Lipinki (województwo warmińsko-mazurskie)
53°28′15″N 19°19′12″E/53,470833 19,320000
 |
Ten artykuł od 2012-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
ok. 760 |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
13-334[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NNM |
| SIMC |
0840119 |
Położenie na mapie gminy Biskupiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowomiejskiego  | |
| 53°28′15″N 19°19′12″E/53,470833 19,320000[1]
| |
Lipinki – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec, przy granicy z kujawsko-pomorskim, na trasie kolejowej Toruń – Olsztyn.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipinki, po jej zniesieniu w gromadzie Łąkorz. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie toruńskim.
Lipinki dziś[edytuj | edytuj kod]
Lipinki sąsiadują z kilkoma miejscowościami takimi jak: Łąkorz, Sędzice, Biskupiec, Mierzyn, Bielice. Większość mieszkańców pracuje poza rolnictwem. Lipinki są miejscowością aktywną w swojej gminie. We wsi istnieją: szkoła podstawowa, biblioteka publiczna, Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna – powstała w 1920 r., kościół.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Lipinki powstały w okresie podbojów krzyżackich w I poł. XIV w. Wieś posiadała kilka nazw, w 1339 r. Wykeri villa, następnie Wikry, Weykersdorf, Wykersdorf, Wikiersdorf, Linpinken, Wückersdorf. W 1580 r. wieś nazywała się Lipink, później Lipieńki. Obecna nazwa ukształtowana została dopiero w XVIII w.
Historia Lipinek sięga czasów średniowiecza. W 1339 r. wielki mistrz Dytryk von Altenburg nadał niejakiemu Wykerowi 80 łanów na założenie na prawie chełmińskim miejscowości Wykeri villa, późniejszych Lipinek. W średniowieczu wieś była własnością zakonu krzyżackiego i podlegała komturstwu radzyńskiemu. Podczas wojny polsko-krzyżackiej w 1414 roku wieś doszczętnie została zniszczona, ocalał tylko kościół. W 1466 r. wieś włączono do Korony Polskiej jako część starostwa radzyńskiego.
W okresie międzywojennym miejscowość była siedzibą komisariatu Straży Celnej „Lipinki” oraz stacjonowała tu placówka Straży Celnej „Lipinki”[3]
W czasie I wojny światowej poległo w Lipinkach 45 osób – ich nazwiska umieszczone są na marmurowej płycie w dzwonnicy kościelnej. Podczas II wojny światowej wielu mieszkańców walczyło o wolność Polski na różnych frontach europejskich. Wielu z nich poległo. Niektórzy mieszkańcy zostali wywiezieni na Syberię, część już nigdy nie wróciła, ludzie ci zmarli z zimna, głodu i wyczerpania.
23 stycznia 1945 roku wieś została wyzwolona spod okupacji niemieckiej przez żołnierzy radzieckich. W 1959 r. we wsi zabłysło po raz pierwszy światło.
Szkoła Podstawowa[edytuj | edytuj kod]
Jak podają zapiski kronikarskie w okresie zaborów, kiedy Polski nie było na mapie, w Lipinkach istniały dwa gmachy szkolne. Mieściła się w nich szkoła katolicka. W roku 1908 dobudowano budynek z jedną izbą lekcyjną i 2 mieszkaniami nauczycielskimi. W dobudowanej części zorganizowano szkołę ewangelicką. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, w latach międzywojennych (1920-1939) istniała we wsi 3-izbowa (klasowa) najpierw z sześcioma później z siedmioma oddziałami szkoła powszechna. Po II wojnie światowej zorganizowano dla dzieci nauczanie w siedmioklasowej szkole podstawowej. Odbywały się w niej także zajęcia dla dorosłych w ramach Uniwersytetu Ludowego. W latach sześćdziesiątych wydłużono naukę do ośmiu lat. W budynkach szkoły podstawowej pobierali również naukę uczniowie Szkoły Przysposobienia Rolniczego. Z tamtych lat pochodzą piękne mapy ścienne obu półkul Ziemi oraz Polski, wykonane przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela geografii Wincentego Słupskiego.
Od 1997 roku Szkoła Podstawowa mieści się w nowym obiekcie, z przestronnymi salami lekcyjnymi, stołówką, salą gimnastyczną. 14 maja 2004 r. szkole nadano imię Juliana Tuwima. Wraz z nadaniem imienia społeczność szkolna otrzymała sztandar. Szkoła działa w ramach międzynarodowego programu Socrates-Comenius dzięki czemu uczniowie wraz z nauczycielami odwiedzali partnerskie szkoły w Holandii, Niemczech, Rumunii, by poznawać ich kulturę, wymieniać doświadczenia. Uczniowie mogą rozwijać swoje zainteresowania na zajęciach teatralnych, cyrkowych, plastycznych. Rozwijając swą ciekawość historyczną, wyszperali mnóstwo starych, używanych przez poprzednie pokolenia, przedmiotów, stwarzając w ten sposób szkolne muzeum.
Na placu rośnie lipa drobnolistna "Lipinianka-Julianka" o obwodzie 295 cm uznana za pomnik przyrody[4][5].
Cyrk Heca[edytuj | edytuj kod]
W Lipinkach istnieje 40 osobowa Dziecięca Grupa Cyrkowa "Heca" założona w 1996 roku przez Ewę Dembek – nauczycielkę, lokalną animatorkę kultury. Grupa występowała na wielu imprezach krajowych i zagranicznych (Niemcy, Rumunia, Ukraina, Holandia, Portugalia, Litwa, Słowacja, Hiszpania, Grecja, a nawet Zjednoczone Emiraty Arabskie). Cyrk stał się bohaterem wielu reportaży prasowych, radiowych i telewizyjnych („5-10-15”, „Talent za talent”, „Ja tylko pytam”, „Magazyn reporterów”). Przez "Hecę" i powstały w pobliskiej Brodnicy "Bedekuś" przewinęło się blisko 200 podopiecznych. Kilku jego członków debiutowało w filmach przygodowych. Strona Internetowa grupy: www.heca.com.pl
Kościół parafialny[edytuj | edytuj kod]
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła. Jego budowa rozpoczęła się w 1339 r. Istniejąca wieża została dobudowana podczas odnawiania kościoła w XVII wieku. Jest to świątynia gotycka, z barokowymi przekształceniami. W dolnej części zbudowana jest z kamienia polnego, w górnej partii ściany z czerwonej cegły. Wnętrze kościoła zawiera zabytkowy późnobarokowy ołtarz główny (XVIII w.), tabernakulum szafkowe, chrzcielnicę, kropielnicę z czarnego marmuru w kształcie muszli oraz dwie granitowe w dzwonnicy. Na uwagę zasługują późnobarokowy krucyfiks oraz figury Matki Boskiej Łąkowskiej, Chrystusa Zmartwychwstałego, św. Jana Nepomucena, feretron z figurką NMP Niepokalanie Poczętej, cynowy świecznik (XVIII w.), promienista monstrancja wykonana w XVII wieku, barokowy kielich, zespół srebrnych wotów, czy też haftowany ornat przetykany złotem z 1741 r., dzwon z 1599 roku.
Ks. Franciszek Wróblewski[edytuj | edytuj kod]
Był członkiem tajnej organizacji filomackiej w Chojnicach i Chełmnie. Prowadził edukację na tematy społeczno-gospodarcze, uczył historii Polski, upowszechniał czytelnictwo polskiej prasy. Zaangażowany był w sprawy społeczne, gospodarcze i narodowe na terenie powiatu kościerskiego. Należał do polskich stowarzyszeń, m.in.: Towarzystwa Naukowego w Toruniu (1928–1939), do „Straży” (1905). Był inicjatorem powołania w Kościerzynie Spółki Parcelacyjnej (1904), która pod jego kierownictwem rozparcelowała kilka majątków, nie dopuszczając do ubytku ziemi na rzecz Niemców. Jako delegat brał udział w zjazdach Prowincjonalnego Komitetu Wyborczego na Prusy Zachodnie. Był delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (3-5 grudnia 1918). Pracował jako proboszcz w Lipinkach od 30 grudnia 1921. W czasie II wojny światowej uniknął wywiezienia do obozu, został zmuszony do opuszczenia plebanii na rzecz powiernika niemieckiego. Ksiądz zamieszkał w organistówce wraz z organistą i jego rodziną. Zmarł śmiercią naturalną 15 listopada 1944 w wieku 75 lat, został pochowany na przykościelnym cmentarzu w Lipinkach.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Lipinki Szlacheckie
- Lipinki Łużyckie
- Lipinki (przystanek kolejowy)
- Komisariat Straży Celnej „Lipinki”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 68617
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 663 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 226.
- ↑ (DZ. URZ. WOJ. WARM-MAZ 2010.50.851). [dostęp 2012-06-26].
- ↑ Uchwała nr XXXIV/310/10 Rady Gminy Biskupiec z dnia 25 marca 2010 roku. [dostęp 2012-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 października 2014)].
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśna |
_COA.svg)