Konstal 105Na

Konstal 105Na
Skład wagonów 105Na w Zabrzu
Dane ogólne
Producent	Konstal
Lata produkcji	1979–1992
Miejsce produkcji	Polska
Dane techniczne
Liczba członów	1
Długość	13500 mm
Szerokość	2400 mm
Wysokość	3060 mm
Masa	17000 kg
Rozstaw wózków	1435 mm
Rozstaw osi w wózkach	1900 mm
Liczba i moc silników	4 × 41,5 kW
Prędkość maksymalna	72 km/h
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	20
Liczba miejsc ogółem	125
Wysokość podłogi	890 mm
Portal Transport szynowy

Wersja wąskotorowa – skład 2x805Na w Bydgoszczy

Dwa tramwaje 105Na na pętli w Częstochowie

Wersja wąskotorowa – 805Na w Elblągu

Oryginalna kabina motorniczego w tramwaju 105Na

105Na – przez wiele lat podstawowy typ tramwaju w Polsce

105Na na pl.Grunwaldzkim w Szczecinie

Wnętrze 105Na

105N2k/A/2000 (wagon silnikowy sterowniczy) w składzie ze 105N2k/B/2000 (wagon doczepny czynny, tj. z własnym napędem) w Warszawie

Zmodernizowany 105Na we Wrocławiu

Moderus Alfa – jedna z modernizacji wozu 105Na

Zmodernizowany skład 3x105Na w Gdańsku

805Na (wersja wąskotorowa) w Toruniu

Skład tramwajów 105Na w Krakowie

Konstal 105Na – tramwaj wytwarzany w latach 1979–1992 przez zakłady Konstal w Chorzowie. Obecnie jest to najliczniej eksploatowany tramwaj w Polsce. Pierwsze egzemplarze wąskotorowe oznaczono typem 105NaW, a następne 805Na.

Konstrukcja

105Na to jednoczłonowy, jednokierunkowy wagon silnikowy, wyposażony w czworo drzwi.

Stanowi on rozwinięcie konstrukcyjne tramwaju 105N w stosunku do którego zmieniono lokalizację elementów wyposażenia elektrycznego, które przeniesiono spod schodów do szafki na tylnej ścianie kabiny motorniczego, wprowadzono wydzieloną kabinę motorniczego oraz usunięto niewielkie szybki pod szybą czołową i bocznymi szybami przednimi. Z punktu widzenia eksploatacji, najważniejszą wprowadzoną zmianą było wprowadzenie przełączania silników. Podczas rozruchu 4 silniki były połączone szeregowo, podczas pracy normalnej w szereg połączone były 2 silniki (co zmniejszyło zużycie energii elektrycznej o około 12%) oraz nowy typ wózków jezdnych. Zmieniono także łącza międzywagonowe i umożliwiono jazdę ukrotnioną nawet trzech wagonów. Wagony 105Na w KZK GOP są modernizowane przez Zakład Usług Remontowych w Chorzowie.

W trakcie eksploatacji wozy 105Na poddawane były rozmaitym modyfikacjom i modernizacjom (m.in. modyfikacje układu elektrycznego, nowe czoła z tworzywa, zmiana mechanizmu otwierania drzwi, a nawet przebudowa na tramwaj dwukierunkowy jak w poznańskim 105NaDK). Przeprowadzano także modernizacje wagonów 105N do typu 105Na.

Instalacja elektryczna

Napięcie stałe z sieci trakcyjnej 600 V zasila silniki trakcyjne pojazdu, jest też przetwarzane w przetwornicy napięcia na napięcie stałe 40 V zasilając akumulatory i większość urządzeń elektrycznych wyposażenia, takich jak: tablice kierunkowe, hamulce szczękowe i szynowe, maszyny drzwiowe. W początkowych modelach stosowano przetwornicę elektromechaniczną składającą się z silnika prądu stałego i prądnicy prądu stałego sprzężonych wałem. W nowszych konstrukcjach (wersje: 105Ng, 105N1k, 105N2k, 105Nz i 105Mz) stosowano elektroniczną przetwornicę napięcia zwaną przetwornicą statyczną. Podczas remontów i modernizacji starszych modeli wymieniano przetwornicę wirową na statyczną.

Do zasilania niektórych urządzeń, takich jak lampki sygnalizacyjne, oświetlenie zewnętrzne, oświetlenie drzwiowe, kasowniki, sterowniki kasowników, sterowniki informacji trasowej, dzwonki itd., stosuje się napięcie 24 V uzyskiwane z przekształtnika tranzystorowego przekształcającego napięcie 40 V na 24 V.

Wersje

Wersja normalnotorowa 105Na wyprodukowana została w liczbie 1443 sztuk, zaś wąskotorowa 805Na w liczbie 691 egzemplarzy. Tramwaje 105Na i 805Na były bazą dla produkcji szeregu odmian:

Nazwa tramwaju	Modernizacja
105NT	model z rozruchem tyrystorowym
105Nb	nowe drzwi i wózki
805Nb	wąskotorowa wersja 105Nb, powstała z przebudowy ex-warszawskich 105Nb
805NS	wąskotorowa wersja stycznikowa
105Ne	pudło z grubszej blachy, nowy pulpit i szafa bezpiecznikowa
105Nb/e	wagony 105Nb odesłane przez Tramwaje Warszawskie do producenta w celu zabudowy elektryki ze 105Ne; wagony opuściły Chorzów jako fabrycznie nowe
105Ng	troje drzwi, przetwornica statyczna, pantograf połówkowy
105Np	wersja 105Ne z przetwornicą statyczną
105Nf	nowe hamulce szczękowe i pulpit motorniczego, pantograf połówkowy OTK-2
105N1k	troje drzwi, rozruch tyrystorowy, przetwornica statyczna
105N2k	jak 105N1k, ale inny producent elektroniki
105N3k	jak wyżej, nowa elektronika, system wizualnej i dźwiękowej informacji pasażerskiej BUSE, w inwentarzu TW występuje jako 105N2k
105Nm	wersja 105Nf z przetwornicą statyczną
105Nz	tyrystorowy rozruch impulsowy, silniki asynchroniczne
105N2k/2000	nowe czoło i tył wozu z tworzywa, zakryte wózki, nowy pulpit motorniczego (eksploatowane w Warszawie i Szczecinie)

Eksploatacja

Tramwaje były eksploatowane w ruchu liniowym przez wszystkie polskie miasta z komunikacją tramwajową z wyjątkiem Olsztyna i w wielu miastach stanowią najliczniejszą grupę taboru. Pierwszym miastem, które wycofały wagony z ruchu liniowego był Gorzów Wielkopolski. Najczęściej wagony łączone są w składy podwójne. W Bydgoszczy, Łodzi, Pabianicach, Częstochowie (od 01.04.2011 do 30.04.2016), Elblągu, Metropolii Górnośląskiej, Gdańsku (od 29.01.2010), Grudziądzu, Szczecinie, Toruniu i Warszawie spotkamy także składy jednowagonowe. Ze względu na brak możliwości hamowania pojedynczym wagonem w przypadku usterki w Krakowie nie spotyka się już pojedynczych wagonów zwanych „solówkami”, ponieważ stwarzały one zagrożenie. Składy potrójne 105Na kursują jedynie w Gdańsku na jednej brygadzie szczytowej linii 8 (od 24 maja 2017 r.). W Warszawie kursowały one na niektórych kursach linii 31. Ich eksploatację zakończono 19 sierpnia 2016 r. W Krakowie ich eksploatację zakończono tydzień później - 26 sierpnia. W okresie święta Wszystkich Świętych trójskłady są nadal spotykane: tworzy się je w Szczecinie, Krakowie i Łodzi. 1 stycznia 1992 w Poznaniu, a 22 lutego 2010 r. w Gdańsku została zakończona eksploatacja zestawów potrójnych (lecz 24 maja 2017 r. w Gdańsku ponownie wprowadzono do ruchu taki skład). Zakazano ich tworzenia także w Szczecinie od czasu katastrofy tramwajowej w 1967 roku. W czasie remontu torowiska we Wrocławiu jeździły wahadłowe składy 105Na (wagony były złączone tyłami). Analogiczne rozwiązanie zastosowano w Łodzi podczas remontu Trasy WZ. Podejmowano także próby uruchomienia na czas remontu jednego z wiaduktów takich składów w Warszawie. Z powodu małego zainteresowania przyszłą linią nie wprowadzono ich do ruchu liniowego. Od 2 stycznia 2014 roku wagony serii 105N nie były ustalane w planowym ruchu w Gorzowie Wielkopolskim, ostatecznie wagony skreślono ze stanu w 2017 roku i skasowano na przełomie 2017 i 2018 roku, pozostawiając jeden wagon z przeznaczeniem na historyczny, jeden skład dwuwagonowy jako szkoleniowy oraz jeden wagon imprezowy.

Liczba eksploatowanych w Polsce wagonów typów 105Na i 805Na (27 września 2014):

Państwo	Miasto	Artykuł	Przewoźnik	Typ	Lata dostaw	Liczba sztuk	Modernizacje
Polska	Bydgoszcz	Tramwaje w Bydgoszczy	MZK Bydgoszcz	805Na	1980–1990	98	2
	Częstochowa	Tramwaje w Częstochowie	MPK Częstochowa	105Na	1975–1990	42
	Elbląg	Tramwaje w Elblągu	Tramwaje Elbląskie	805Na	1980–1990	14	3
	Gdańsk	Tramwaje w Gdańsku	Gdańskie Autobusy i Tramwaje	105Na	1975–1990	37
	Gorzów Wielkopolski	Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim	MZK Gorzów Wielkopolski	105Na	1975–1988	0(liniowe), 1(historyczny), 1(imprezowy), 2(szkoleniowy)
	Konurbacja górnośląska	Tramwaje w konurbacji górnośląskiej	Tramwaje Śląskie	105Na	1979–?	93	107
	Grudziądz	Tramwaje w Grudziądzu	MZK Grudziądz	805Na	1980–1988	8	6
	Kraków	Tramwaje w Krakowie	MPK Kraków	105Na	1979–1992	73
	Łódź	Tramwaje w Łodzi	MPK Łódź	805Na	1977–1990	241	120
	Poznań	Tramwaje w Poznaniu	MPK Poznań	105Na	1979–1990	82	40
	Szczecin	Tramwaje w Szczecinie	Tramwaje Szczecińskie	105Na	1981–1992	2	46
	Toruń	Tramwaje w Toruniu	MZK Toruń	805Na	1980–1990	27	18
	Warszawa	Tramwaje w Warszawie	Tramwaje Warszawskie	105Na	lata 80. i 90.	167	222
	Wrocław	Tramwaje we Wrocławiu	MPK Wrocław	105Na	1975–1991	65	168
Suma						962	797

Galeria

• 

  Wnętrze bydgoskiego tramwaju 805Na

• 

  Szafa aparatowa i kabina motorniczego w łódzkim 805Na

• 

  Tablica wewnętrzna z przebiegiem trasy toruńskiego 805Na

• 

  Wnętrze warszawskeigo 105Nm

• 

  Tradycyjne wnętrze wagonu 105Na
  (ZKM Gdańsk)

Zobacz też

• Lista tramwajów produkowanych w Polsce

Linki zewnętrzne

• Szczegółowy opis tramwaju 105Na i pokrewnych typów
• Zdjęcia i opisy tramwajów polskich i zagranicznych
• Zdjęcia i opisy taboru Tramwajów Warszawskich (model 105Na)