Jedwabny Szlak
Jedwabny Szlak, jedwabny szlak[1] – dawna droga handlowa łącząca Chiny z Bliskim Wschodem i Europą. Szlak miał długość ok. 12 tys. km i był wykorzystywany od III wieku p.n.e. do XVII wieku n.e., kiedy to przestał mieć znaczenie na skutek odkrycia drogi morskiej do Chin (ok. 1650 r.). Znaczenie szlaku zmalało w VI wieku n.e., ze względu na napływ ludów tureckich do Azji Środkowej.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Termin Seidenstrasse (po niem. droga jedwabna) został po raz pierwszy użyty przez niemieckiego podróżnika i geografa Ferdinanda von Richthofena w 1877[2]. Jedwab nie był jednak jedynym (ani nawet głównym) towarem transportowanym tym szlakiem.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Jedwabny Szlak prowadził z Xi’an, dawnej stolicy Chin, przez Lanzhou do oazy Dunhuang, gdzie rozdzielał się na szlak główny (północny) i południowy. Droga północna prowadziła pomiędzy południowym podnóżem gór Tienszan i północnym skraju pustyni Takla Makan, przez oazy Hami, Turfan, Korla, Kucza i Aksu do Kaszgaru. Istniał też wariant jeszcze bardziej północny – z Hami, biegnący wzdłuż północnych podnóży Tienszanu przez: Ałmałyk, Bałasagun, Taszkent, Samarkandę i Bucharę. Droga południowa wiodła przez Czarklik, Czerczen, Niję, Keriję, Hoten i Jarkend do Kaszgaru.
Z Kaszgaru istniało wiele dalszych szlaków, m.in. przez Hindukusz do Gandhary i Taksili, przez Pamir do Samarkandy i Buchary, przez Balch i Merw w rejon Morza Śródziemnego (przez Bagdad i Damaszek), do Konstantynopola czy Trapezuntu - na szlaku jedwabnym przez Zakaukazie (Batumi)[3].
Pod koniec I w. p.n.e. popularny stał się również tzw. Morski Szlak Jedwabny. Prowadził on z Morza Czerwonego przez Indie i Malaje na Morze Południowochińskie.
Towary[edytuj | edytuj kod]
Ze wschodu transportowano m.in. jedwab, żelazo i papier. Na wschód przewożono m.in.: złoto, perfumy, wyroby jubilerskie, winogrona oraz rośliny uprawne. Jednym z najważniejszych towarów na Szlaku Jedwabnym był jadeit, transportowany z Hotenu do innych rejonów Chin. Transport tego minerału po drogach szlaku odbywa się do dziś[4]. Jedwab, który dał nazwę całej sieci transportowej, po raz pierwszy pojawił się w rejonie Morza Śródziemnego w II w. p.n.e.[5]
Nowy Jedwabny Szlak[edytuj | edytuj kod]
W roku 2013 przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej podczas wizyty w Kazachstanie przedstawił pomysł utworzenia nowego Jedwabnego Szlaku z Chin do Europy[6]. Według najnowszej koncepcji szlak lądowy (kolejowy) ma prowadzić z różnych chińskich miejscowości do Urumczi, a następnie przez Dostyk w Bramie Dżungarskiej, Astanę, Jekaterynburg, Niżny Nowogród i dalej przez Białoruś lub Ukrainę do Polski (Małaszewicze, Gdańsk, Sławków, w których znajdują się węzły logistyczno-przeładunkowe do kolejnych krajów Europy). Szacowany koszt całego przedsięwzięcia wynosi od 60 do 100 miliardów dolarów[7]. Nowy Jedwabny Szlak tworzy dużo nowych możliwości w zakresie wymiany handlowej dla wszystkich państw, przez które przebiega[8].
W roku 2016 w celu przyspieszenia transportu samochodowego, Chiny podpisały konwencję o międzynarodowym transporcie drogowym pod auspicjami ONZ. Dzięki temu nastąpiło uproszczenie procedur i znaczne skrócenie czasu przejazdu między Europą a Chinami. We wrześniu 2018 dostarczenie towaru z Polski do Chin transportem drogowym zajęło 13 dni, a w lutym 2019 holenderskiej firmie udało się dostarczyć towar z Niemiec do Chin w 12 dni[9].
W lipcu 2019 władze Rosji zatwierdziły budowę autostrady Białoruś – Rosja – Kazachstan – Chiny liczącej 8000 km. Na rosyjskim odcinku o długości 2000 km mają prowadzić dwie jezdnie o czterech pasach każda, a budowa ma trwać 12–14 lat. Trasa ma mieć przebieg Mińsk – Smoleńsk – Moskwa – Sagarchin[10].
W listopadzie 2019 pociąg z miasta Xi’an dotarł do terminala w Gdańsku w 10 dni[11]. Natomiast w grudniu tego samego roku uruchomiono połączenie towarowe z Xi’an do Sławkowa, które na całej trasie realizowane jest na linii szerokotorowej (w Polsce linią nr 65) i trwa 12 dni[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Dubisz (red.), Słownik języka Polskiego PWN, t. P-Ś, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 1526, ISBN 978-83-01-14689-4.
- ↑ Wood 2002 ↓, s. 9.
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Pocztówka z Jedwabnego Szlaku, „Znad Wilii”, Viešoji įstaiga „Znad Wilii” kultūros plėtros draugija, ISSN 1392-9712 indeks 327956, nr 1 (57) z 2014 r., ss. 87-98, http://www.znadwiliiwilno.lt/wp-content/uploads/2020/04/Znad-Wilii-57m.pdf.
- ↑ Wood 2002 ↓, s. 26.
- ↑ Wood 2002 ↓, s. 29.
- ↑ Piotr Winnicki: Nowy Jedwabny Szlak. Droga do budowy imperium. biznes.pl, 2015-10-15. [dostęp 2015-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-16)].
- ↑ Adam Stankiewicz: Geopolityka XXI wieku, czyli nowy jedwabny szlak. konflikty.pl, 2016-05-03.
- ↑ Nowy Jedwabny Szlak, „Import z Chin”, 2 maja 2018 [dostęp 2018-05-15] (pol.).
- ↑ Rekordowo szybki czas przejazdu ciężarówki z Niemiec do Chin, Kresy.pl, 27 lutego 2019 [dostęp 2019-04-21] (pol.).
- ↑ Rosja zbuduje gigaautostradę, polskie ciężarówki pojadą do Chin.
- ↑ Pierwszy pociąg z Chin dotarł do portu w Gdańsku.
- ↑ Pierwszy pociąg dotarł z Chin do Sławkowa, przebył niemal 10 tys. km.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Frances Wood: The Silk Road: two thousand years in the heart of Asia. Berkeley: University of California Press, 2002. ISBN 0-520-24340-4.