Leon Piniński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leon Jan Piniński
Ilustracja
Portret Leona Pinińskiego z 1934 autorstwa Kazimierza Pochwalskiego
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1857
Lwów

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 1938
Lwów

Namiestnik Galicji
Okres

od 1898
do 1903

Poprzednik

Eustachy Stanisław Sanguszko

Następca

Andrzej Kazimierz Potocki

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża
Multimedia w Wikimedia Commons
Leon Piniński (1905)

Leon Jan Piniński h. Jastrzębiec (ur. 8 marca 1857 we Lwowie, zm. 4 kwietnia 1938 tamże) – polski dyplomata, kolekcjoner i historyk sztuki, profesor prawa rzymskiego i rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, poseł do Rady Państwa i Sejmu Krajowego, namiestnik Galicji.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 8 marca 1857 we Lwowie[1], w ziemiańskiej rodzinie Leonarda (1824–1886) i Julii Teresy z Nikorowiczów (1833–1893). Jego braćmi byli Stanisław Antym (1854–1911), Mieczysław (1862–1918) i Aleksander August (1864–1902). Jego bratankami byli Władysław (1893–1945) i Mieczysław[1] (1895–1945)[2]. Jego brat był dziadkiem Anny Komornickiej[3]. Naukę na poziomie gimnazjalnym odbył w domu, a maturę zdał w Tarnopolu w 1874[1]. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, po czym odbył studia uzupełniające w Lipsku, Berlinie i Wiedniu[1]. Na Uniwersytecie Lwowskim w 1880 uzyskał stopień doktora, w 1886 uzyskał habilitację jako docent prawa rzymskiego[1]. W 1891 został mianowany profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego[1]. Był czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie[1].

Po kilku latach odsunął karierę naukową na rzecz polityki. Był członkiem ziemiańskiego ugrupowania Podolaków, konserwatywnym politykiem galicyjskim. W latach 1889–1898 był posłem do Rady Państwa w Wiedniu, w latach 1894–1898 zasiadał w Sejmie Krajowym we Lwowie[1]. Od 1898 przez pięć lat do 1903 sprawował urząd namiestnika Galicji[1]. W tym czasie podjął energiczną walkę z nacjonalizmem ukraińskim i ruchem socjalistycznym. W tymże 1898 wprowadził w 33 powiatach stan wyjątkowy, wymierzony w ruchy socjalistyczny i ludowy[4]. W 1903 został odwołany z funkcji namiestnika, jednak zachował dożywotnie członkostwo austriackiej Izby Panów.

Po ustąpieniu z urzędu powrócił na Uniwersytet Lwowski jako profesor prawa rzymskiego[1]. Wykładał także prawo karne[1]. Przed 1914 był protektorem Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt we Lwowie[5]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 jako przedstawiciel Podolaków był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego[6]. Po wojnie podjął studia nad sztuką i muzyką oraz kolekcjonerstwo. Prowadząc cygański tryb życia artysty, podczas licznych podróży i w zaciszu domowym pisał najlepsze swoje prace. Swoje bogate zbiory ofiarował na rzecz Komitet Odnowy Wawelu[1] (350 obrazów, głównie dzieł malarstwa włoskiego i holenderskiego), Ossolineum i innym.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pozostawał profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[1]. Został rektorem UJK w roku akademickim 1928/1929[7]. Otrzymał tytuł doctora honoris causa UJK, a w chwili przejścia na emeryturę w 1935 otrzymał tytuł profesora honorowego[1].

Był autorem wielu prac naukowych z dziedziny prawa (początkowo publikował w języku niemieckim), a także z zakresu kultury i sztuki, w tym muzyki i literatury. W 1931 została wydana publikacja pt. Leon Piniński: z okazji pięćdziesięciolecia doktoratu, a w 1936 Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego[8]. Poza publikacjami z dziedziny prawa był autorem dzieł z zakresu literatury i muzyki, w tym opery[1]. Został powołany komitet dla uczczenia zasług profesora Pinińskiego, a na początku Rada Miasta Lwowa podjęła decyzję o oznaczeniu ulicy Głębokiej imieniem profesora[9]. 18 czerwca 1936 w auli UJK odbyła się uroczystość z okazji 50-lecia pracy naukowej i obywatelskiej Leona Pinińskiego[10].

Otrzymał tytuły honorowego obywatelstwa miast: Skałatu (1898)[11], Grzymałowa (1898)[12], Przeworska (2 listopada 1899)[13][14], Nowego Targu (6 czerwca 1903)[15], Podwołoczysk (czerwiec 1903)[16], Lwowa (1936)[17][18], Tarnowa, Nowego Sącza, Jasła[19], Tarnopola, Grzymałowa[20], Drohobycza, Lubaczowa.

Był hrabią, do 1920 r. zarządzał majątkiem Grzymałów, należącym do córki swego najstarszego brata Stanisława, Julii z Pinińskich Wolańskiej. Był właścicielem dóbr Iwanówka[21].

Zmarł 4 kwietnia 1938[22]. Został pochowany 6 kwietnia 1938 na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[23][24]. Nagrobek jest autorstwa Henryka Karola Periera.

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Jego żoną była wdowa po Tadeuszu Horochu – Maria z Mniszchów – hrabianka (ur. 5 sierpnia 1858, zm. 16 lutego 1922 we Lwowie[25]), córka szambelana austriackiego Alfonsa Mniszcha i Janiny Dunin Borkowskiej. Małżeństwem byli przez prawie dwadzieścia lat. Nie mieli dzieci.

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Willa Leona Pinińskiego we Lwowie przy ul. Matejki 4
Grobowiec rodzinny Pinińskich na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie
Prawnicze
  • Stan faktyczny nabycia posiadania (pierwsza publikacja)[1]
  • Der Tatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht, Tom 1 (1888)[26]
  • Der Tatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht: eine zivilistische Untersuchung. 2. Sukzession in den Besitz, Besitzerwerb animo solo, Besitzwille, Lehre von den juristischen Willenserklärungen, Tom 2 (1888)[27]
  • Sukzession in den Besitz, Besitzerwerb animo solo, Besitzwille, Lehre von den juristischen Willenserklärungen (1888)
  • Uwagi o niektórych kwestyach spornych tyczących się zastosowania nowéj ustawy propinacyjnéj (1889)
  • Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego (1900)[28]
  • Begriff und Grenzen Des Engenthumsrechts Nach Romischen Recht (1902)[29]
  • O stosunkach prawnych nie bronionych skargą (1925)
  • Prawo rzymskie prywatne. Cz. ogólna (1928, współautor)
  • Wpływ błędu „in corpore” i „in qualitate” na ważność umów: według prawa rzymskiego (1930)
  • W 1400-letnią [!] rocznicę kodyfikacji Justyniana: odczyt wygłoszony we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Filologicznego (1935)[30]
  • Kilka uwag o recepcji w prawie (1936)
  • Ankieta w sprawie projektu prawa małżeńskiego uchwalonego przez K. K.
Kultura i sztuka
  • Zamek na Wawelu (1905)[31]
  • Ewolucja i moda w pojmowaniu piękna (1908)[32]
  • Przechadzka po muzeach madryckich: z illustracyami (1908)[33]
  • Pod wrażeniem „Rozmyślań” Marka Aurelego (1911)
  • Piękno miast i zabytki przeszłości (1912)[34]
  • Muzyka jako czynnik kultury (1913)[35]
  • Parsifal Wagnera po latach trzydziestu (1914)[36]
  • Sądy Goethego o sztuce włoskiej (1916)[37]
  • Królowie polscy i ich rodziny: słowo wstępne wygłoszone na otwarcie wystawy starych rycin (1918)[38]
  • Śladem błękitnym (1921, współautor)[39]
  • Cykl oper Wagnera[1]
  • Etyka Dantego w Boskiej Komedii (1922)
  • Tylko Dante w Boskiej Komedii (1922)
  • Dramaty z dziejów Anglii. Komedie (1924)
  • Shakespeare: Wrażenia i szkice z twórczości poety, Tom 1 (1924)[40]
  • Shakespeare: Wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 2, Dramaty z dziejów Anglii. Komedie (1924)[41]
  • Problem autorstwa. Charakterystyka ogólna. Wielkie tragedie i dramaty ze świata starożytnego (1924)[40]
  • Wspomnienia o Juljanie Dunajewskim (1925)[42]
  • O pojęciu Korony w artykułach henrycjańskich (1936)

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Ś.p. Leon Piniński znakomity uczony i polityk. „Wschód”. Nr 80, s. 3, 10 kwietnia 1938. 
  2. ↑ Piotr Piniński: Mieczysław Piniński. Szlak wojenny. sztetl.org.pl. [dostęp 2015-06-26].
  3. ↑ Z Grzymałowa w świat antyku.
  4. ↑ Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak: Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN, 1998, s. 397. ISBN 83-86702-28-1.
  5. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 1038.
  6. ↑ Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
  7. ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7188-964-6.
  8. ↑ Księga pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 177 z 5 sierpnia 1936. 
  9. ↑ Komitet dla uczczenia zasług prof. dr. L. hr. Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 72 z 27 marca 1936. 
  10. ↑ Hołd półwiekowej pracy naukowej i obywatelskiej. 50-letni jubileusz prof. Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 138 z 19 czerwca 1936. 
  11. ↑ Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 92 z 23 kwietnia 1898. 
  12. ↑ Honorowe obywatelstwo. „Gazeta Lwowska”. Nr 99, s. 3, 3 maja 1898. 
  13. ↑ Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 255 z 8 listopada 1899. 
  14. ↑ Janusz Motyka, Przeworsk i okoliczne gminy. Przewodnik, Piotr Depciuch, Rzeszów: Wyd. Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010, ISBN 978-83-61746-40-9, OCLC 750663899.
  15. ↑ Honorowi Obywatele Miasta Nowego Targu. nowytarg.pl. [dostęp 2015-03-08].
  16. ↑ Obywatelstwo honorowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 176, s. 4, 27 czerwca 1903. 
  17. ↑ Honorowe obywatelstwo Lwowa dla prof. L. Pinińskiego. „Kurier Warszawski”. Nr 154, s. 6, 6 czerwca 1936. 
  18. ↑ Wręczenie dyplomu obywatelstwa honorowego rektorowi prof. dr. Leonowi hr. Pinińskiemu. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 235 z 15 października 1937. 
  19. ↑ Honorowi Obywatele Miasta. jaslo.pl, 2014-07-04. [dostęp 2016-07-10].
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1907, s. 315.
  21. ↑ Tadeusz Epsztein, Sławomir Górzyński: Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie. Województwo tarnopolskie. ornatowski.com, 1991. [dostęp 2015-06-26].
  22. ↑ Zgon prof. Leona Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 77 z 5 kwietnia 1938. 
  23. ↑ Pogrzeb ś. p. prof. dra Pinińskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 79 z 7 kwietnia 1938. 
  24. ↑ Nekrolog. „Wschód”. Nr 80, s. 2, 10 kwietnia 1938. 
  25. ↑ Renata Wiaderna-Kuśnierz, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Toruń 2015, wyd. Adam Marszałek, s. 516.
  26. ↑ Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht : eine zivilistische Untersuchung. Bd. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  27. ↑ Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Recht : eine zivilistische Untersuchung. Bd. 2 [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  28. ↑ Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego [online], Osobne odb. z „Księgi pamiątkowej” wyd. przez Uniwersytet Lwowski ku uczczeniu 500-letniego jubileuszu Uniwersytetu Krakowskiego, polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  29. ↑ Begriff und Grenzen des Eigenthumsrechts nach römischem Recht [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  30. ↑ Leon Piniński, W 1400-letnią [!] rocznicę kodyfikacji Justyniana : odczyt wygłoszony we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Filologicznego [online], Odb.: Przegląd Współczesny. 1935, nr 157., polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  31. ↑ Leon Piniński, Zamek na Wawelu [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  32. ↑ Leon Piniński, Ewolucya i moda w pojmowaniu piękna [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  33. ↑ Leon Piniński, Przechadzka po muzeach madryckich [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  34. ↑ Leon Piniński, Piękno miast i zabytki przeszłości [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  35. ↑ Leon Piniński, Muzyka jako czynnik kultury : odczyt wygłoszony dnia 7 marca we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Muzycznego [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  36. ↑ Leon Piniński, Parsifal Wagnera po latach trzydziestu [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  37. ↑ Leon Piniński, Sądy Goethego o sztuce włoskiej [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  38. ↑ Leon Piniński, Słowo wstępne wygłoszone na otwarcie wystawy starych rycin: (królowie polscy i ich rodziny) [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  39. ↑ Śladem błękitnym, Artur Schroeder, Leona Pinińskiego., polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  40. ↑ a b Leon Piniński, Shakespeare : wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 1, Problem autorstwa ; Charakterystyka ogólna ; Wielkie tragedje i dramaty ze świata starożytnego [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  41. ↑ Leon Piniński, Shakespeare : wrażenia i szkice z twórczości poety. Cz. 2, Dramaty z dziejów Anglji ; Komedje [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  42. ↑ Leon Piniński, Wspomnienia o Juljanie Dunajewskim [online], polona.pl [dostęp 2020-04-20].
  43. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 433 „za wybitną działalność narodową, naukową i społeczną”.
  44. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 406 „za wybitną twórczość naukową, związaną z literaturą piękną”.
  45. ↑ Kronika. Odznaczenia Czerwonego Krzyża. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 13 z 18 stycznia 1917. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Namiestnicy Królestwa Galicji i Lodomerii

Rektorzy Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1919-1939)
Gubernatorzy i namiestnicy Galicji
Gubernatorzy
Gubernatorzy wojskowi
Generał-gubernatorzy
Namiestnicy
Generał-gubernatorzy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leon_Piniński&oldid=70858439”