Przejdź do zawartości

Artykuł osiemnasty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artykuł osiemnasty
Ilustracja
Twórcy filmu „Artykuł osiemnasty”
Gatunek

film dokumentalny

Rok produkcji

2017

Data premiery

2017

Kraj produkcji

Polska

Język

polski

Czas trwania

75 min

Reżyseria

Bart Staszewski

Scenariusz

Hubert Sobecki i Sławomir Wodzyński

Muzyka

Michał Woźniak

Zdjęcia

Bart Staszewski i Inga Pawłowska

Montaż

Bart Staszewski

Produkcja

Sławomir Wodzyński i Bart Staszewski

Budżet

67 585 PLN

Strona internetowa

Artykuł osiemnasty – pełnometrażowy film dokumentalny w reżyserii Barta Staszewskiego z 2017 r., przedstawiający historię nieudanego wprowadzania w Polsce związków partnerskich oraz stan debaty publicznej w kwestii praw osób LGBT w Polsce[1]. W filmie przedstawiono historię trzech par jednopłciowych, a także wypowiedzi aktywistek i aktywistów na rzecz praw osób LGBT oraz ekspertek i ekspertów z dziedziny prawa, humanistyki i mediów.

Tytuł

[edytuj | edytuj kod]

Tytuł filmu nawiązuje do artykułu 18 Konstytucji RP, zgodnie z którym małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej, co dla wielu przeciwników formalizacji związków jednopłciowych jest równoznaczne z brakiem możliwości jakiegokolwiek uregulowania tej kwestii.

Produkcja

[edytuj | edytuj kod]

Film powstał dzięki zbiórce pieniędzy na film dokumentalny o tematyce LGBT[2][3]. Prace nad filmem trwały w latach 2015–2017, a w ich trakcie przeprowadzono ponad 30 wywiadów, w tym z prof. Ewą Łętowską, prof. Moniką Płatek[4][1], prof. Marią Szyszkowską, prof. Zbigniewem Lew-Starowiczem[5] (który w wywiadzie z twórcami filmu przeprosił za to że przed 1989 w swojej praktyce lekarskiej stosował na osobach homoseksualnych elektrowstrząsy chcąc w ten sposób „wyleczyć” osoby homoseksualne z ich homoseksualnej orientacji[6][7][8][9]), dr Adamem Bodnarem[4], dr hab. Jackiem Kochanowskim, dr Marcinem Górskim, Renatą Kim, Elizą Michalik, Tomaszem Raczkiem, Jackiem Dehnelem, Agnieszką Holland, Bartoszem Żurawieckim, Piotrem Pacewiczem, Agnieszką Graff, Uschi Pawlik, Anetą Dekowską, Przemysławem Szczepłockim, Aleksandrą Muzińską i Ygą Kostrzewą. W czasie pracy nad filmem udzielili wywiadu też: dr hab. Jakub Urbanik, dr Joanna Mizielińśka, Radosław Oliwa, Łukasz Pakuła, dr Krzysztof Charamsa, dr Bożena Keff oraz dr Alicja Długołęcka[10].

Partnerami filmu zostali portal Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza[11][12], Feminoteka[13][12], Kampania Przeciw Homofobii[14][12], Stowarzyszenie Lambda Warszawa[12], Queer.pl[12], Magazyn Replika[12], Grupa Stonewall[15].

Film już w trakcie produkcji budził emocje[16][17]. Krótkie fragmenty wywiadów wrzucane do internetu przyczyniły się do promocji projektu. Fragmenty wywiadu z ówczesnym księdzem Krzysztofem Charamsą, opublikowane na początku października 2015, były komentowane w mediach zarówno polskich jak i międzynarodowych[18][19][20]. Z kolei prof. Lew Starowicz w jednym z publikowanych fragmentów przeprosił wszystkich za „terapię” elektrowstrząsami, którą stosował w latach 80. w „leczeniu” homoseksualnych mężczyzn[21][22][23].

Wydanie

[edytuj | edytuj kod]

Premiera filmu odbyła się 21 kwietnia 2017 r. podczas LGBT Film Festival w Warszawie[24], a potem w kolejnych miastach w ramach festiwalu[25].

Film był pokazywany na szeregu festiwali międzynarodowych, m.in. WICKED QUEER: The Boston LGBT Film Festival (USA), KASHISH Mumbai International Queer Film Festival (Indie), Serile Filmului Gay International Film Festival w Klużu-Napoce (Rumunia), LET’S CEE Film Festival w Wiedniu (Austria), MIX Copenhagen (Dania)[26], a także na wielu pokazach w całej Polsce[5][15][27][28][29][30][31][32][33][34], w tym na Festiwalu Filmowym Watch Docs[26].

Od 2019 r. film jest dostępny w serwisie Outfilm, specjalizującym się w filmach o tematyce LGBT (zyski z wypożyczeń przekazywane są na rzecz stowarzyszenia Miłość nie wyklucza)[35], a od 9 czerwca 2020 został też udostępniony bezpłatnie na kanale w serwisie YouTube[36].

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

W październiku 2017 członkowie Młodzieży Wszechpolskiej próbowali zakłócić projekcję filmu na Uniwersytecie Warszawskim, w Starej Bibliotece UW[37]. Doktor Hanna Machińska, członkini Komisji Rektorskiej ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji na Uniwersytecie Warszawskim, stwierdziła, że „doszło do próby zastraszenia, ograniczenia wolności akademickiej debaty”[37]. Reżyser Bartosz Staszewski stwierdził, że „to była próba ocenzurowania uniwersyteckiego spotkania w sposób, który nie jest znany na uniwersytetach”[37].

W listopadzie 2017 pokaz filmu w Nowym Sączu, zorganizowany przez Fundację Równość.org.pl, zablokował prezydent miasta, Ryszard Nowak[38][39]. Władze miejskie początkowo upozorowały w tym celu pęknięcie rury w wynajętym na cel pokazu budynku[38]. Później przedstawiciel władz miejskich stwierdził, że „jeżeli ktoś ma ochotę na organizacje takich spotkań, może je robić w innych miejscach”[38] oraz że „nie wyobraża sobie, aby w miejskich instytucjach odbywały się tego typu eventy”[38]. Powołał się przy tym na fakt przyjęcia przez miasto patronatu Małgorzaty Antiocheńskiej (świętej Kościoła katolickiego i prawosławnego)[38].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Krzysztof Świrek, Artykuł osiemnasty, „Kino”, 52 (600), Warszawa 2017, s. 80.
  2. ARTYKUŁ OSIEMNASTY - pokaz filmu i spotkanie z gośćmi. Słupski Ośrodek Kultury. [dostęp 2020-10-05].
  3. Artykuł osiemnasty. pomagam.pl. [dostęp 2017-11-17].
  4. a b Alfabet Buntu – Bart Staszewski [online], Archiwum Osiatyńskiego [dostęp 2020-10-01] (pol.).
  5. a b Artykuł osiemnasty – pokaz filmu i spotkanie z gośćmi [online], sok.slupsk.pl [dostęp 2020-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-17] (pol.).
  6. Lew-Starowicz przeprasza gejów za próby "leczenia" ich elektrowstrząsami. "Orientacja jest w sercu i mózgu, nie w genitaliach". tokfm.pl, 28 lipca 2015. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  7. Tomasz Baliszewski: Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za "leczenie elektrowstrząsami". natemat.pl, 28 lipca 2015. [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  8. Łukasz Woźnicki: Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za leczenie elektrowstrząsami. wyborcza.pl, 28 lipca 2015. [dostęp 2023-04-16].
  9. Prof. Zbigniew Lew Starowicz przeprasza swych homoseksualnych pacjentów sprzed lat – za „leczenie” elektrowstrząsami i terapią awersyjną. „Replika”. 57, wrzesień–październik 2015. 
  10. Watch Artykuł osiemnasty Online. Bart Staszewski 2017-04-25. [dostęp 2020-10-01].
  11. Film: Artykuł 18 [online], Miłość Nie Wyklucza [dostęp 2020-10-04] (pol.).
  12. a b c d e f Artykuł osiemnasty [online], Pomagam.pl [dostęp 2020-10-04].
  13. Premiera filmu „Artykuł osiemnasty”! [online], feminoteka9.rssing.com, 11 kwietnia 2017 [dostęp 2020-10-04].
  14. Kampania Przeciw Homofobii [online], www.facebook.com [dostęp 2020-10-04] (pol.).
  15. a b Artykuł osiemnasty z udziałem reżysera Bartka Staszewskiego – Centrum Kultury Zamek w Poznaniu [online], kinopalacowe.pl [dostęp 2020-10-04] (pol.).
  16. „Artykuł 18”. Głośny film wchodzi na ekrany kin. Odbierze argumenty obrońcom małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny?. Wyborcza.pl. [dostęp 2017-11-17].
  17. Andrzej z Jackiem adoptowali chłopców z polskimi korzeniami. Państwo ich nie chce [online], wideo.wp.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  18. Polski ksiądz w Rzymie: Jestem gejem. Watykan: Musi opuścić miejsce pracy. Newsweek.pl. [dostęp 2017-12-02].
  19. Kolejna odsłona „Artykułu osiemnastego”. Ks. Charamsa: Kościół nie zrozumiał znaku czasu. Homoseksualiści potrzebują szacunku, tak jak kiedyś kobiety. Gazeta.pl. [dostęp 2017-12-02].
  20. WATCH: Fired Catholic Priest Who Came Out Before Vatican Meeting Has Been Defrocked [online], advocate.com, 22 października 2015 [dostęp 2020-09-14] (ang.).
  21. Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za leczenie elektrowstrząsami. Wyborcza.pl. [dostęp 2017-12-02].
  22. Prof. Lew-Starowicz przeprasza gejów za „leczenie elektrowstrząsami”. naTemat.pl. [dostęp 2017-12-02].
  23. Lew-Starowicz przeprasza gejów za próby ‘leczenia’ ich elektrowstrząsami. tokfm.pl. [dostęp 2017-11-17].
  24. Repertuar. Kinoteka – Filmowe Centrum Warszawy. [dostęp 2018-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-08)].
  25. Artykuł osiemnasty: Powstał pierwszy polski film dokumentalny poświęcony walce o równość małżeńską. Mamy zwiastun!. rmf24.pl, 11 kwietnia 2017. [dostęp 2020-09-21].
  26. a b Artykuł osiemnasty. Internet Movie Database. [dostęp 2020-09-21].
  27. Warszawa. Na gruncie Uniwersytetu: Artykuł 18 [online], Tygodnik Powszechny, 2 października 2017 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  28. Tydzień Równości w IPs [online], psychologia.uni.wroc.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  29. Pokaz filmu Artykuł osiemnasty w ramach Konferencji Naukowej Seksualność bez Tabu [online], PIK – Punkt Informacji Kulturalnej – Wrocław, 3 maja 2018 [dostęp 2020-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-17] (pol.).
  30. Pokaz filmu „Artykuł Osiemnasty” [online], Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 12 maja 2017 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  31. Damian Drabik, Pokaz filmu „Artykuł osiemnasty” i spotkanie z reżyserem [online], Dziennik Wschodni [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  32. Debaty „Religia a osoby LGBT+” oraz „Prawa mniejszości seksualnych a Konstytucja RP” pod Honorowym Patronatem RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 28 września 2018 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  33. Instytut Filologii Polskiej – Dni Antydyskryminacji [online], polonistyka.amu.edu.pl [dostęp 2020-09-17].
  34. Debata na temat praw osób LGBT na Uniwersytecie Warszawskim pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 3 października 2017 [dostęp 2020-10-04] (pol.).
  35. Artykuł osiemnasty [online], Outfilm.pl [dostęp 2020-06-13] (pol.).
  36. Film dokumentalny Artykuł osiemnasty [online], YouTube, 9 czerwca 2020.
  37. a b c Wojciech Karpieszuk, Uniwersytet Warszawski. Narodowiec groził śmiercią w czasie debaty o prawach osób homoseksualnych [online], Gazeta Wyborcza Warszawa, 4 października 2017 [dostęp 2020-09-21].
  38. a b c d e Prezydent Nowego Sącza próbował zablokować pokaz filmu o równości małżeńskiej [online], Onet.pl, 11 listopada 2017 [dostęp 2020-09-21].
  39. Karolina Błaszkiewicz (oprac.), Chcieli pokazać film o gejach i lesbijkach. Na drodze stanęła św. Małgorzata [online], wiadomosci.wp.pl, 12 listopada 2017 [dostęp 2020-09-17] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]