Franciszek Dąbrowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) o 17:23, 22 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Franciszek Dąbrowski
Kuba
Ilustracja
komandor porucznik komandor porucznik
Data i miejsce urodzenia

17 kwietnia 1904
Budapeszt

Data i miejsce śmierci

24 kwietnia 1962
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1923-1950

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
• Marynarka Wojenna PRL

Stanowiska

zastępca komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej, szef Biura Dowódcy Marynarki Wojennej

Główne wojny i bitwy

obrona Westerplatte

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Multimedia w Wikimedia Commons
Polscy oficerowie po kapitulacji Westerplatte, 7 września 1939.
Od lewej: chor. Edward Szewczuk, por. Stefan Grodecki, kpt. Mieczysław Słaby, kpt. Franciszek Dąbrowski, ppor. Zdzisław Kręgielski
Pomnik przed wjazdem do Transbudu w Nowej Hucie, w którym F. Dąbrowski pracował jako portier
Tablica na kamienicy przy ul. Chopina 20 w Krakowie, upamiętniająca zamieszkiwanie owej kamienicy przez Franciszka Dąbrowskiego w latach 1958 - 1962

Franciszek Dąbrowski ps. Kuba (ur. 17 kwietnia 1904 w Budapeszcie, zm. 24 kwietnia 1962 w Krakowie) – komandor porucznik Marynarki Wojennej, w czasie wojny obronnej Polski w 1939 zastępca komendanta, a według niektórych źródeł[1][2] przez większość czasu także faktyczny dowódca obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

Życiorys

Początek kariery wojskowej

Franciszek Dąbrowski, syn szlachcica (herbu Jelita) generała Romualda Dąbrowskiego i Elżbiety (Elizabeth) z Broulików[3], służbę wojskową rozpoczął w listopadzie 1918 roku w szkole podchorążych w Krakowie[3]. W następnym roku szkołę przemianowano w Korpus Kadetów Nr 1 we Lwowie. W latach 1921-1923 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po ukończeniu szkoły i awansie na podporucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1932[4][5][6] przydzielony został do 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku i w tej jednostce służył w latach 20[7][8][9]. Następnie pełnił służbę w Batalionie Szkolnym Podchorążych Piechoty w Biedrusku. W 1932 był w dyspozycji szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych[10]. Od 1932 roku służył w 29 Pułku Strzelców Kaniowskich w Kaliszu.

Westerplatte

Z początkiem grudnia 1937 r. został przeniesiony z Kalisza do Gdańska, formalnie do Wydziału Wojskowego Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, w rzeczywistości – na stanowisko zastępcy komendanta, dowódcy Oddziału Wartowniczego Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte[11]. Do najważniejszych obowiązków kpt. Dąbrowskiego, specjalisty od broni maszynowej, należało szkolenie żołnierzy składnicy w zakresie ochrony obiektów na zamkniętym terenie placówki. Poza tym prowadził odprawy z dowódcami wart, zaznajamiał patrole i roty oficerskie z obiektami oraz rejonami obserwacji i podsłuchu. Dowódcą oddziału wartowniczego i zastępcą komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte był od grudnia 1937 do 7 września 1939. WST broniła się do 7 września 1939, kiedy to mjr Sucharski ostatecznie zdecydował poddać placówkę.

Niewola i pierwsze lata po wojnie

Okres niewoli spędził w obozach jenieckich w Klein Dexen (Stablack, dziś Dołgorukowo) na terenie Prus Wschodnich, w murowanych koszarach w Prabutach, w oflagu XVIII A w Lienzu w Tyrolu na terenie Austrii oraz w wielkim obozie jeńców polskich – Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew). Pobyt w niewoli Dąbrowskiego przyczynił się jednak do szybko postępującej gruźlicy, choć z uwagi na karierę ojca w wojsku cesarskim był lepiej traktowany przez lekarzy obozowych[12].

Po wyzwoleniu zgłosił chęć dalszej służby wojskowej. Z dniem 10 sierpnia 1945 roku został awansowany na stopień majora (kmdr ppor.) i jeszcze w tym samym miesiącu otrzymał przydział na szefa sztabu Samodzielnego Batalionu Morskiego. Batalion ten w 1946 został przeformowany na Kadrę Marynarki Wojennej, a jego dowódcą został Dąbrowski, awansowany jednocześnie do stopnia komandora porucznika. Awansowano go, choć znany był z braku aktywnego zaangażowania politycznego i jednocześnie negatywnego stosunku do władz. Dobrze oceniano jednak jego walory dowódcze i organizacyjne[13]. Dla zabezpieczenia przebiegu wyborów na Pomorzu Gdańskim sformowano grupy ochronno-propagandowe. Komendantem ośrodka wyszkolenia tych grup mianowano 1 stycznia 1947 Dąbrowskiego. Funkcję tę pełnił do 1949 roku, kiedy to został szefem Biura Dowódcy Marynarki Wojennej w Gdyni. Członek PPR, później PZPR po połączeniu z PPS, wyrzucony z partii po kilku latach jako „oficer sanacyjny”.

Lata stalinizmu

W 1950 Dąbrowski został uznany za inwalidę wojennego i zwolniony z powszechnego obowiązku służby wojskowej; nie miał jednak wypracowanej emerytury wojskowej[14]. Od tego momentu rozpoczął się najtrudniejszy okres w życiu Dąbrowskiego. Z Ustki musiał przenieść się wraz z rodziną do Krakowa. Nie miał pracy i żadnej możliwości kontynuowania niezbędnego leczenia sanatoryjnego. Po wielu staraniach o mieszkanie, otrzymał pojedynczy pokój bez sanitariatu. Aby utrzymać rodzinę, podjął pracę jako kasjer w KMPiK, szył chałupniczo pantofle. Na początku lat 50. na fali czystek stalinowskich został usunięty z partii i pozbawiony pracy.

Zebranie tej redakcji, poświęcone zdrowym odruchom czujności rewolucyjnej, zgromadziło kilkaset osób. Prowadziła je, pełniąca funkcję sekretarza, towarzyszka Wiśniewska. Towarzyszka Wiśniewska była za swego poprzedniego życia sprzątaczką w jakiejś chrzanowskiej fabryce (…). Miała polecenie oczyścić organizację partyjną i zabrała się do tego z pełną gorliwością (…). W pewnej chwili zza stołu prezydialnego padło nazwisko „Dąbrowski” (…). Aby sprawę uściślić, towarzyszka Wiśniewska, wstrzymując oddech, dodała, akcentując każdą literę: „Przedwojenny oficer”. Wstał z miejsca szczupły, wymizerowany mężczyzna i zaczął mówić, a raczej opowiadać swój życiorys (…). Kiedy kapitan Dąbrowski wydukał już swój życiorys, królująca za stołem prezydialnym towarzyszka Wiśniewska ze zgrozą spojrzała na salę i tak, mniej więcej, podsumowała to, co usłyszała: „A więc mamy w naszych szeregach przedwojennego oficera Polski sanacyjnej, czyli wroga. Udział w wojnie nie tłumaczy kapitana Dąbrowskiego. Sprawa jest jasna. Kto z obecnych jest za usunięciem kapitana Dąbrowskiego z partii?”[15]

Odwołanie Dąbrowskiego zostało oczywiście odrzucone. Zrozumiałem więc – wyrok na Dąbrowskim został wykonany. Okazało się, że się myliłem. Była to bowiem połowa wyroku (…). Zjechała do Krakowa komisja, by do końca oczyścić wydawnictwo z wrogich elementów. Komisja – kierowała nią niejaka Nowicka – uznała, że Dąbrowskiego należy natychmiast usunąć także i z pracy[16].

Usuniętemu z partii i pracy oficerowi nikt nie chciał pomóc. Dopiero powiadomiony przez Arnolda Mostowicza generał Bolesław Kieniewicz, dowódca Krakowskiego Okręgu Wojskowego, spowodował, że Dąbrowskiemu umożliwiono pracę sprzedawcy gazet w kiosku, w atrakcyjnym punkcie na Plantach:

Może kiedyś znajdzie się dokumentalista, który film [o Westerplatte] uzupełni historią o tym, jak „czujność” partii zdemaskowała w jej szeregach wroga w postaci bohaterskiego oficera i jak to ruski generał odnalazł w swoich żyłach tę jedną kroplę polskiej krwi, której zabrakło krakowskim działaczom[16].

Rehabilitacja

Po październikowej odwilży 1956, Dąbrowskiemu wypłacono odszkodowanie i otrzymał większe mieszkanie. Podjął aktywną działalność na rzecz utworzenia Związku Obrońców Westerplatte.

Kmdr por. rez. Franciszek Dąbrowski zmarł 24 kwietnia 1962 w krakowskim Szpitalu Przeciwgruźliczym, w wieku 58 lat. Został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim.

Jego imię noszą w Polsce dwie szkoły: Gimnazjum nr 34 w Gdańsku-Nowym Porcie i Szkoła Podstawowa nr 62 w Krakowie. Jego imię nosiła także Morska Brygada Okrętów Pogranicza w Gdańsku (15 kwietnia 1967 – 1 sierpnia 1991).

Jest autorem książek: „Dziennik bojowy załogi Westerplatte” (1945) oraz „Wspomnienia z obrony Westerplatte” (1957).

Dopiero w latach 90. XX wieku została szerzej ujawniona w nowym piśmiennictwie historycznym faktyczna rola Dąbrowskiego i postawa majora Sucharskiego podczas obrony Westerplatte, wcześniej uważano w oficjalnej historiografii majora Sucharskiego za dowodzącego cały czas obroną Westerplatte, do czego przyczyniła się m.in. książka Melchiora Wańkowicza (czemu oficjalnie nie zaprzeczali uczestnicy obrony).

Awanse

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Mariusz Borowiak, Westerplatte. W obronie prawdy., GDW, Gdańsk 2001
  2. ↑ Kmdr por. Franciszek „Kuba” Dąbrowski, Wspomnienia o moim Ojcu
  3. ↑ a b Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 23.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 464.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 406.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 272.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 382.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 330.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 103.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932, s. 105, 437.
  11. ↑ Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 24.
  12. ↑ Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 41.
  13. ↑ Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 38-39.
  14. ↑ Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 40, 45.
  15. ↑ Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 47-48.
  16. ↑ a b Drużyńska i Jankowski 2009 ↓, s. 49.
  17. ↑ a b M.P. z 1947 r. nr 25, poz. 154
  18. ↑ a b c d e f g Biografia F. Dąbrowskiego w serwisie Westerplatte.pl

Bibliografia

  • Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928, 1932.
  • Mariusz Wójtowicz-Podhorski, Westerplatte 1939. Prawdziwa historia, AJ-Press, Gdańsk 2009
  • Mariusz Wójtowicz-Podhorski, Krzysztof Wyrzykowski, Westerplatte. Załoga śmierci, Milton Media, Gdańsk 2004
  • Arnold Mostowicz, O tym, jak przegrała historia, a wygrała kropla polskiej krwi [w] Karambole na czerwonym suknie, Towarzystwo Wydawnicze i Literackie, Warszawa 2001
  • Jolanta Drużyńska, Stanisław Maria Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2009. ISBN 978-83-7510-373-1. OCLC 690511860. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Dąbrowski&oldid=52945496”