Monarchia elekcyjna
Monarchia elekcyjna – ustrój polityczny, typ monarchii charakteryzujący się wyborem monarchy (wodza, władcy, króla, cesarza lub papieża) przez społeczeństwo lub jego uprawnioną część.
Monarchie elekcyjne[edytuj | edytuj kod]
Historyczne monarchie elekcyjne[edytuj | edytuj kod]
- Królestwo rzymskie – wybór króla na zgromadzeniu obywateli.
- Królestwo Wizygotów – we wczesnośredniowiecznej Hiszpanii.
- Królestwo Kongo
- Królestwo Franków – pomiędzy X a XII wiekiem – wybór króla przez możnych.
- Święte Cesarstwo Rzymskie – wybór króla/cesarza przez gremium siedmiu elektorów.
- Państwo Kościelne – wybór papieża przez kardynałów na konklawe.
- Księstwo Siedmiogrodu – wybór księcia przez możnowładców.
- Królestwo Danii i Norwegii – do 1660, kiedy to w wyniku zamachu stanu króla Fryderyka III tron elekcyjny zostaje zastąpiony monarchią dziedziczną
- Królestwo Czech – tron elekcyjny od XIV wieku do 1627 – początkowo prawo wyboru króla, później tylko formalne zatwierdzenie kandydata na króla przez zgromadzenie stanów czeskich. Od 1627 na mocy nowego statusu Królestwa Czeskiego (Vernewerte Landesordnung), tron dziedziczny w ramach dynastii Habsburgów.
- Królestwo Węgier – tron elekcyjny od XIV wieku do 1687 – prawo wyboru króla przez stany węgierskie. Od decyzji sejmu węgierskiego w 1687, tron dziedziczny w ramach dynastii Habsburgów.
- Rzeczpospolita Obojga Narodów – wybór króla przez ogół stanu szlacheckiego (wolna elekcja)
- Cesarstwo Haiti – istniało w latach 1804–1806.
Istniejące monarchie elekcyjne[edytuj | edytuj kod]
Andora – monarchia „semi-elekcyjna”, współksiążę francuski – prezydent Francji pochodzący z wyboru[a]
Malezja – głową państwa jest Yang di-Pertuan Agong (zwyczajowo: „król”)[b]
Kambodża – król wybierany jest przez Radę Tronową[c]
Samoa – głową państwa jest O le Ao o le Malo[d]
Watykan/Stolica Apostolska – Papież wybierany jest dożywotnio na konklawe
Zjednoczone Emiraty Arabskie – federacja emiratów[e]
Zakon Maltański – Wielki mistrz wybierany jest dożywotnio przez Radę Zakonu[1]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Drugi władca Andorry – współksiążę episkopalny, to biskup hiszpańskiego Seo de Urgel
- ↑ W praktyce rola Yang di-Pertuan Agong (tytuł głowy państwa Malezji zwyczajowo tłumaczony jako "król") jest czysto reprezentacyjna. Monarcha wybierany jest na 5-letnią kadencję spośród władców dziewięciu stanów-sułtanatów.
- ↑ W praktyce Kambodża jest dziedziczną monarchią gdyż obecny król Norodom Sihamoni został wybrany przez Radę Tronową po ojcu - królu Norodomie Sihanouku, który abdykował w 2004 r.
- ↑ O le Ao o le Malo – tytuł głowy państwa Samoa. Tłumaczenie w przybliżeniu brzmi: „szef rządu”. Pełni on głównie funkcję reprezentacyjne. Gdy Samoa ogłosiło niepodległość w 1962 roku, dwaj o le Ao o le Malo zostali powołałani na urząd dożywotnio — Malietoa Tanumafili II i Tupua Tamasese Mea'ole. Po śmierci Tupua Tamasese Mea'ole w 1963 roku Malietoa Tanumafili II pozostał jedynym o le Ao o le Malo i pełnił tę funkcję do śmierci w 2007 roku. Jego następca został wybrany spośród czterech żyjących wielkich wodzów na pięcioletnią kadencję przez parlament. Konstytucja Samoa nie precyzuje, czy o le Ao o le Malo powinien być uznawany za prezydenta, a kraj za republikę, czy za króla, a kraj za monarchię. Za republiką przemawia pięcioletnia kadencja oraz wybór głowy państwa przez parlament. Jednak dożywotnie sprawowanie urzędu przez dwóch pierwszych o le Ao o le Malo oraz tytułowanie głowy państwa Jego Wysokość są cechami charakterystycznymi dla monarchii dlatego przyjęło się Samoa określać jako monarchię a O le Ao o le Malo jako króla.
- ↑ Formalnie głowa Zjednoczonych Emiratów Arabskich nosi tytuł „prezydenta” i jest wybierana przez Federalną Radę Najwyższą na 5 letnią kadencję, lecz w praktyce władza przechodzi z ojca na syna (emirów Abu Zabi) i jest dziedziczna
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ The Times & The Sunday Times, www.timesonline.co.uk [dostęp 2017-11-25] (ang.).