Dżaryłgacki Park Narodowy

Dżaryłgacki Park Narodowy
Джарилгацький національний природний парк
	; Stepowy krajobraz wyspy Dżaryłgacz (2020)
	park narodowy
Państwo	Ukraina
Obwód	chersoński
Położenie	Dżaryłgacz
Siedziba	Skadowsk
Data utworzenia	11 grudnia 2009
Akt prawny	Dekret Prezydenta Ukrainy nr 1045/2009
Powierzchnia	10 000 ha
Dyrekcja	Iryna Wołodymyriwna Sabaszenko
	Położenie na mapie Ukrainy Dżaryłgacki Park Narodowy
	Położenie na mapie obwodu chersońskiego Dżaryłgacki Park Narodowy
	46°02′05,4″N 32°51′29,7″E/46,034833 32,858250
	Strona internetowa

Dżaryłgacki Park Narodowy^[3] (ukr. Джарилгацький національний природний парк – trb. Dżaryłhaćkyj nacionalnyj pryrodnyj park) – park narodowy w południowej Ukrainie, w obwodzie chersońskim, utworzony w 2009 roku, położony na niezamieszkanej wyspie Dżaryłgacz na Morzu Czarnym. Jego siedziba znajduje się w Skadowsku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Teren wyspy oraz oblewających ją zatok – Karkinickiej i Dżaryłgackiej – stanowi od 1976 roku obszar wodno-błotny o znaczeniu międzynarodowym konwencji ramsarskiej^[4], a od 2000 roku jest też ostoją ptaków IBA organizacji BirdLife International^[5].

Od marca 2022 roku Dżaryłgacz znajduje się pod okupacją Rosji^[6]. Według doniesień ukraińskiego Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych(inne języki) 1588 ha obszaru stepowego Dżaryłgackiego Parku Narodowego zostało zniszczone w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę^[7]. Wiosną 2023 roku wojska rosyjskie połączyły wyspę ze stałym lądem i utworzyły na niej tereny łowieckie oraz poligon wojskowy^[8]. Wskutek tych działań w sierpniu 2023 roku na Dżaryłgaczu wybuchł pożar, który strawił większość terenów chronionych z siedliskami rzadkich gatunków roślin i zwierząt, w tym wpisanych do Czerwonej Księgi Ukrainy^[7]^[9].

Flora[edytuj | edytuj kod]

Flora Dżaryłgaczu reprezentowana jest przez psammofity, rośliny stepowe, łąkowe i bagienne oraz halofity porastające słone jeziora i bagna, sołońca oraz sołonczaki^[10]. Na wyspie występuje 499 gatunków roślin naczyniowych, 52 gatunki grzybów, 26 gatunków porostów oraz 5 gatunków mchów^[11]. Wysoki jest wskaźnik endemizmu; 54 gatunki roślin (10,82% całej flory) występują tylko na tym obszarze^[10]. W parku narodowym występują też rośliny synantropijne, m.in. tamaryszek rozgałęziony, oliwnik wąskolistny, oliwnik srebrzysty(inne języki), topola czarna i topola biała oraz robinia akacjowa^[10].

Chronionymi gatunkami roślin, figurującymi w Czerwonej Księdze Ukrainy, są m.in. chaber Centaurea breviceps(inne języki), goździk Dianthus bessarabicus(inne języki), storczyk cuchnący, storczyk błotny, storczyk samczy, modrak morski, ostnica włosowata, ostnica piaskowa, kruszczyk błotny, Medicago marina(inne języki), kłoć wiechowata i Asparagus maritimus(inne języki)^[10].

Fauna[edytuj | edytuj kod]

Na terenie parku narodowego odnotowano występowanie 83 gatunki morskich bezkręgowców, 352 gatunki owadów, 57 gatunków ryb, 4 gatunki płazów, 7 gatunków gadów (z których trzy – połoz kaspijski, Elaphe sauromates(inne języki) i Vipera renardi(inne języki) – są chronione), 250 gatunków ptaków oraz 30 gatunków ssaków^[12].

Do rzadkich gatunków owadów należą m.in. pazurecznik wielki, zmrocznik pazik, zadrzechnia czarnoroga, smukwa kosmata, poświętnik czczony, paź żeglarz, paź królowej oraz niezdarka dziewica^[12]. W wodach Zatoki Dżaryłgackiej występują kraby Pilumnus hirtellus(inne języki), Pachygrapsus marmoratus(inne języki), Carcinus aestuarii, Macropipus holsatus(inne języki) i Eriphia verrucosa(inne języki), a także ostryga jadalna^[12]. Rzadkimi gatunkami ryb są m.in. siewruga, bieługa, Syngnathus variegatus(inne języki), pławikonik sargassowy i umbryna iberyjska^[12]. Występują też ssaki morskie – delfiny, morświny i butlonosy^[12].

Wyspa Dżaryłgacz jest ważnym obszarem dla ptactwa wodnego; rocznie nawet 150 tys. osobników przelatuje, a 130 tys. zimuje na tym obszarze^[4]. Należą do nich m.in. zagrożona wyginięciem sterniczka zwyczajna (Oxyura leucocephala) i narażona na wyginięcie głowienka (Aythya ferina)^[4]. Gatunkami ptaków z Czerwonej Księgi Ukrainy są m.in. pelikan różowy, kazarka rdzawa, bernikla rdzawoszyja, warzęcha, ibis kasztanowaty, podgorzałka, czapla modronosa, błotniak stepowy, kulik wielki, szablodziób, szczudłak, szlachar, ostrygojad, gągoł i edredon^[12].

Do dużych ssaków zamieszkujących teren parku narodowego należą jeleń szlachetny, muflon śródziemnomorski, daniel oraz dzik euroazjatycki^[12]. Mniejszymi przedstawicielami tej gromady zwierząt są m.in. lis rudy, jenot azjatycki, zając szarak czy jeż anatolijski^[12].

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Teren Dżaryłgackiego Parku Narodowego cechuje się klimatem umiarkowanym kontynentalnym z łagodnymi zimami oraz gorącymi i suchymi latami (Dfa według klasyfikacji Köppena)^[13]. Średnia roczna temperatura powietrza na terenie parku wynosi ok. +10 °C, najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią miesięczną temperaturą wynoszącą –2,6 °C, najcieplejszy jest natomiast lipiec – średnia miesięczna temperatura wynosi +22,9 °C^[13]. Na tym obszarze przeważają wiatry wschodnie i północno-wschodnie, wilgotność powietrza jest stosunkowo niska, niskie jest również zachmurzenie oraz roczna suma opadów^[13].