Cergowa

Cergowa

wieś
Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Dukla
Liczba ludności (2023)	1316
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-450
Tablice rejestracyjne	RKR
SIMC	0348950
Położenie na mapie gminy Dukla Cergowa
Położenie na mapie Polski Cergowa
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Cergowa
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Cergowa
49°33′15″N 21°41′22″E

Cergowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dukla, u ujścia potoku Jasionki do rzeki Jasiołki. Nad wsią góruje masyw Cergowej (716 m n.p.m.).

W okresie I Rzeczypospolitej miejscowość administracyjnie należała do województwa ruskiego, następnie w okresie II Rzeczypospolitej do województwa lwowskiego. W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cergowa, po jej zniesieniu w gromadzie Nadole. W latach 1945–1975 do województwa rzeszowskiego, a od 1975 do 1998 do województwa krośnieńskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Cergowa

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0348967	Dół	część wsi
0348973	Kolonia	część wsi
0348980	Popardy	część wsi
0348996	Zakuczyna	część wsi
0349004	Zarszyn	część wsi

Historia

22 maja 1359 król Kazimierz Wielki wydał przywilej Marcinowi „de Czergowa” założenia wsi Cergowa. Cergowa została założona, podobnie jak większość okolicznych miejscowości, początkowo na prawie wołoskim, a następnie na prawie magdeburskim. Przywileje kazimierzowskie potwierdził król Władysław Jagiełło – 14 czerwca 1396. 2 kwietnia 1384 Cergowa występuje w spisie wsi przekazanych biskupstwu przemyskiemu. Królowa Maria, żona cesarza Zygmunta Luksemburskiego, nadała biskupstwu w 1384 pięć włości: Brzozów, Cergową, Domaradz i Równe w ziemi sanockiej oraz Radymno w przemyskiej.

W latach 1436–1438 w lasach na Cergowej żył św. Jan z Dukli i do dzisiaj wierni z jego pobytem wiążą legendę o Złotej Studzience istniejącej przy kapliczce na pobliskim wzgórzu. W następnych wiekach żyli tu też pustelnicy, a także ukrywali się zbójnicy w XVII w.

20 grudnia 1608 biskup przemyski Maciej Pstrokoński włączył do majątku biskupów przemyskich (tzw. klucza jaśliskiego) m.in. Cergowę.

W latach 1768–1772 w Cergowej stacjonowali konfederaci barscy. Wydana po raz pierwszy w 1786 r. „Geografia (...) Galicyi i Lodomeryi” autorstwa Ewarysta Andrzeja Kuropatnickiego podawała o Cergowej jedynie krótką informację: Wieś, woda ją tylko od miasta Dukli graniczy; sławna najwyższą górą, pod którą miasto Dukla zdaje się leżeć.

Spis z lat dwudziestych XX wieku wykazał we wsi 1043 Polaków, 10 Rusinów i 31 Żydów.

Zabytki

W Cergowej znajduje się zespół dworski wpisany do rejestru zabytków pod nr rej. A-233 z 24 lutego 2009. W parku dworskim natomiast 550-letni dąb stanowiący pomnik przyrody.

• 
  Dwór
• 
  Dąb – pomnik przyrody
• 
  Kapliczka

Toponimia

Nazwę wsi wielu naukowców wywodzi z języka celtyckiego: „cerg” – „krąg”. W ciągu wieków ewoluowała z Czergowa (1359) (Cergowa (1359), Cyrgow (1384), Czirgow (1403), Cergowa (1589), Cyrgów, Cyrgowa) w kierunku obecnej nazwy (Cergowa).

Archeologia

W epoce kamienia i w epoce brązu istniała tu osada. Świadczą o tym odkryte pozostałości pracowni kamieniarskich na północnym wschodzie od wsi w rejonie „Małej Góry”.

Linki zewnętrzne

• Cergowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 535 .
• Mapa katastralna wsi Cergowa z miejscowościami Popardy i Nowa Wieś z 1851