Przejdź do zawartości

Gębice (powiat krośnieński)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gębice
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

krośnieński

Gmina

Gubin

Liczba ludności (2013)

118[2]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-633[3]

Tablice rejestracyjne

FKR

SIMC

0909288

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Gębice”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Gębice”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Gębice”
Położenie na mapie gminy wiejskiej Gubin
Mapa konturowa gminy wiejskiej Gubin, na dole znajduje się punkt z opisem „Gębice”
Ziemia51°52′19″N 14°48′48″E/51,871944 14,813333[1]

Gębice (niem. Amtitz, łuż. Homśica)[4]wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Gubin, koło Gubina, leży nad rzeką Lubszą na terenie Dolnych Łużyc.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego.

Wieś dawniej ulicówka, obecnie wielodrożnica o zabudowie zwartej, szczytowej i kalenicowej. Pierwsza wzmianka w dokumentach o wsi pochodzi z roku 1357 o nazwie Ompticz, w 1449 – Ampticz, a w 1527 – Amtitz[5]. Około 1300 roku Gębice były małą siedzibą rycerską, a w 1463 roku stała się siedzibą rycerską rodziny szlacheckiej von Zeschau. Cesarz Rudolf II po ostatnim potomku tej rodziny sprzedał dobra lenne Melchiorowi von Löbenowi i Zachariaszowi von Grünbergowi. Rodzina Löben staje się w późniejszym czasie wyłącznym właścicielem. Amtitz (Gębice) w 1616 roku kupili Schönaichowie[5].

Wieś złożona jest w większej części z budynków powstałych w drugiej połowie XIX wieku. We wcześniejszym okresie do Gębic należał młyn wodny oraz cegielnia.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:

  • kościół ewangelicki w ruinie, gotycki, pochodzący z XV wieku, został w 1770 roku gruntownie odbudowany i w roku 1921 powiększony przez dobudowaną kaplicę. Po lewej stronie ołtarza znajdowało się wejście do starej krypty, natomiast po prawej stronie ołtarza było przejście do nowej krypty, którą zbudowała w 1921 roku żona księcia Margareta[7]. Drewniane empory znajdowały się po lewej i prawej stronie pomieszczenia kościelnego, a naprzeciwko ołtarza znajdowała się empora z organami. Organy z kościoła zamkowego znalazły się po wojnie w kościele w Starosiedlu[7]. Na przełomie 2016 i 2017 roku wykonano prace konserwatorskie zabezpieczając ruiny kościoła. W ramach tych prac kościół zyskał nowe pokrycie dachowe[8].
  • cmentarz przykościelny
  • zespół zamkowy, z XVI-XVIII wieku
    • zamek książąt von Schönaich z drugiej połowy XVI wieku, pozostałości w parku nad Lubszą, spalony w 1945 r.
    • oficyna
    • brama

inne zabytki:

  • około 20 domów z XIX w.

Obóz jeniecki i Maksymilian Kolbe

[edytuj | edytuj kod]
Pomnik ofiar obozu w Gębicach

W okresie II wojny światowej zlokalizowano w Gębicach latem 1939 r. obóz jeniecki Stalag III B Furstenberg – Filia Amtitz. Obóz istniał w latach 1938–1943. Początkowo więźniami było kilkudziesięciu jeńców czeskich, a po kampanii wrześniowej 1939 r. zaczęto tu osadzać Polaków, głównie jeńców wojennych. W jednym z transportów przybyła do obozu 100-osobowa grupa duchownych. Z grupą tą przybyło około 50 zakonników z Niepokalanowa[9]. Więźniem obozu był przez 3 miesiące przejściowo, do 8 listopada 1939, o. Maksymilian Maria Kolbe[10][11][9]. Dnia 28 września 1939 roku Maksymilian Kolbe wypowiedział na terenie Gębic słowa proroctwa do współinternowanych[10]:

Drogie dzieci, zobaczycie, że tu jeszcze będzie Polska.

W listopadzie 1939 r. obóz przeniesiono z zabudowań majątku na pola na zachód od wsi, gdzie ustawiono namioty otoczone drutem kolczastym. W obozie więziono 20–25 tysięcy więźniów[9]. W następnych miesiącach niektórych więźniów świeckich oraz duchownych przewieziono do obozu w Ostrzeszowie[9]. W maju 1940 r. rozpoczęto akcję zwalniania więźniów z obozu i kierowania ich do przymusowej pracy. Po likwidacji obozu, w połowie 1940 r. powstał w tym miejscu obóz przejściowy, do którego przywożono więźniów z różnych krajów Europy i kierowano ich następnie do pracy przymusowej.

Przy szosie z Gubina do Starosiedla znajduje się pomnik ofiar obozu w Gębicach.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32291
  2. Rozmieszczenie ludności w gminie według miejscowości. Gmina Gubin. [dostęp 2015-11-16].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 297 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Rudolf Lehmann: Historisches Ortslexikon für die Niederlausitz Band 2. Die Kreis Cottbus, Spremberg, Guben und Sorau. 2011. ISBN 978-3-941919-90-7.
  5. a b Zygmunt Traczyk: Ziemia Gubińska 1939–1949… s. 223.
  6. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 12–13. [dostęp 2013-01-24].
  7. a b Zygmunt Traczyk: Ziemia Gubińska 1939–1949… s. 224.
  8. Łukasz Koleśnik, Trwa remont zabytkowego kościoła, „gazetalubuska.pl” [dostęp 2017-01-31] (pol.).
  9. a b c d Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 242.
  10. a b Uroczystości w Gębicach ku czci ojca Maksymiliana Kolbego, kali, gazetalubuska.pl 24 września 2011.
  11. Niezwykłe i Tajemnicze miejsca Ziemi Lubuskiej, Wydawca Gazeta Lubuska Zielona Góra 2009, s. 98 ISBN 978-83-61621-00-3.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Gubińskie Towarzystwo Kultury – Zeszyty Gubińskie nr 5 s.22
  • Zygmunt Traczyk: Ziemia Gubińska 1939–1949…. Gubin: Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, 2011, s. 223–229. ISBN 978-83-88059-54-4.
  • Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 242–243. ISBN 978-83-919914-8-2.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]