Bazyliskus

Bazyliskus
Flavius Basiliscus
	; Solid Bazyliskusa
	Cesarz bizantyński
Okres	od styczeń 475; do sierpień 476
	Dane biograficzne
Dynastia	leońska
Data urodzenia	ok. 430
Data śmierci	477
Rodzeństwo	Weryna
Małżeństwo	Zenonis
Dzieci	Marek
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bazyliskus, Flavius Basiliscus (ur. ok. 430, zm. 477) – bizantyński wódz wojskowy, później uzurpator(inne języki) panujący w Cesarstwie Wschodniorzymskim w latach 475–476^[1]. Był bratem Weryny – żony cesarza Leona I^[2].

W 468 roku powierzono mu dowództwo nad potężną armią Cesarstwa Wschodniorzymskiego, które miało wypędzić Wandalów z Afryki^[1] (Wandalowie założyli swoje państwo w Afryce Północnej^[3]). W wyniku niekompetencji Bazyliskusa dowodzona przez niego armia poniosła klęskę w bitwie morskiej koło przylądka Bon, kiedy to pokonały ich wojska dowodzone przez wandalskiego króla Genzeryka. Jego siostra Weryna uzyskała dla swojego brata ułaskawienie od cesarza^[1].

W styczniu 475 przeprowadził zamach stanu^[1] (umożliwiły mu to jego koneksje^{[potrzebny przypis]}) i rozpoczął swoje 20-miesięczne rządy w Cesarstwie Wschodniorzymskim. Był zwolennikiem monofizytyzmu, co spotkało się z powszechnym niezadowoleniem. Podczas panowania Bazyliskusa w Konstantynopolu miał miejsce katastrofalny pożar, który zniszczył znaczną część miasta wraz z wieloma greckimi dziełami sztuki^[1]. Żoną Bazyliskusa była Zenonis. Razem z nim panował jako współcesarz jego nieletni syn Marek^{[potrzebny przypis]}. W sierpniu 476 cesarz Zenon powrócił do Konstantynopola i zakończył rządy Bazyliskusa. W zależności od źródeł Bazyliskus został wygnany do Kapadocji i tam ścięty^[1], lub Zenon zesłał Bazyliskusa oraz jego rodzinę na małą wyspę, gdzie wszyscy ponieśli śmierć głodową^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Basiliscus: emperor of Rome, [w:] Encyklopedia Britannica [online] [dostęp 2025-05-06] (ang.).
↑ Hugh Elton: De Imperatoribus Romanis. 1998-06-10. [dostęp 2011-11-02].
↑ SławomirS. Koper SławomirS., Wandalowie dwa razy zdobyli Rzym i założyli państwa w Hiszpanii oraz w Afryce [online], Historia Do Rzeczy, 16 grudnia 2017 [dostęp 2025-05-06] .

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Basiliscus: emperor of Rome, [w:] Encyklopedia Britannica [online] [dostęp 2025-05-06] (ang.).

[2] Hugh Elton: De Imperatoribus Romanis. 1998-06-10. [dostęp 2011-11-02].

[3] SławomirS. Koper SławomirS., Wandalowie dwa razy zdobyli Rzym i założyli państwa w Hiszpanii oraz w Afryce [online], Historia Do Rzeczy, 16 grudnia 2017 [dostęp 2025-05-06] .

[1]

[2]

[3]

Dynastia teodozjańska 395–457	Arkadiusz (395–408) Teodozjusz II (408–450) Pulcheria Marcjan (450–457)
Dynastia leońska 457–518	Leon I (457–474) Leon II (474) Zenon Izauryjczyk (474–491) Bazyliskus (475–476)^* Anastazjusz I (491–518)
Dynastia justyniańska 518–602	Justyn I (518–527) Justynian I Wielki (527–565) Justyn II (565–578) Tyberiusz II Konstantyn (578–582) Maurycjusz (582–602) Fokas (602–610)^*
Dynastia heraklijska 610–711	Herakliusz (610–641) Konstantyn III (641) Herakleonas (641) Konstans II (641–668) Konstantyn IV (668–685) Justynian II Rhinotmetos (685–695) Leoncjusz II (695–698)^* Tyberiusz III (698–705)^* Justynian II Rhinotmetos (705–711) Filipikos Bardanes (711–713)^* Anastazjusz II (713–715)^* Teodozjusz III (715–717)^*
Dynastia izauryjska 717–802	Leon III Izauryjczyk (717–741) Artabasdes (741–743) Konstantyn V Kopronim (741–775) Leon IV Chazar (775–780) Konstantyn VI (780–797) Irena (797–802)
Dynastia Niceforów 802–813	Nicefor I Genik (802–811) Staurakios (811) Michał I Rangabe (811–813) Leon V Armeńczyk (813–820)^*
Dynastia amoryjska 820–867	Michał II Amoryjczyk (820–829) Teofil (829–842) Michał III Metystes (842–867)
Dynastia macedońska 867–1057	Bazyli I (867–886) Leon VI Filozof (886–912) Aleksander (912–913) Konstantyn VII Porfirogeneta (913–959) Roman I Lekapen (920–944) Roman II (959–963) Nicefor II Fokas (963–969) Jan I Tzimiskes (969–976) Bazyli II Bułgarobójca (976–1025) Konstantyn VIII (1025–1028) Roman III Argyros (1028–1034) Michał IV Paflagończyk (1034–1041) Michał V Kalafates (1041–1042) Zoe (1042) Konstantyn IX Monomach (1042–1055) Teodora (1055–1056) Michał VI Stratiotikos (1056–1057) Izaak I Komnen (1057–1059)^*
Dynastia Dukasów 1059–1081	Konstantyn X Dukas (1059–1067) Roman IV Diogenes (1068–1071) Michał VII Dukas (1071–1078) Nicefor III Botaniates (1078–1081)
Dynastia Komnenów 1081–1185	Aleksy I Komnen (1081–1118) Jan II Komnen (1118–1143) Manuel I Komnen (1143–1180) Aleksy II Komnen (1180–1183) Andronik I Komnen (1183–1185)
Dynastia Angelosów 1185–1204	Izaak II Angelos (1185–1195 i 1203–1204) Aleksy III Angelos (1195–1203) Aleksy IV Angelos (1203–1204) Mikołaj Kanabos (1204)* Aleksy V Murzuflos (1204)*
Dynastia Laskarysów 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261)
Dynastia Paleologów 1259–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354)* Mateusz Kantakuzen (1353–1357)* Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)