Przejdź do zawartości

Marian Rentgen-Güntner

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Marian Rentgen
Ilustracja
Marian Rentgen (1925)
Imię i nazwisko

Marian Antoni Güntner

Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1888
Bochnia

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Zawód

piosenkarz, aktor, farmaceuta

Lata aktywności

1912–1939

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Marian Güntner (drugi od prawej) w grupie legionistów.
Marian Güntner z żoną (z lewej) na balu mody.
Portret Mariana Rentgena autorstwa Romana Kramsztyka (ok. 1924).

Marian Rentgen, właśc. Marian Antoni Güntner[1] także Guntner lub błędnie Gunter, ps. „Rentgen”[1], Marian Rentgen (ur. 23 czerwca 1888 w Bochni[2][a], zm. w kwietniu[4] 1940 w Charkowie) – polski działacz niepodległościowy, piosenkarz, pieśniarz lwowski i warszawski, aktor kabaretowy i filmowy, porucznik farmaceuta Wojska Polskiego, magister farmacji.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Jerzego (1853–1932) i Józefy z Scherów (1856–1936)[1][5][6][7]. W 1908 ukończył c. k. Gimnazjum w Bochni[8][b]. W roku szkolnym 1905/1906 jako uczeń klasy V był członkiem kapeli szkolnej[11], natomiast w roku szkolnym 1906/1907 jako uczeń klasy VI należał do szkolnej orkiestry smyczkowej i orkiestry dętej[12]. W 1913 ukończył studia na Wydziale Farmacji Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[8]. Należał do Polskich Drużyn Strzeleckich[6]. Uczył się aktorstwa u Romana Żelazowskiego, a śpiewu u Zofii Kozłowskiej[3]. W listopadzie 1912 zadebiutował w Teatrzyku „Ul” we Lwowie pod kierownictwem Adama Zagórskiego[13][14]. Lata 1913–1914 spędził w Teatrze Rozmaitości w Krakowie[13].

W czasie I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej[8]. W 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w 201 pułku piechoty[15] i 205 pułku piechoty[16] na stanowisku dowódcy kompanii i oficera broni[13]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Dowództwie miasta Warszawa, a jego oddziałem macierzystym był 5 pułk piechoty Legionów[17]. W czasie wojny nie rozstawał się z gitarą, propagując swojskie piosenki[13].

8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 92. lokatą w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych, grupa aptekarzy[18][19]. Posiadał wówczas przydział w rezerwie do 6 batalionu sanitarnego we Lwowie [20][21]. W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III i posiadał przydział do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie[22]. Po I wojnie światowej prowadził w Warszawie aptekę przy ulicy Mazowieckiej 10[23].

Po demobilizacji dzięki pomocy Ludwika Lawińskiego znalazł się w kręgu gwiazd warszawskich teatrzyków rewiowych. Występował w warszawskich kabaretach: „Miraż” (1919), „Perskie Oko”, „Qui Pro Quo” (1925–1926), „Cyrulik Warszawski”, „Momus”, „Wielka Rewia”, „Stańczyk” (1922–1924), „Wesoły Wieczór” (1929–1931) i „Hollywood”; występował z Hanką Ordonówną. Jubileusz 25-lecia pracy artystycznej miał miejsce w Filharmonii Narodowej w Warszawie w 1937[24].

W 1939 został zaangażowany do teatrzyku „Figaro” przy ul. Marszałkowskiej 8[c], ale wybuch II wojny światowej uniemożliwił występy. Zamieszkiwał w Warszawie przy ul. Poznańskiej 3[25].

Był wspaniałym odtwórcą ballad i piosenek charakterystycznych (będąc często także ich autorem), akompaniował sobie na gitarze, był artystą wybitnie kabaretowym, hołdującym francuskim wzorom. Dokonał nagrań dla „Płyty Polskiej”, Syreny Rekord oraz Parlophonu[26].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 dostał się do sowieckiej niewoli i został osadzony w obozie w Starobielsku[6]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[6]. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[27].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[31]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[32].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, Marian Rentgen-Güntner został uhonorowany poprzez zasadzenie Dębu Pamięci w rodzinnej Bochni[33].

Wykonawca przebojów

[edytuj | edytuj kod]

Więcej na stronie „Stare Melodie”[34].

Wybrana filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Przedstawienia teatralne (wybór)

[edytuj | edytuj kod]

Wybrane przedstawienia teatralne:

  • 5 września 1925 – Perskie Oko,
  • 2 stycznia 1926 – Pod sukienką,
  • 26 kwietnia 1927 – Warszawa znów się bawi,
  • 20 maja 1930 – Czy pani lubi bez?,
  • 22 grudnia 1931 – Rok 1932,
  • 20 grudnia 1935 – Wieczna ondulacja,
  • 21 marca 1936 – Ogród rozkoszy,
  • 26 stycznia 1937 – Cabaretissimo, „Cyrulik Warszawski”,
  • 9 września 1937 – Jaś u raju bram, „Cyrulik Warszawski”,
  • 22 grudnia 1938 – Kochajmy zwierzęta[35]

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1924 – Marian Rentgen artysta teatru „Perskie Oko” śpiew z własnym akompaniamentem gitary Syrena Rekord (SR 474a–477a)[potrzebny przypis]
  • 1930 – Marian Rentgen artysta Teatrów Warszawskich śpiew z udziałem Orkiestry Tanecznej Zygmunta Karasińskiego Syrena Rekord (SR 3503)
  • 1930 – Orkiestra Taneczna Zygmunta Karasińskiego refren śpiewa Marian Rentgen artysta Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SR 6528)
  • 1930 – Marian Rentgen artysta Teatrów Warszawskich Olimpia (Olimpia 544)
  • 2006: The Polish Encyklopedia Of Jazz Vol.1–3 [Box], Polonia Records, POLONIA CD209-211 (składanka):
    • CD 1,
    • 14. Dulcinea - Marian Rentgen[36].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W niektórych biografiach jako miejsce urodzenia podano „Bochnia pod Lwowem”[3]. Bochnia i Kraków znajdowały się wówczas na terenie Królestwa Galicji i Lodomerii, które miało swoją stolicę we Lwowie, będące częścią Monarchii Austro-Węgier. Zobacz też hasło: Bochnia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 268. (brak innej miejscowości o tej nazwie w okolicy Lwowa).
  2. ↑ W roku szkolnym 1903/1904 ukończył klasę IIIb, w roku szkolnym 1904/1905 ukończył klasę IVb[9][10]. W kolejnych sprawozdaniach za lata 1907–1909 nie jest wymieniony jako uczeń, który ukończył klasy VI–VIII, lecz wyłącznie jako członek szkolnych orkiestr w latach 1905–1907.
  3. ↑ obecnie mieści się tam Teatr Rozmaitości.
  4. ↑ oryginalna pisownia Andrzeja Własta, również znana jako Dulcynea.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-12].
  2. ↑ lista zamordowanych żołnierzy i policjantów w zbrodni katyńskiej, pochodzących z Bochni za: Jacek Kucharski: ...bocheńskie obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Moja Bochnia, 2010-04-09. [dostęp 2011-02-15]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g Marian Rentgen w bazie filmpolski.pl
  4. ↑ Ośrodek KARTA: dane osobowe: Marian Antoni Rentgen-Güntner s. Jerzego Józefa (błędnie jako: Rentgen-Gunter (!)). sygnatura akt: STAR -/673 nr id. 7116 [dostęp 2011-02-16].
  5. ↑ Jerzy Güntner. Bocheńskie Zakłady Usług Komunalnych Sp. z o. o.. [dostęp 2024-07-12].
  6. ↑ a b c d e f Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 447.
  7. ↑ Łoza 1939 ↓, s. 255, tu urodzony 20 czerwca 1889, a nazwisko panieńskie matki „Shoer”.
  8. ↑ a b c d Łoza 1939 ↓, s. 255.
  9. ↑ Sprawozdanie 1904 ↓, s. 51.
  10. ↑ Sprawozdanie 1905 ↓, s. 69.
  11. ↑ Sprawozdanie 1906 ↓, s. 67.
  12. ↑ Sprawozdanie 1907 ↓, s. 65.
  13. ↑ a b c d Marian Rentgen Jubilatem. „Tydzień Warszawy”. 1, s. 9, 1937-12-11. Warszawa. 
  14. ↑ a b c d Spotkania z piosenką : Gwiazdozbiór polskiej piosenki : Marian Rentgen. Wojciech Dąbrowski. [dostęp 2011-02-16].
  15. ↑ służba w rez. 201 p.p. zorganizowanym na bazie 1 p.p. za: Leszek Kania, dr (Koszalin): Wspomnienie o adw. Eugeniuszu Śmiarowskim (1878–1932). Palestra - pismo adwokatury polskiej, 11-12 2005. [dostęp 2009-01-15]. (pol.).
  16. ↑ ppor. Marian Güntner dowodził 3 kompanią 205 p.p. za: Mariusz Formanowicz: Spis biografia ppor. Mariana Formanowicza w 205 p.p. im Jana Kilińskiego w 1920 r. 2008. [dostęp 2009-01-31]. (pol.).
  17. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 37.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1250.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1129.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1162.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1054.
  22. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 231, 735.
  23. ↑ według książki telefonicznej Warszawy 1938/39 przy ul. Mazowieckiej 10 znajdowała się jedyna apteka: Apteka Mazowiecka dr A. Sklepińskiego za: Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna: Spis abonentów warszawskiej sieci telefonów Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej 1938 - 1939, str 10. 1938. [dostęp 2009-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-12)]. (pol.).
  24. ↑ za reportażem z jubileuszu 25-lecia: Tygodnik Dźwiękowy Polskiej Agencji Telegraficzne PAT 36-09 (z 1936)
  25. ↑ Rentgen Güntner Marian, m., Poznańska 3, tel. 8 67 68 za: Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna: Spis abonentów warszawskiej sieci telefonów Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej 1938 - 1939, str. 284. 1938. [dostęp 2009-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]. (pol.).
  26. ↑ Rentgen, Marian. Biblioteka Polskiej Piosenk. [dostęp 2024-07-13].
  27. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  28. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-12].
  29. ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323.
  30. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-07-12].
  31. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  32. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-05-05].
  33. ↑ Marian Rentgen-Güntner. Stowarzyszenie Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza. [dostęp 2024-07-12].
  34. ↑ Marian Rentgen. Stare Melodie. [dostęp 2024-07-13].
  35. ↑ Marian Rentgen, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2024-07-13].
  36. ↑ The Polish Encyclopedia of Jazz Vol. 1-3. Music Brainz. [dostęp 2024-07-13].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Rentgen-Güntner&oldid=74436033”