Papieska elekcja 1168 (antypapież Kalikst III)

Papieska elekcja 1168

Daty i miejsce
wrzesień 1168
Rzym
Główne postacie
Dziekan	Johannes de Struma OSBVall (do momentu wyboru)
Prodziekan	Marcin (w dniu wyboru)
Protoprezbiter	Jan
Protodiakon	Lando z Sezzo
Wybory
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni	13 (?) ?
Wybrany papież
Johannes de Struma OSBVall Przybrane imię: Antypapież Kalikst III

Elekcja we wrześniu 1168 – przeprowadzony po śmierci Paschalisa III wybór Kaliksta III jako trzeciego z kolei antypapieża obediencji wiktoryńskiej, popieranej przez cesarza Fryderyka I Barbarossę przeciwko prawowitemu papieżowi Aleksandrowi III.

Śmierć Paschalisa III

Antypapież Paschalis III zmarł 20 września 1168 w Rzymie. Był on uznawany za legalnego papieża jedynie w Cesarstwie i w Polsce, przy czym nawet tam poparcie dla niego nie było jednomyślne. Stronnikiem Aleksandra III był np. arcybiskup Eberhard z Salzburga, bardzo silna opozycja przeciw cesarzowi i antypapieżowi była też w Lombardii, gdzie w 1167 roku 22 miasta zawiązały Ligę Lombardzką. Z miast będących członkami ligi usuwano biskupów popierających Paschalisa III i zastępowano zwolennikami Aleksandra III. Los taki spotkał np. kardynała Aicardo Cornazzano, biskupa Parmy. Zbrojna wyprawa Fryderyka do Lombardii w 1167 doprowadziła jedynie do tymczasowej pacyfikacji buntu. Mimo tych trudności Paschalis III sprawował kontrolę nad Rzymem, co do pewnego stopnia równoważyło niewielkie poparcie w Europie.

Wybór Kaliksta III

Okoliczności wyboru następcy Paschalisa III nie są zbyt dobrze znane. Najprawdopodobniej doszło do niego pod koniec września w Rzymie. Nowym antypapieżem został Johannes de Struma, kardynał biskup Albano i opat klasztoru Struma z kongregacji benedyktynów z Vallombrosa. W 1169 roku wybór zatwierdził cesarz Fryderyk I. W ten sposób trwająca od 1159 roku schizma została przedłużona jeszcze o kolejne dziesięć lat, do 29 sierpnia 1178 kiedy Kalikst III podporządkował się Aleksandrowi III.

Kardynałowie elektorzy

Na podstawie kontrasygnat bulli Paschalisa III można w przybliżeniu zrekonstruować skład Kolegium Kardynalskiego „obediencji wiktoryńskiej” w 1168 roku. Nie sposób jednak ustalić którzy z tych kardynałów (poza elektem) uczestniczyli w elekcji:

• Johannes de Struma OSBVall (nominacja kardynalska 1163) – kardynał biskup Albano; prymas Świętego Kolegium Kardynałów; opat Struma
• Marcin (3 czerwca 1167) – kardynał biskup Tusculum
• Bibian (22 lutego 1168) – kardynał biskup Palestriny
• Jan (18 grudnia 1159) – kardynał prezbiter S. Pudenziana; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów
• Aicardo Cornazzano (23 grudnia 1160) – kardynał prezbiter i biskup Parmy
• Humfryd (10 czerwca 1161) – kardynał prezbiter S. Susanna
• Albert (1163) – kardynał prezbiter S. Crisogono
• Lando Sitino (18 grudnia 1159) – kardynał diakon S. Angelo in Pescheria; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów
• Gerard (18 grudnia 1159) – kardynał diakon S. Maria in Aquiro
• Stefan (22 lutego 1168) – kardynał diakon bez tytułu
• Giovanni Sculcula (22 lutego 1168) – kardynał diakon bez tytułu
• Otto (22 lutego 1168) – kardynał diakon bez tytułu
• Wido (22 lutego 1168) – kardynał diakon bez tytułu

Sześciu spośród tych kardynałów mianował Paschalis III, a siedmiu Wiktor IV.

Bibliografia

• Kazimierz Dopierała, Księga Papieży, Wyd. Pallotinum, Poznań 1996, s. 185
• Philipp Jaffé, Regesta pontificum Romanorum ab condita Ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII, vol. 1, Lipsk 1885
• J.M. Brixius, Die Mitglieder des Kardinalkollegiums von 1130-1181, Berlin 1912

Uzupełniające źródła internetowe

• S. Miranda: Elekcja 1168
• S. Miranda: pseudokardynałowie Wiktora IV i Paschalisa III