Artykuł osiemnasty
Twórcy filmu „Artykuł osiemnasty” | |
Gatunek | |
---|---|
Rok produkcji |
2017 |
Data premiery |
2017 |
Kraj produkcji | |
Język | |
Czas trwania |
75 min |
Reżyseria | |
Scenariusz |
Hubert Sobecki i Sławomir Wodzyński |
Muzyka | |
Zdjęcia |
Bart Staszewski i Inga Pawłowska |
Montaż |
Bart Staszewski |
Produkcja |
Sławomir Wodzyński i Bart Staszewski |
Budżet |
67 585 PLN |
Strona internetowa |
Artykuł osiemnasty – pełnometrażowy film dokumentalny w reżyserii Barta Staszewskiego z 2017 r., przedstawiający historię nieudanego wprowadzania w Polsce związków partnerskich oraz stan debaty publicznej w kwestii praw osób LGBT w Polsce[1]. W filmie przedstawiono historię trzech par jednopłciowych, a także wypowiedzi aktywistek i aktywistów na rzecz praw osób LGBT oraz ekspertek i ekspertów z dziedziny prawa, humanistyki i mediów.
Tytuł
[edytuj | edytuj kod]Tytuł filmu nawiązuje do artykułu 18 Konstytucji RP, zgodnie z którym małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej, co dla wielu przeciwników formalizacji związków jednopłciowych jest równoznaczne z brakiem możliwości jakiegokolwiek uregulowania tej kwestii.
Produkcja
[edytuj | edytuj kod]Film powstał dzięki zbiórce pieniędzy na film dokumentalny o tematyce LGBT[2][3]. Prace nad filmem trwały w latach 2015–2017, a w ich trakcie przeprowadzono ponad 30 wywiadów, w tym z prof. Ewą Łętowską, prof. Moniką Płatek[4][1], prof. Marią Szyszkowską, prof. Zbigniewem Lew-Starowiczem[5] (który w wywiadzie z twórcami filmu przeprosił za to że przed 1989 w swojej praktyce lekarskiej stosował na osobach homoseksualnych elektrowstrząsy chcąc w ten sposób „wyleczyć” osoby homoseksualne z ich homoseksualnej orientacji[6][7][8][9]), dr Adamem Bodnarem[4], dr hab. Jackiem Kochanowskim, dr Marcinem Górskim, Renatą Kim, Elizą Michalik, Tomaszem Raczkiem, Jackiem Dehnelem, Agnieszką Holland, Bartoszem Żurawieckim, Piotrem Pacewiczem, Agnieszką Graff, Uschi Pawlik, Anetą Dekowską, Przemysławem Szczepłockim, Aleksandrą Muzińską i Ygą Kostrzewą. W czasie pracy nad filmem udzielili wywiadu też: dr hab. Jakub Urbanik, dr Joanna Mizielińśka, Radosław Oliwa, Łukasz Pakuła, dr Krzysztof Charamsa, dr Bożena Keff oraz dr Alicja Długołęcka[10].
Partnerami filmu zostali portal Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza[11][12], Feminoteka[13][12], Kampania Przeciw Homofobii[14][12], Stowarzyszenie Lambda Warszawa[12], Queer.pl[12], Magazyn Replika[12], Grupa Stonewall[15].
Film już w trakcie produkcji budził emocje[16][17]. Krótkie fragmenty wywiadów wrzucane do internetu przyczyniły się do promocji projektu. Fragmenty wywiadu z ówczesnym księdzem Krzysztofem Charamsą, opublikowane na początku października 2015, były komentowane w mediach zarówno polskich jak i międzynarodowych[18][19][20]. Z kolei prof. Lew Starowicz w jednym z publikowanych fragmentów przeprosił wszystkich za „terapię” elektrowstrząsami, którą stosował w latach 80. w „leczeniu” homoseksualnych mężczyzn[21][22][23].
Wydanie
[edytuj | edytuj kod]Premiera filmu odbyła się 21 kwietnia 2017 r. podczas LGBT Film Festival w Warszawie[24], a potem w kolejnych miastach w ramach festiwalu[25].
Film był pokazywany na szeregu festiwali międzynarodowych, m.in. WICKED QUEER: The Boston LGBT Film Festival (USA), KASHISH Mumbai International Queer Film Festival (Indie), Serile Filmului Gay International Film Festival w Klużu-Napoce (Rumunia), LET’S CEE Film Festival w Wiedniu (Austria), MIX Copenhagen (Dania)[26], a także na wielu pokazach w całej Polsce[5][15][27][28][29][30][31][32][33][34], w tym na Festiwalu Filmowym Watch Docs[26].
Od 2019 r. film jest dostępny w serwisie Outfilm, specjalizującym się w filmach o tematyce LGBT (zyski z wypożyczeń przekazywane są na rzecz stowarzyszenia Miłość nie wyklucza)[35], a od 9 czerwca 2020 został też udostępniony bezpłatnie na kanale w serwisie YouTube[36].
Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]W październiku 2017 członkowie Młodzieży Wszechpolskiej próbowali zakłócić projekcję filmu na Uniwersytecie Warszawskim, w Starej Bibliotece UW[37]. Doktor Hanna Machińska, członkini Komisji Rektorskiej ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji na Uniwersytecie Warszawskim, stwierdziła, że „doszło do próby zastraszenia, ograniczenia wolności akademickiej debaty”[37]. Reżyser Bartosz Staszewski stwierdził, że „to była próba ocenzurowania uniwersyteckiego spotkania w sposób, który nie jest znany na uniwersytetach”[37].
W listopadzie 2017 pokaz filmu w Nowym Sączu, zorganizowany przez Fundację Równość.org.pl, zablokował prezydent miasta, Ryszard Nowak[38][39]. Władze miejskie początkowo upozorowały w tym celu pęknięcie rury w wynajętym na cel pokazu budynku[38]. Później przedstawiciel władz miejskich stwierdził, że „jeżeli ktoś ma ochotę na organizacje takich spotkań, może je robić w innych miejscach”[38] oraz że „nie wyobraża sobie, aby w miejskich instytucjach odbywały się tego typu eventy”[38]. Powołał się przy tym na fakt przyjęcia przez miasto patronatu Małgorzaty Antiocheńskiej (świętej Kościoła katolickiego i prawosławnego)[38].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Świrek , Artykuł osiemnasty, „Kino”, 52 (600), Warszawa 2017, s. 80 .
- ↑ ARTYKUŁ OSIEMNASTY - pokaz filmu i spotkanie z gośćmi. Słupski Ośrodek Kultury. [dostęp 2020-10-05].
- ↑ Artykuł osiemnasty. pomagam.pl. [dostęp 2017-11-17].
- ↑ a b Alfabet Buntu – Bart Staszewski [online], Archiwum Osiatyńskiego [dostęp 2020-10-01] (pol.).
- ↑ a b Artykuł osiemnasty – pokaz filmu i spotkanie z gośćmi [online], sok.slupsk.pl [dostęp 2020-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Lew-Starowicz przeprasza gejów za próby "leczenia" ich elektrowstrząsami. "Orientacja jest w sercu i mózgu, nie w genitaliach". tokfm.pl, 28 lipca 2015. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Tomasz Baliszewski: Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za "leczenie elektrowstrząsami". natemat.pl, 28 lipca 2015. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Łukasz Woźnicki: Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za leczenie elektrowstrząsami. wyborcza.pl, 28 lipca 2015. [dostęp 2023-04-16].
- ↑ Prof. Zbigniew Lew Starowicz przeprasza swych homoseksualnych pacjentów sprzed lat – za „leczenie” elektrowstrząsami i terapią awersyjną. „Replika”. 57, wrzesień–październik 2015.
- ↑ Watch Artykuł osiemnasty Online. Bart Staszewski 2017-04-25. [dostęp 2020-10-01].
- ↑ Film: Artykuł 18 [online], Miłość Nie Wyklucza [dostęp 2020-10-04] (pol.).
- ↑ a b c d e f Artykuł osiemnasty [online], Pomagam.pl [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ Premiera filmu „Artykuł osiemnasty”! [online], feminoteka9.rssing.com, 11 kwietnia 2017 [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ Kampania Przeciw Homofobii [online], www.facebook.com [dostęp 2020-10-04] (pol.).
- ↑ a b Artykuł osiemnasty z udziałem reżysera Bartka Staszewskiego – Centrum Kultury Zamek w Poznaniu [online], kinopalacowe.pl [dostęp 2020-10-04] (pol.).
- ↑ „Artykuł 18”. Głośny film wchodzi na ekrany kin. Odbierze argumenty obrońcom małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny?. Wyborcza.pl. [dostęp 2017-11-17].
- ↑ Andrzej z Jackiem adoptowali chłopców z polskimi korzeniami. Państwo ich nie chce [online], wideo.wp.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Polski ksiądz w Rzymie: Jestem gejem. Watykan: Musi opuścić miejsce pracy. Newsweek.pl. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ Kolejna odsłona „Artykułu osiemnastego”. Ks. Charamsa: Kościół nie zrozumiał znaku czasu. Homoseksualiści potrzebują szacunku, tak jak kiedyś kobiety. Gazeta.pl. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ WATCH: Fired Catholic Priest Who Came Out Before Vatican Meeting Has Been Defrocked [online], advocate.com, 22 października 2015 [dostęp 2020-09-14] (ang.).
- ↑ Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za leczenie elektrowstrząsami. Wyborcza.pl. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za „leczenie elektrowstrząsami”. naTemat.pl. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ Lew-Starowicz przeprasza gejów za próby ‘leczenia’ ich elektrowstrząsami. tokfm.pl. [dostęp 2017-11-17].
- ↑ Repertuar. Kinoteka – Filmowe Centrum Warszawy. [dostęp 2018-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-08)].
- ↑ Artykuł osiemnasty: Powstał pierwszy polski film dokumentalny poświęcony walce o równość małżeńską. Mamy zwiastun!. rmf24.pl, 11 kwietnia 2017. [dostęp 2020-09-21].
- ↑ a b Artykuł osiemnasty. Internet Movie Database. [dostęp 2020-09-21].
- ↑ Warszawa. Na gruncie Uniwersytetu: Artykuł 18 [online], Tygodnik Powszechny, 2 października 2017 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Tydzień Równości w IPs [online], psychologia.uni.wroc.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Pokaz filmu Artykuł osiemnasty w ramach Konferencji Naukowej Seksualność bez Tabu [online], PIK – Punkt Informacji Kulturalnej – Wrocław, 3 maja 2018 [dostęp 2020-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Pokaz filmu „Artykuł Osiemnasty” [online], Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 12 maja 2017 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Damian Drabik , Pokaz filmu „Artykuł osiemnasty” i spotkanie z reżyserem [online], Dziennik Wschodni [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Debaty „Religia a osoby LGBT+” oraz „Prawa mniejszości seksualnych a Konstytucja RP” pod Honorowym Patronatem RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 28 września 2018 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Instytut Filologii Polskiej – Dni Antydyskryminacji [online], polonistyka.amu.edu.pl [dostęp 2020-09-17] .
- ↑ Debata na temat praw osób LGBT na Uniwersytecie Warszawskim pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 3 października 2017 [dostęp 2020-10-04] (pol.).
- ↑ Artykuł osiemnasty [online], Outfilm.pl [dostęp 2020-06-13] (pol.).
- ↑ Film dokumentalny Artykuł osiemnasty [online], YouTube, 9 czerwca 2020 .
- ↑ a b c Wojciech Karpieszuk , Uniwersytet Warszawski. Narodowiec groził śmiercią w czasie debaty o prawach osób homoseksualnych [online], Gazeta Wyborcza Warszawa, 4 października 2017 [dostęp 2020-09-21] .
- ↑ a b c d e Prezydent Nowego Sącza próbował zablokować pokaz filmu o równości małżeńskiej [online], Onet.pl, 11 listopada 2017 [dostęp 2020-09-21] .
- ↑ Karolina Błaszkiewicz (oprac.), Chcieli pokazać film o gejach i lesbijkach. Na drodze stanęła św. Małgorzata [online], wiadomosci.wp.pl, 12 listopada 2017 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Film Artykuł osiemnasty w serwisie YouTube. [dostęp 2020-09-21].
- Artykuł osiemnasty w bazie Filmweb
- Artykuł osiemnasty w bazie IMDb (ang.)