Konstal 102N

Konstal 102N

Zabytkowy 102N w Poznaniu (Zajezdnia Gajowa, listopad 2008)
Dane ogólne
Kraj produkcji	Polska
Producent	Konstal
Miejsce produkcji	Chorzów
Lata produkcji	1967–1970
Dane techniczne
Liczba członów	2
Długość	19 300 mm
Szerokość	2400 mm
Wysokość	3076 mm
Masa	25 900 kg
Rozstaw wózków	• 102N: 1435 mm • 802N: 1000 mm
Rozstaw osi w wózkach	1900 mm
Układ osi	Bo’2’Bo
Moc silników	4 × 41,5 kW
Typ silników	silniki prądu stałego
Napięcie zasilania	600 V 660 V
Prędkość maksymalna	55 km/h
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	32
Liczba miejsc ogółem	185
Wysokość podłogi	890 mm

Konstal 102N/802N – seria tramwajów wytwarzanych w latach 1967–1970 przez zakłady Konstal w Chorzowie. Ogółem wyprodukowano 47 egzemplarzy, w tym 42 sztuki normalnotorowych typu 102N i 5 sztuk wąskotorowych typu 802N. 102N/802N to pierwszy polski szybkobieżny tramwaj przegubowy wytwarzany seryjnie.

Konstrukcja

Wagon typu 102N to jednokierunkowy, sześcioosiowy, silnikowy wagon tramwajowy, składający się z dwóch członów. 102N z prototypowego 15N (część mechaniczna) oraz wagonów 13NS (część elektryczna). W stosunku do 15N zmieniono, oprócz nastawnika jazdy i rozrządu, przód i tył wozu – stał się on bardziej kanciasty. Skrajne wózki są napędowe, środkowy wózek jest toczny (pozbawiony napędu). Ponad środkowym wózkiem znajduje się przegub łączący ze sobą dwa człony tramwaju. W każdym z członów po prawej stronie umieszczono dwoje elektrycznie sterowanych, czteroczęściowych drzwi harmonijkowych, przy czym dwoje środkowych drzwi jest węższych. Wygląd tramwaju stworzył Instytut Wzornictwa Plastycznego.

W tramwaju 102N zamontowano wyposażenie elektryczne z rozruchem stycznikowym. W skrajnych wózkach znajdują się po dwa połączone szeregowo silniki prądu stałego typu LTb-220 o mocy 41,5 kW, przy czym każdy napędza jedną oś. Motorniczy kieruje tramwajem za pomocą korbkowego nastawnika wyposażonego w 22 pozycje jazdy, 20 pozycji hamowania i pozycję 0. Obwody pomocnicze, takie jak obwód sterowania, maszyny drzwiowe, zasilane są z przetwornicy wirowej napięciem 40 V DC. W wagonach typu 102N zainstalowano cztery rodzaje hamowania: elektrodynamiczne, wspomagane przez hamulec tarczowy wózka tocznego (sterowany solenoidem) używane podczas normalnej jazdy, hamulce bębnowe służące do umiejscowienia pojazdu i hamulce szynowe, wykorzystywane przy hamowaniu awaryjnym. Prąd elektryczny pobierany jest z sieci trakcyjnej za pomocą odbieraka prądu typu OTK-1. Na ścianie przedniej oraz tylnej tramwaju umieszczono gniazda do sterowania wielokrotnego, umożliwiające złączenie tramwaju 102N z innym tramwajem tego typu lub też z tramwajem 102Na. Tramwaje wyposażono w jeden przedni reflektor. W przedziale pasażerskim umieszczono plastikowe lub skajowe siedzenia w układzie 1+1.

Duże szyby czołowe zapewniały motorniczemu dobrą widoczność, jednak ujemny kąt nachylenia szyby powodował, że w warunkach nocnych refleksy świetlne oślepiały zarówno motorniczego, jak i kierowców pojazdów jadących naprzeciwko tramwaju. Podjęto więc prace nad nowym typem tramwaju, które doprowadziły do opracowania wozu 102Na.

Wersje

Oprócz normalnotorowej wersji 102N produkowano także wersję wąskotorową 802N, różniącą się od pierwowzoru szerokością pudła, kształtem dachu, wysokością okien oraz szerokością i rozmieszczeniem drzwi. Ze względu na niedogodności eksploatacji (przednia szyba) wyprodukowano tylko 42 sztuki wersji normalnotorowej i 5 sztuk wąskotorowej.

Zakłady Konstal planowały także wyprodukowanie jednoczłonowej odmiany tramwaju 102N, która miała nosić oznaczenie 101N. Z uwagi na wspomniane już problemy z kątem nachylenia szyby przedniej zrezygnowano z rozpoczęcia produkcji.

Dostawy

Państwo	Miasto	Typ	Lata dostaw	Liczba	Numery taborowe
Polska	Gdańsk	102N	1969	5	03100–03104
	konurbacja górnośląska	102N	1967–1970	20	131–150
	Kraków	102N	1969	7	201–207
	Łódź	802N	1970	5	1–5
	Poznań	102N	1969	8	1–8
	Wrocław	102N	1969	2	2001–2002
Łączna liczba:				47

Eksploatacja

Tramwaje 102N eksploatowane były w Krakowie, Gdańsku, GOPie, Poznaniu i Wrocławiu, natomiast 802N w Bydgoszczy i Łodzi. W jej trakcie wozy poddawane były rozmaitym modyfikacjom – m.in. we Wrocławiu zdecydowano się na przerobienie powodujących problemy ścian czołowych, co upodobniło je do wagonów 102Na.

Tramwaje 802N służyły w Bydgoszczy oraz w Łodzi. Ostatni egzemplarz 802N został skasowany w Bydgoszczy 27 grudnia 1990 r.

Ostatni wagon 102N zakończył służbę liniową w roku 2004 w Poznaniu. Tramwaje 102N znajdują się w zbiorach muzealnych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu, a dodatkowo w Chorzowie odstawiony jest wagon o numerze taborowym 150, który jest ostatnim wyprodukowanym wagonem typu 102N (numer fabryczny 42), oficjalnie oczekujący na remont.

Wagony historyczne

Pochodzenie	Numer taborowy	Obecny właściciel	Rok produkcji	Historyczny od roku
konurbacja górnośląska	8	Tramwaje Śląskie	1970	oczekuje na remont
Kraków	203	MPK Kraków	1969	1994
	2109	TMW Wrocław	1969	2002
Poznań	5	Tramwaje Warszawskie	1969	2004
	1	MPK Poznań	1969	2004

Galeria

• 
  102N w Krakowie, 2005
• 
  102N we Wrocławiu, 2008
• 
  Wnętrze wagonu 102N
• 
  Pulpit motorniczego
• 
  102N w Warszawie, 2017

Zobacz też

• lista tramwajów produkowanych w Polsce