Eudoksja Angelina
| Cesarzowa bizantyńska | |
| Okres |
1204 |
|---|---|
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data śmierci |
1211 |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Mąż | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Eudoksja Angelina (gr. Ευδοκία Αγγελίνα; zm. ok. 1211) – córka bizantyńskiego cesarza Aleksego III Angelosa i Eufrozyny Dukainy Kamateriny, w latach 1196–1198 żoną władcy Serbii Stefana II Nemanicza, w 1204 roku cesarzową bizantyńską.
Życie
[edytuj | edytuj kod]Eudoksja po raz pierwszy wyszła za mąż za Stefana Nemanicza, drugiego syna Stefana Nemanji, wielkiego żupana Serbii. Jej ojciec przebywał wówczas na wygnaniu w Syrii, władzę nad Cesarstwem sprawował stryj Izaak II Angelos. Cesarstwo po serii dotkliwych klęsk poniesionych z rąk serbskich, odniosło w końcu w 1190 roku zwycięstwo nad wojskami Stefana Nemanji nad rzeką Morawą. Zawarty wówczas traktat pokojowy został przez cesarza bizantyńskiego przypieczętowany ślubem bratanicy: Eudoksji z synem Stefana Nemanji i przyznaniem zięciowi tytułu sebastokratora. W kwietniu 1195 roku w wyniku zamachu władzę nad Cesarstwem objął ojciec Eudoksji Aleksy III. 25 marca 1196 roku sędziwy Nemanja zrzekł się władzy na rzecz swego syna sebastokratora Stefana i wstąpił do klasztoru. Wobec słabości Cesarstwa Stefan był zmuszony szukać pomocy, przeciw wspieranym przez króla Węgier braciom, w Rzymie. Nie zawahał się przed rozwodem z córką cesarską. Według historii opowiedzianej przez historyka Nicetasa Choniatesa po czerwcu 1198 roku skłóceni małżonkowie Eudoksja i Stefan, oskarżyli się wzajemnie o zdradę. Po rozwodzie Eudoksja wróciła do swego ojca do Konstantynopola.
W Konstantynopolu Eudoksja została kochanką Aleksego Dukasa zwanego Murzuflosem. Pod koniec czerwca 1203 roku pod Konstantynopol przybyli krzyżowcy upominający się o prawa do tronu cesarskiego syna Izaaka II, Aleksego. Po krótkim oblężeniu Aleksy III zbiegł z Konstantynopola zabierając ze sobą skarb, klejnoty koronne i ukochaną córkę Irenę. Przywrócony na tron stryj Eudoksji Izaak II I koronowany niewiele później na cesarza jego syn Aleksy utrzymali się przy władzy do 25 stycznia, kiedy to w wyniku przewrotu pałacowego rządy przejął kochanek Eudoksji Aleksy Murzuflos. Koronowany na cesarza 5 lutego, opuścił Konstantynopol w nocy z 12 na 13 kwietnia, po kilkudniowym oblężeniu, zabierając ze sobą Eudoksję i jej matkę Eufrozynę. Zbiegowie udali się do Mosynopolis w Tracji do cesarza wygnańca Aleksego III. W Mosynopolis Eudoksja za zgodą ojca poślubiła Aleksego Murzuflosa. Jednakże latem, kiedy kalkulacje związane z osobą Murzuflosa okazały się pomyłką, Aleksy III kazał oślepić zięcia w łaźni. Jesienią 1204 roku Mosynopolis zaatakowali dowodzeni przez Bonifacego z Montferratu krzyżowcy. Aleksy III z rodziną wycofał się do Tesaloniki, a stamtąd do rządzonej przez Leona Sgurosa Tesalii. Niewidomego Murzuflosa pojmali łacinnicy w okolicach Mosynopolis. Został przewieziony do Konstantynopola, osądzony za zamordowanie swego poprzednika, Aleksego IV, i stracony w grudniu 1205 roku.
Eudoksja Angelina wyszła po raz trzeci za mąż za archonta Leona Sgurosa, władającego utworzonym przez siebie państwem w środkowej Grecji. Jeszcze pod koniec 1204 roku Tesalię zaatakował Bonifacy z Montferratu. Nadzieje pokładane przez Aleksego III w Sgurosie i tym razem okazały się płonne. Sguros utracił kolejno Tesalię, Beocję i Attykę. W Tebach do niewoli dostali się Aleksy III i Eufrozyna. Leon z Eudoksją zamknęli się w twierdzy akrokorynckiej. Leon Sguros zmarł w oblężonej twierdzy w 1210 roku. Eudoksja przeniosła się pod koniec życia do Nicei na dwór swej siostry Anny, cesarzowej nicejskiej, gdzie zmarła około 1211 roku.
Związki rodzinne
[edytuj | edytuj kod]| Imię | Lata życia | 1 małżeństwo | 2 małżeństwo | 3 małżeństwo | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Dzieci Aleksego III Angelosa 1153–1211 – ojca | |||||
| Z Eufrozyną Dukainą Kamateriną poślubioną w 1169 roku | |||||
| Irena Angelina | z Andronikiem Kontostefanosem | z Aleksym Paleologiem | babka Michała Paleologa | ||
| Anna Angelina | 1176–1212 | z Izaakiem Komnenem do 1195 | z Teodorem Laskarysem 1200–1212 | cesarzowa nicejska od 1205 | |
| Eudoksja Angelina | zm. 1211 | ze Stefanem Nemaniczem 1190–1198 | z Aleksym Murzuflosem w 1204 | z Leonem Sgurosem 1204–1210 | |
| Dzieci Izaaka II Angelosa 1156–1204 – stryja | |||||
| Z Heriną (Ireną) prawd. Paleologiną (oddaloną lub zmarłą najpóźniej w 1185 roku) | |||||
| Eufrozyna Angelina | wstąpiła do zakonu | ||||
| Irena Angelina | 1181–1208 | z Rogerem Sycylijskim w 1193 | z Filipem Szwabskim 1197–1208 | ||
| Aleksy IV Angelos | 1182–1204 | cesarz 1203–1204 | |||
| Z Małgorzatą Węgierską poślubioną w lutym 1186 roku | |||||
| Jan Angelos | 1193–1259 | władał Syrmią i Bač; | |||
| Manuel Angelos | 1195–1212 | ||||
Z małżeństwa ze Stefanem Nemaniczem Eudoksja miała dwie córki, których imiona nie są znane i trzech synów:
- Stefana Radosława, króla Serbii,
- Stefana Władysława, króla Serbii,
- Przedzisława (arcybiskupa Sawę II)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, ss. 327 – 319.
- K. Zakrzewski, Dzieje Bizancjum, TAiWPN Universitas, Kraków 2007, ss. 319 – 320. ISBN 978-83-242-0715-2
- S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, t. 3 ss. 114 – 122, ISBN 83-06-01457-X.
- Michael Angold, Czwarta krucjata, Beata Spieralska-Kasprzyk (tłum.), Warszawa: Bellona, 2006, s. 162, ISBN 83-11-10558-8, OCLC 77504826.
- Marco Meschini, 1204 – Tajemnica IV wyprawy krzyżowej i podboju Konstantynopola, Marek Myczkowski (tłum.), Kielce: Jedność, 2007, s. 111, ISBN 978-83-7442-572-8, OCLC 749896112.
