Jeziorak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jeziorak
Ilustracja
Jezioro Jeziorak, Jażdżówki k. Iławy.
Położenie
Państwo

 Polska

Wysokość lustra

99,2 [1] m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

31,52 km²[1]

Wymiary
• max długość
• max szerokość


27,45 km
2,4 km

Głębokość
• średnia
• maksymalna


4,1[1] m
12,9[1] m

Objętość

141 594 tys. m³[1]

Hydrologia
Rzeki wypływające

Iławka

Rodzaj jeziora

rynnowe

Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po lewej znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jeziorak”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jeziorak”
Ziemia53°43′23,24″N 19°36′46,80″E/53,723122 19,613000

Jeziorak (dawniej Gizerek[2], Jezierzyce[3], niem. Geserich See) – jezioro rynnowe położone w północno-wschodniej Polsce w obrębie Pojezierza Iławskiego. Jeziorak jest najdłuższym oraz szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce.

Jezioro jest połączone z Kanałem Elbląskim. Brzegi są zalesione – północne wysokim drzewostanem, a południowe niskim. Nad Jeziorakiem leży miasto Iława. Działa Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Iławie.

Jezioro o nazwie Jeziorak jest miejscem akcji książki Nowe przygody Pana Samochodzika, w której tytułowy bohater szuka skarbów zrabowanych podczas II wojny światowej.

Konturowa Mapa Jezioraka

     Jeziorak

     Mały Jeziorak

     Jezioro Płaskie

     Zatoka Widłągi

– - – granice adm. Iławy
Mapa Małego Jezioraka w Iławie

Ukształtowanie Jezioraka[edytuj | edytuj kod]

Jeziorak ma wiele zatok, półwyspów i 16 wysp. Największymi są Wielki Ostrów (Wielka Żuława), Wielki Bukowiec i Czaplak.

Oś wąskiego, rynnowego jeziora biegnie z północy na południe, w środkowej części łamiąc się i zmieniając kierunek na południowy wschód, a potem na południowy zachód. Główny akwen na północ od wsi Siemiany dzieli się na dwie zatoki: wschodnią ślepą i północną połączoną Kanałem Dobrzyckim z jeziorem Ewingi. Na północ od wsi Siemiany przesmyk łączy Jeziorak z jeziorem Płaskim. Do zachodniego brzegu w Siemianach wpada okresowy strumyk z jeziora Urowiec. W części środkowej Jeziorak rozszerza się; jest tam kilka wysp. Na wysokości osady Nowe Chmielówko wybiega na północny wschód zatoka Kraga, która przez jezioro Dauby łączy Jeziorak z Kanałem Elbląskim. Naprzeciw osady Jażdżówki wąski przesmyk wiedzie do zatoki Widłągi. Naprzeciw Iławy na Jezioraku leży jedna z największych wysp Polski położonych na jeziorze – Wielka Żuława (82,4 ha). W Iławie, z południowego krańca Jezioraka, wypływa przez Jaz w Iławie rzeka Iławka. W mieście znajduje się również wejście do kanału łączącego Jeziorak z Jeziorakiem Małym w Iławie. Brzegi Jezioraka są przeważnie wysokie i strome. Zachodni brzeg i środkowa część brzegu wschodniego przylegają do wielkich kompleksów leśnych. Resztę obrzeży pokrywają pola, łąki i mniejsze kępy lasu.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W 1304 r. w dokumentach Jeziorak wymieniany jest pod nazwą Geyserich, a w 1346 r. – Geyzerich. Nazwa wywodzi się z języka pruskiego od słowa geeysaczapla. Pierwotna nazwa oznaczałaby więc ‘Jezioro Czaple’. Jedna z wysp jeziora zachowała nazwę Czaplak (niem. Czaplakwerde[potrzebny przypis])[4].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Zachodni i częściowo wschodni brzeg Jezioraka porastają lasy iglaste[5]. Jezioro znajduje się na terenie następujących powierzchniowych form ochrony przyrody[6]:

Wyspy[edytuj | edytuj kod]

  • Wielka Żuława
  • Wielki Bukowiec połączona groblą z lądem stałym w miejscowości Wieprz
  • Zielony Ostrów (wyspa Łąkowa)
  • Kobiecy Ostrów,
  • Rajka (niem. Liebes Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, przylegająca do północno-wschodniego cypla wyspy Czaplak
  • Lipowy Ostrów, zwana Lipowcem lub Owczą
  • Rybackie Kępy dwie wysepki i kępy trzcin na głównym akwenie, pomiędzy miejscowościami Siemiany i Wieprz.
  • Wyspa Duży Gierczak
  • Wyspa Mały Gierczak
  • Czaplak (niem. Czalakwerder[potrzebny przypis], Kranichwerder) wyspa na północnej części Jezioraka, dostępna przez bród z lądu stałego
  • Wyspa Kępka (niem. Caprera Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, na północny wschód od wyspy Czaplak
  • Wyspa Polajńska, Polajńska Kępa (niem. Heuwerder) wysepka na północnej odnodze Jezioraka, na południowy zachód od przysiółka Polajny
  • Mała Żuława około 3 km na północ od Iławy
  • Wyspa Miłości pomiędzy Wielką Żuławą z zachodnim brzegiem Jezioraka
  • Wyspa Księdza na północ od osady Jezierzyce

inne nazwy wysp według Leydinga

  • Kuklina (niem. Lerchen Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, na zachód od przysiółka Polajny


Jezioro Jeziorak2.JPG

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 370. ISBN 83-232-1732-7.
  2. G. Leygind, Nazwy fizjograficzne, [w:] Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn: Pojezierze, 1973.
  3. Jezierzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 572.
  4. Morąg – z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn: Pojezierze, 1973, s. 41.
  5. Jeziorak, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-05-18].
  6. Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2013-11-26].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]