Antoni Palluth
| ||
![]() | ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 11 maja 1900 Pobiedziska, Prowincja Poznańska, Królestwo Prus | |
Data i miejsce śmierci | 18 kwietnia 1944 KL Sachsenhausen, III Rzesza | |
Przebieg służby | ||
Siły zbrojne | Wojsko Polskie | |
Główne wojny i bitwy | powstanie wielkopolskie, II wojna światowa | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() |
Antoni Palluth, ps. „Lenoir” (ur. 11 maja 1900 w Pobiedziskach, zm. 18 kwietnia 1944 w Sachsenhausen) – podporucznik rezerwy łączności Wojska Polskiego, powstaniec wielkopolski, radiotechnik, kryptolog, inżynier, współuczestnik rozwiązania niemieckiego szyfru Enigma i konstruktor urządzeń szyfrujących.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1918 ukończył Gimnazjum im. Marii Magdaleny w Poznaniu. W grudniu 1918 roku wziął czynny udział w powstaniu wielkopolskim. 28 stycznia 1919 roku wstąpił jako ochotnik do Kompanii Szkolnej Radiotelegraficznej w Poznaniu. 17 maja 1919 roku odkomenderowany został do I Lekkiej Radiostacji Polowej (przemianowanej później na Radiostację Polową Nr 12). W obsłudze radiostacji, która była przydzielona do 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich, walczył na odcinku północnym frontu wielkopolskiego, a następnie wziął udział w zajęciu Pomorza. Wiosną 1920 roku uczestniczył w wyprawie kijowskiej oraz w zagonie na Koziatyń Dywizji Jazdy. 18 grudnia 1920 roku przydzielony został do Plutonu Radiotelegraficznego Ciężkiego Nr IV, w którym pełnił obowiązki oficera stacyjnego Radiostacji Polowej Nr 28 (radiostacja należała do 2 Armii). 17 czerwca 1921 roku został przeniesiony do Kompanii Zapasowej Radiotelegraficznej 2 Batalionu Zapasowego Radiotelegraficznego, a 22 czerwca 1921 roku zwolniony z czynnej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy w stopniu sierżanta. W latach 1921–1925 studiował na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Posiadał znajomość języka niemieckiego (także dialektów niemieckich), oraz wiedzę w zakresie kryptologii i doświadczenie w radiokomunikacji.
1 czerwca 1924 roku został zatrudniony w Oddziale II Sztabu Generalnego, w charakterze specjalisty w dziale szyfrów wojskowych, po uprzednim specjalnym przeszkoleniu. Awansowany na podporucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku w korpusie oficerów rezerwowych łączności. W 1929 został powołany na wykładowcę tajnych kursów kryptologii wojskowej w Poznaniu, na które uczęszczali m.in. Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki, późniejsi główni autorzy rozwiązania niemieckiego uniwersalnego szyfru maszynowego Enigma.
Po wybuchu II wojny światowej Biuro Szyfrów, w skład którego wchodził również inż. Antoni Palluth, ewakuowało się do Rumunii, a stamtąd do Francji do zamku „Vignolles” w miejscowości Gretz-Armainvilliers pod Paryżem. Po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 grupa kryptologów przeniosła się do miejscowości Uzès znajdującej się na terytorium Vichy.
Polska grupa „300” działała w południowej Francji do listopada 1942, w związku z zajęciem przez Niemców również południowej części Francji. Palluth wraz z innymi kryptologami usiłował przedostać się do Hiszpanii, a następnie do Wielkiej Brytanii. Został ujęty przez Niemców na granicy hiszpańskiej i wywieziony wraz z Edwardem Fokczyńskim do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen nieopodal Oranienburga. Obaj zginęli 18 kwietnia 1944 w czasie bombardowania przez samoloty alianckie. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 205-2-6)[1].
Odznaczenia i upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Pośmiertnie, postanowieniem z 1 września 2006 prezydent Lech Kaczyński „w uznaniu wybitnych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”, odznaczył go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[2]. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i pośmiertnie Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Jego imieniem nazwana została jedna z ulic na Służewie w Warszawie.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Z małżeństwa zawartego z Jadwigą Wiktorią ze Szczodrowskich pozostawił dwóch synów: Jerzego Edwarda i Andrzeja Antoniego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: EDWARD SZCZODROWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-04-25] .
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 80, poz. 809
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Beata Majchrowska, Więcej niż enigma. Historia Antoniego Pallutha, Klinika Języka, 2020
- Waldemar Wójcik, Materiały do biografii Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego oraz Antoniego Pallutha, mjr. Maksymiliana Ciężkiego, płk. Gwido Langera w Centralnym Archiwum Wojskowym, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr spec. 5 (210), Warszawa 2005, ISSN 1640-6281
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Informacje o tablicy pamiątkowej [dostęp 2 lipca 2010]
- Tajemnica Enigmy: kto umożliwił matematykom złamanie kodu? – gazeta.pl Poznań [dostęp 2 lipca 2010]
- Podporucznicy łączności II Rzeczypospolitej
- Powstańcy wielkopolscy (1918–1919)
- Uczestnicy kampanii wrześniowej
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Polscy kryptolodzy
- Uczestnicy wyprawy kijowskiej (1920)
- Urodzeni w 1900
- Więźniowie KL Sachsenhausen
- Zmarli w 1944
- Ludzie urodzeni w Pobiedziskach
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie - Grób symboliczny