r. wieś została spacyfikowana przez oddział własowców pod dowództwem SS. Zamordowali oni 43 osoby, a zabudowania spalili[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

21 października 2022 r. rada gminy jednogłośnie przyjęła uchwałę o podjęciu działań zmierzających do nadania Przyrowowi statusu miasta. Na przełomie 2022 i 2023 r. rozpoczęły się konsultacje społeczne nad zmianą statusu gminy wiejskiej na miejsko-wiejską[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1063 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. a b c d Marek Mamoń, Przyrów pozazdrościł jurajskiemu Olsztynowi i też chce zostać miastem, czestochowa.wyborcza.pl, 16 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-16].
  3. Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333-1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 1 po s. 617.
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 62-63.
  5. Przyrów, sztetl.org.pl [dostęp 2020-12-19].
  6. Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 85.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

R. Dulias, A. Hibszer; Województwo śląskie. Przyroda, Gospodarka, Dziedzictwo kulturowe, Kraków 2004, s.192.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]