Gerard Denhoff (1589–1648)

Gerard Denhoff
	; Denhoff
Rodzina	Denhoffowie
Data urodzenia	1589
Data i miejsce śmierci	23 grudnia 1648 ; Malbork
Ojciec	Gerard Denhoff
Matka	Małgorzata von Zweiffeln
Żona	1. Katarzyna Opalińska (1°-v. Dymitr Wejher); 2. Sybilla Małgorzata z dyn. Piastów, c. Jana Chrystiana, ks. brzeskego
Dzieci	Władysław Denhoff
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gerard Denhoff (ur. w 1589 roku – zm. w 1648 roku) – wojewoda pomorski w latach 1643–1648, kasztelan gdański w latach 1642–1643, podskarbi ziem pruskich w latach 1643–1648, dowódca wojskowy i dyplomata, zaufany Władysława IV, marszałek dworu królowej Ludwiki Marii, starosta malborski, kościerzyński, feliński i lucyński^[1], ambasador Rzeczypospolitej w Królestwie Francji w 1645 roku^[2], hrabia cesarstwa od 1635^[3].

Życiorys

Pochodził z rodziny Denhoffów, należącej do niemieckiej szlachty inflanckiej; przez całe życie słabo posługiwał się językiem polskim. Syn wojewody dorpackiego Gerarda, brat Ernesta Magnusa, Kaspra oraz poległego pod Cecorą – Hieronima (Hermana). Ojciec Władysława, wojewody pomorskiego (1677–1683). Przez całe życie pozostał gorliwym kalwinistą.

Był dworzaninem królewicza Władysława^[4].

Wysłany za młodu na dwór elektora brandenburskiego kształcił się tam w sztuce wojennej, dochodząc do stanowiska rotmistrza. Powróciwszy do Polski, wraz z bratem Ernestem wziął udział w wyprawie chocimskiej.

Dowódca piechoty niemieckiej 1621, kasztelan gdański 1642 r., wojewoda pomorski i podskarbi ziem pruskich (1643), marszałek dworu królowej (1645), starosta kościerski, skarszewski, adzelski, feliński, lucyński, lignowski. W uznaniu zasług został ekonomem malborskim i jako taki przyczynił się do odnowienia zamku.

W latach 1624–1625 brał udział w wojnie o ujście Wisły ze Szwecją na Pomorzu. W tym czasie, w l. 1626–1629 stał na czele zaciężnej piechoty saksońskiej. Wsławił się jako dowódca obrony Torunia w 1629 r.

Został doradcą królewskim do spraw morskich. Jako poseł Władysława IV przebywał w Kopenhadze, próbując nakłonić króla duńskiego do sojuszu z Polską. W 1635 r. został członkiem i przewodniczącym Komisji Okrętów Królewskich, przyczyniając się do odbudowy i rozwoju polskiej floty. Wraz z Jerzym Ossolińskim opracował projekt pobierania ceł morskich. W 1645 r. prowadził rokowania w Paryżu w sprawie małżeństwa Władysława IV Wazy z Ludwiką Marią, którą osobiście przywitał na granicy państwa.

Poseł na sejm 1638 roku, sejm 1639 roku, sejm 1640 roku, sejm 1642 roku^[5].

Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku^[6]. W 1648 roku był elektorem Jana II Kazimierza Wazy z województwa pomorskiego^[7].

Gerard Denhoff został pochowany w Elblągu.

Przypisy

↑ Przegląd Powszechny, Nr 1, rok 1884, s. 31
↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 67.
↑ Władysław Czapliński: Denhoff Gerard (1589–1648). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. V/1939-1946 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-05-22].
↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik CXIX, 2012, 2, s. 275.
↑ Jan Dzięgielewski, Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992, s. 165.
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 85.
↑ Svffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielk. Xięstwa Litewskiego. Zgodnie na Naiaśnieyszego Iana Kazimierza Obranego Krola Polskiego [...]. Dane, między Warszawą, a Wolą, Dnia 17. Listopada, Roku 1648, [b.n.s].

Linki zewnętrzne

Władysław Czapliński: Gerard Denhoff (1589-1648), wojewoda pomorski. iPSB. [dostęp 2024-04-22].

[1] Przegląd Powszechny, Nr 1, rok 1884, s. 31

[2] Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 67.

[psb-3] Władysław Czapliński: Denhoff Gerard (1589–1648). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. V/1939-1946 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-05-22].

[4] Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik CXIX, 2012, 2, s. 275.

[5] Jan Dzięgielewski, Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992, s. 165.

[6] Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 85.

[7] Svffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielk. Xięstwa Litewskiego. Zgodnie na Naiaśnieyszego Iana Kazimierza Obranego Krola Polskiego [...]. Dane, między Warszawą, a Wolą, Dnia 17. Listopada, Roku 1648, [b.n.s].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]