Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamiennej Górze

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Mały kościół
Ilustracja
kościół parafialny
Państwo

 Polska

Siedziba

Kamienna Góra

Adres

ul. Karola Miarki 31
58-400 Kamienna Góra

Data powołania

2 stycznia 1301

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

legnicka

Dekanat

Kamienna Góra Wschód

Kościół

Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Filie

Kościół Bożego Ciała (cmentarny)
Kaplica Miłosierdzia Bożego w Janiszowie

Proboszcz

ks. Mateusz Kopania

Wezwanie

Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Wspomnienie liturgiczne

Świętych Apostołów Piotra i Pawła - 29 czerwca

Położenie na mapie Kamiennej Góry
Mapa konturowa Kamiennej Góry, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła”
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego
Mapa konturowa powiatu kamiennogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła”
Ziemia50°46′57,020″N 16°01′53,908″E/50,782506 16,031641
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Plebania
Kościół pomocniczy pw. Bożego Ciała – kaplica cmentarna

Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamiennej Górze – znajduje się w dekanacie Kamienna Góra Wschód w diecezji legnickiej. Jej proboszczem jest ks. Mateusz Kopania. Obsługiwana przez księży diecezjalnych. Erygowana 2 stycznia 1301 r. Jest najstarszą w mieście.

Historia[edytuj | edytuj kod]

od 1945[edytuj | edytuj kod]

W 1945 r. większość terenów Śląska została wyzwolona w wyniku ofensywy styczniowo-marcowej. Jednak rejon kotlin: kłodzkiej, jeleniogórskiej oraz kamiennogórskiej pozostawał nadal w rękach niemieckich. Armia Czerwona nacierała w 1945 r. głównie w kierunku Berlina i Wiednia, mniej uwagi poświęcając terenom górskim Czechosłowacji. Wyzwolenie tych terenów nastąpiło dopiero w końcowym etapie II wojny światowej, w wyniku tzw. „operacji praskiej”, która miała na celu oswobodzenie reszty ziem czeskich i polskich. 9 maja 1945 r. do miasta wkroczyły pierwsze oddziały Armii Czerwonej, zajmując je bez boju, a następnie wyzwoliły całą Kotlinę Kamiennogórską. Po oswobodzeniu miasta, w połowie maja 1945 r. do Kamiennej Góry zaczęła napływać ludność polska głównie z terenów Nowosądecczyzny, Łodzi i Starachowic, zasilana następnie repatriantami ze Związku Radzieckiego. Pierwsza grupa licząca 16 osób przybyła do Kamiennej Góry 19 maja 1945 r. z zadaniem zorganizowania życia społeczno-administracyjnego, była to grupa operacyjna. U podstaw osadnictwa polskiego na Ziemiach Zachodnich znalazły się dwie główne przesłanki: polityczna, którą była zmiana granic Polski, oraz ekonomiczna i demograficzna, jaką było przeludnienie centralnych i południowych województw kraju[1].

Ośrodkiem życia religijnego w Kamiennej Górze był od samego początku kościół parafialny św. Ap. Piotra i Pawła, który poza niewielkimi uszkodzeniami ocalał z II wojny światowej. Sama Kamienna Góra wyszła z działań wojennych bez zniszczeń ponieważ nie toczyły się tutaj żadne walki[2]. Pierwszym polskim duszpasterzem przybyłym do Kamiennej Góry 27 sierpnia 1945 r. był ks. Bronisław Gawryś, prezbiter diecezji sandomierskiej (ur. 1900, wyśw. w 1925 r. w Siedlcach, zm. 1961), który w latach 1945–1953 był administratorem parafii oraz dziekanem. Ks. Bronisław zamieszkał w budynku kościelnym obok plebanii, gdzie przebywał jeszcze duszpasterz niemiecki, z którym stosunki ułożyły się poprawnie, spokojnie i po kapłańsku. We wrześniu 1945 r. w Kamiennej Górze było już przeszło 4 tys. Polaków. Ówczesny duszpasterz tak scharakteryzował wiernych oraz warunki pracy[3]:

Element naogół niezły, dla duszpasterstwa jednak dość ciężki. (...) Wrogiego odnoszenia się do Kościoła, czy pracy duszpasterskiej nie zauważyłem. Wioski mają poczciwy nasz lud, co to niechętnie chodzi na nabożeństwa „niemieckie”, mało garnie się do konfesjonałów księży niemieckich posiadających język polski. Za to kiedy przyjeżdżam do nich, przychodzą tłumem, płaczą przy rozpoczęciu nabożeństwa. Z krańca powiatu przyjeżdżają do Kamieniogóry, aby im udzielić ślubu, ochrzcić dzieci (...), nie możemy objąć całego powiatu. W parafii Kamieniogóra też przybywa pracy coraz więcej, niedługo ruszy szkoła powszechna, gimnazjum, będzie konieczną rzeczą objęcie godzin, ile się da. Próbujemy zorganizować chór kościelny, jest na miejscu duży szpital powiatowy, który trzeba odwiedzać raz w tygodniu...[3]

Dochody z posługi kapłańskiej były małe i nie pokrywały kosztów utrzymania, ponieważ wierni byli bardzo biedni. Duszpasterz stołował się w jadłodajni dla urzędników Państwowych Urzędu Repatriacyjnego, gdyż nie wydawano jeszcze wtedy w mieście indywidualnych kart żywnościowych. Ks. Gawryś uskarżał się do kurii Wrocławskiej na brak książeczek do nabożeństwa, tajemnic różańcowych i samych różańców. Młodzież dopominała się organizacji religijnych: Sodalicji Mariańskiej, Koła Różańcowego, lecz brak drugiego kapłana uniemożliwiał rozwinięcie pracy duszpasterskiej[3].

Rozwój przemysłu lekkiego, dający nowe miejsca pracy, powodował systematyczny napływ ludności z okolicznych wiosek oraz całej Polski. Zwiększyła się przez to liczba wiernych, która w 1959 r. wynosiła 17 tys. Mimo sześciu mszy św. odprawianych w niedzielę, kościół św. Ap. Piotra i Pawła nie mógł zapewnić wygodnego uczestnictwa z racji szczupłości miejsca. Dało się to szczególnie odczuć w czasie wizytacji kanonicznej przeprowadzonej przez bpa Andrzeja Wronkę w asyście ks. Wincentego Urbana. Jednym z głównych zaleceń powizytacyjnych było przejęcie opuszczonego przez protestantów Kościoła Łaski, którego wnętrze mogło pomieścić 4 tys. wiernych. Zadanie było dość ułatwione przez październikową odwilż i w gruncie rzeczy dość życzliwe nastawienie miejscowych władz do Kościoła[4].

Zasięg parafii[edytuj | edytuj kod]

Do parafii należą wierni mieszkający w następujących miejscowościach: Kamienna Góra (ulice: Asnyka, Bohaterów Getta, Boczna, Broniewskiego, Browarowa, pl. Browarowy, Chopina, Drzymały, Fabryczna, pl. Grunwaldzki, Jana Pawła II, Jedwabna, Jeleniogórska, Jesionowa, Krótka, Lipowa, Lompy, Łączna, Łużycka, Magazynowa, Miarki, Mickiewicza, Młyńska, Mostowa, Nadrzeczna, Ogrodowa, Okrzei, Parkowa (2,4), Polna, Rybna, Sienkiewicza, Słowiańska, Spacerowa, Sportowa, Stara, Szkolna, Szpitalna, ks. Ściegiennego, Towarowa, Wałbrzyska (2), Waryńskiego (1-36), Al. Wojska Polskiego, pl. Wolności, Zamkowa, Zielona, Żeromskiego, Żytnia)[5], Osiedle Antonówka, Janiszów, Dębrznik i Ptaszków. Parafia posiada też trzy budynki: plebanię zbudowaną z cegły w latach 1893–1894, przy ul. Karola Miarki 31, organistówkę z salami katechetycznymi, przy ul. Karola Miarki 24 i dom parafialny, przy ul. Karol Miarki 29.

Wspólnoty[6][edytuj | edytuj kod]

Cmentarz[edytuj | edytuj kod]

  • Komunalny przy ul. Katowickiej. Na cmentarzu pochowani zostali między innymi księża: Paul Ernst Scholz (ur. 22.08.1863 we Wrocławiu[7], wyś. 23.06.1890, zm. 7.02.1936[8], od 21.09.1899 do 7.02.1936 – proboszcz parafii), Edmund Balasiński, Stanisław Książek oraz zakonnik Paweł Szczepanek OSCam.
  • Kościół cmentarny pw. Bożego Ciała z 1560 r. (remontowany i restaurowany: 1814[9], 1971[10], 2009[11]). Służy do liturgii pogrzebowej. Odbywają się w nim msze św. za zmarłych ze wszystkich parafii Kamiennej Góry.

Proboszczowie[edytuj | edytuj kod]

przed 1945 r. (lista niepełna)[edytuj | edytuj kod]

  • Reinko (Reynko, Heynko) – pierwszy znany pleban miejscowej parafii (w dokumencie z 22.10.1295 r. wystąpił jako kapelan książęcy)[12]
  • o. Georg Malachiasz Schrom OCist – latach 1629–1646[13]. Znany jako proboszcz w 1645[14]
  • dokument z 1688 r. mówiący o plebanie miejskim Tobiaszu[15]
  • ks. Leopold Lassel von Kliman – 1660/61[13]
  • ks. Johann Valentin Weiner – zm. 1703[14]
  • ks. Franz Ignatz Kaminski – zm. 1746[14]
  • ks. Joseph Windt – znany jako proboszcz w 1748[16], 1757[17], 1766[18] – zm. 1768[14]
  • ks. Ignatz Rother – zm. 1774[14]
  • ks. Joseph Wünsch – zm. 1791[14]
  • ks. George Weber – znany jako proboszcz w 1799[19], 1802[20]
  • ks. Heinrich Förster 1828[21] – 1837
  • ks. Joseph Klopsch – ust. 10.03.1838[22]
  • ks. Karl Hausse – ust. 16.08.1851[23], zm. na atak serca w 1880[24]
  • 27.03.1880 – 17.08.1886 – vacat na urzędzie proboszcza[25]. W tym czasie p.o. proboszcza jest ks. Heinrich Puschmann
  • ks. Heinrich Puschmann – ust. 17.08.1886[26]
  • ks. Paul Scholz – ust. 21.09.1899[8]
  • ks. Bernhard Görlich – ust. 26.01.1937[27]

po 1945 r.[28][edytuj | edytuj kod]

  • 1. ks. Bronisław Gawryś 1945-1953
  • 2. ks. Mieczysław Krzemiński 1953-1957
  • 3. ks. Henryk Samoluk 1957-1958
  • 4. ks. Józef Szyca 1958-1967[29]
  • 5. ks. Kazimierz Malinoś 1967-1979[30].
  • 6. ks. Edmund Balasiński 1979-1988
  • 7. ks. Jerzy Budnik 1988-1995
  • 8. ks. Edward Bigos 30.03.1995[31] – 26.06.2023
  • 9. ks. Mateusz Kopania 26.06.2023 -

Powołania duchowne po 1945 r.[edytuj | edytuj kod]

  • ks. ppor. Bolesław Robaczek
  • o. Zygmunt Dowlaszewicz OFMConv
  • bp Stanisław Dowlaszewicz OFMConv
  • ks. Marek Rydzy
  • ks. Paweł Szajner
  • ks. Piotr Szajner
  • ks. Janusz Wierzbicki
  • o. Paweł Szczepanek OSCam (1961-1999)[32]
  • ks. Marek Kościński
  • ks. Paweł Paździur
  • s. Andrzeja Salabura CSSE
  • s. Edyta Skrodzka CSSE
  • s. Urszula Myjak USJK
  • s. Wiesława Godlewska USJK
  • s. Ewa Żeliszewska
  • s. Tymoteusza Brożyna

Zabytkowe obiekty sakralne na terenie parafii[edytuj | edytuj kod]

Figura św. Jana Nepomucena

Figura św. Jana Nepomucena wykonana z piaskowca, umieszczona była w latach 1847–2020 przy ścianie absydy (za ołtarzem głównym) kościoła pw. Piotra i Pawła. Postać świętego naturalnej wielkości (wys. 182 cm), na postumencie (wys. 100 cm) widnieje nazwisko fundatora oraz data: „Kajetanus Franciskus Winkler, Anno 1723 D 13 Juni (tłum. Kajetan Franciszek Winkler, 13 czerwca 1723 r.)”. Figura wcześniej była umieszczona obok (nieistniejących już) murów miejskich[33]. 15 października 2020 r. została zamontowana, a wcześniej odnowiona, przy skrzyżowaniu ul. Mostowej i Jana Pawła II w Kamiennej Górze[34].

Liczba wiernych należących do parafii[edytuj | edytuj kod]

  • 1948 r. – 10, 800[35]
  • 1952 r. – 13, 288[36]
  • 1959 r. – 16, 800[37]
  • 1965 r. – 23, 000[35]
  • 1971 r. – 18, 570[38]
  • 1979 r. – 12, 000[10]
  • 1992 r. – 9, 300[39]
  • 1997 r. – 10, 500[40]
  • 2002 r. – 10, 500[28]
  • 2017 r. – 9, 819[41]

Wizytacja kanoniczna[edytuj | edytuj kod]

Ciekawostki[6][edytuj | edytuj kod]

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

  • 1294 – budowa pierwotnego kościoła przez Bolko I Świdnickiego[48]
  • 1426 – spalenie kościoła podczas walk z Husytami[49]
  • 1560 – biskup wrocławski Baltazar von Promnitz zezwolił plebanowi Samuelowi Langnickelowi (albo Longe Nickel)[49] na budowę kaplicy pw. Bożego Ciała na przedmieściu[50]. (w 1562 r. pleban Samuel Langnickel stanął na czele gminy ewangelickiej i pociągnął za sobą znaczną część parafian)[9]
  • 1562 – 6.03.1629, 1634 – 1637 – kościół w rękach ewangelików
  • 1606 – zostaje zawieszony dzwon o wadze 1 tony[49]
  • 1638 – spłonęło całe miasto oprócz kościoła[51]
  • 1698 – kościół otrzymał nowe organy[52]
  • 1837/94 – przebudowa wieży[49]
  • 1882 – poświęcenie cmentarza przy ul. Katowickiej przez ks. Josepha Ullricha z Lubawki[53]
  • 1885 – przebudowa kościoła[54]
  • 7.06.1888 – do miasta przyjeżdża arcybiskup wrocławski Georg Kopp[55]
  • 14.08.1888/5? – zainstalowano nowe 22-głosowe organy[55]
  • 30.09.1904 – instalacja nowego (środkowego dzwonu) o wadze 650 kg[56]
  • 30.05.1908 – wizyta w parafii kard. Georga Koppa[57]
  • 1969/72 – odgrzybiono mury kościoła, założono podtynkową instalację elektryczną, przełożono pokrycie dachowe oraz wprowadzono nową polichromię wnętrza, którą poświęcił 22.10.1972 r. bp Wincenty Urban[10]
  • 1976 – przeprowadzono remont elewacji zewnętrznych[10]
  • 23 – 24.05.1993 – nawiedzenie kopii cudownego obrazu MB Częstochowskiej[58]
  • 1996 – zakupiono energooszczędne żarówki do kościoła[59]
  • sierpień 1996 – nawiedzenie kopii ikony Matki Bożej Łaskawej z Krzeszowa[60]
  • marzec 1999 – misje święte prowadzone przez o. Ryszarda Kiełbasę CSsR[61]
  • 2003 – wyremontowano hełm wieży i pokryto go blachą miedzianą[6]
  • 17 – 19.04.2006 – wizytacja kanoniczna przeprowadzona przez bp. Stefana Cichego[45]
  • 09/10.2017 – misje święte prowadzone przez o. Witolda Radowskiego i o. Józefa Szczecinę – redemptorystów z Tuchowa. Misje przeżywane były w duchu rocznic objawień maryjnych w Gietrzwałdzie (140 lat) oraz w Fatimie (100 lat) pod hasłem: „Idźcie i głoście”[62]
Kaplica Miłosierdzia Bożego w Janiszowie

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, Stanisław Michalkiewicz (red.), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 154–164, ISBN 83-04-01818-7 (pol.).
  2. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, red. Marek Staffa: t. 8 – Kotlina Kamiennogórska, Wrocław 1997, s. 146.
  3. ↑ a b c Wacław Szetelnicki, Odbudowa kościołów w archidiecezji wrocławskiej w latach 1945–1972. Rola duchowieństwa i wiernych, Rzym 1975, s. 204–209.
  4. ↑ Stanisław Książek, Terytorialna organizacja kościelna kotliny kamiennogórskiej w XX wieku, Kamienna Góra 2000, s. 43.
  5. ↑ Jubileuszowy Schematyzm Diecezji Legnickiej 1992 – 2017, Legnica 2017, s. 274–275.
  6. ↑ a b c Mirosław Jarosz, Książę zbudował tu kościół, w: Gość legnicki, 2005, nr 3, s. VIII.
  7. ↑ Handbuch des Bistums Breslau und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1907, Breslau 1907, s. 108.
  8. ↑ a b Handbuch des Erzbistums Breslau für das Jahr 1936, Breslau 1936, s. 68.
  9. ↑ a b Chęć 2005 ↓, s. 19.
  10. ↑ a b c d Schematyzm Archidiecezji Wrocławskiej, Wrocław 1979, s. 192.
  11. ↑ Co warto zobaczyć w Kamiennej Górze?. Urząd Miasta w Kamiennej Górze. [dostęp 2020-05-07].
  12. ↑ Roman Stelmach, Najstarsze dokumenty do dziejów Kamiennej Góry zachowane w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w: Z dziejów Kamiennej Góry, Kamienna Góra 2005, s. 21.
  13. ↑ a b Pfarrer der katholischen Pfarrkirche Peter und Paul zu Landeshut und der evangelischen Gnadenkirche. landeshut.info. (niem.).
  14. ↑ a b c d e f http://www.landeshut.info/ – Katholische Kirche – Erinnerungen aus der Gegenwart und Vergangenheit von Landeshut, von 1840 (Dokumente aus der Kirchenkuppel, gefunden 2005), s. 9.
  15. ↑ Roman Stelmach, Najstarsze dokumenty do dziejów Kamiennej Góry zachowane w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w: Z dziejów Kamiennej Góry, Kamienna Góra 2005, s. 27.
  16. ↑ Catalogus Almae Dioecesis Silesiae Complectens Ordine Alphabetico Nomina, Cognomina, Personatus, Officia, & Beneficia Ecclesiastica, 1748, s. 6.
  17. ↑ Catalogus Cleri Almae Dioecesis Wratislaviensis, Complectens Ecclesiam Cathedralem Et Ecclesias Collegiatas in Silesia, Ac In Cura Animarum Exsistentes Presbyteros, Quibus Additi Abbates, & Abbatissae, Et Alii Superiores Regulares Coenobiorum & Monasteriorum Utriusque Sexus [...], 1757, s. 32.
  18. ↑ Catalogus Cleri Almae Dioecesis Wratislaviensis, Complectens Ecclesiam Cathedralem Et Ecclesias Collegiatas in Silesia, Ac In Cura Animarum Existentes Presbyteros, Quibus Additi Abbates & Abbatissae, Et Alii Superiores Regulares Coenobiorum & Monasteriorum Utriusque Sexus, Vratislaviae 1766, s. 40.
  19. ↑ Catalogus cleri Almae Dioecesis Wratislaviensis, Complectens Ecclesiam Cathedralem & Ecclesias Collegiatas in Silesia ac in Cura Animarum existentes Presbyteros, quibus additi Abbates & Abbatissae & alii Superiores regulares Coenobiorum & Monasteriorum utriusque Sexus [...], Wratislaviae 1799, s. 37.
  20. ↑ Allgemeine Uebersicht des Bisthums Breslau, in seinen Geist- und Weltlichen Behörden: im Jahr 1802, Breslau 1802, s. 53.
  21. ↑ Catalogus Cleri almae Dioecesis Wratislaviensis sub ditione Serenissimi et Potentissimi Borussorum Regis complectens Ecclesiam Cathedralem, Reverendissimum Vicariatus Generalis Officium, Reverendissimum Consistorium et tam in cura animarum existentes, quam alios Presbyteros et Superiores Monasteriorum, Wratislaviae 1828, s. 24.
  22. ↑ Schematismus der Geistlichkeit des Bisthums Breslau für das Jahr 1849, Breslau 1849, s. 49.
  23. ↑ Schematismus des Bisthums Breslau und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1876, Breslau 1876, s. 39.
  24. ↑ Chęć 2005 ↓, s. 42.
  25. ↑ Schematismus des Bisthums Breslau (Preußischen Antheils) und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1884, Breslau 1884, s. 50.
  26. ↑ Schematismus des Bisthums Breslau und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1887, Breslau 1887, s. 70.
  27. ↑ Handbuch des Erzbistums Breslau für das Jahr 1942, Breslau 1942, s. 60.
  28. ↑ a b Schematyzm diecezji legnickiej, Legnica 2002, s. 358.
  29. ↑ Ks. Józef Szyca, kapłan-emeryt, kapelan honorowy Ojca św., b. proboszcz w Kamiennej Górze, zmarł dnia 12 kwietnia 1976 roku w Ożarowie koło Wielunia, w 73 roku życia, a w 47 roku kapłaństwa, pogrzebany dnia 14 kwietnia w Ożarowie k. Wielunia. WROCŁAWSKIE WIADOMOŚCI KOŚCIELNE – PISMO URZĘDOWE KURII ARCYBISKUPIEJ WROCŁAWSKIEJ; Rok XXXI, Wrocław, marzec – kwiecień – maj 1976 r., Nr 3-5, s. 103.
  30. ↑ BYĆ SOLĄ ZIEMI: Prałat Malinoś. sw-jerzy.blogspot.com.
  31. ↑ Schematyzm diecezji legnickiej 1992 – 1997, Legnica 1997, s. 157.
  32. ↑ Misja Kamiliańska w Gruzji – Strona Misjonarzy Zakonu Ojców Kamilianów [online], www.kamilianie-gruzja.com [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  33. ↑ Ks. Stanisław Książek, Mała architektura sakralna kotliny kamiennogórskiej, Kamienna Góra 2001, s. 129–130.
  34. ↑ Nepomucen już stoi [online], www.pwiatowa.info [dostęp 2020-10-15] (pol.).
  35. ↑ a b c Wacław Szetelnicki, Odbudowa kościołów w archidiecezji wrocławskiej w latach 1945–1972. Rola duchowieństwa i wiernych, Rzym 1975, s. 207–208.
  36. ↑ Schematyzm duchowieństwa i kościołów archidiecezji wrocławskiej, Wrocław 1952, s. 133.
  37. ↑ Schematyzm archidiecezji Wrocławskiej, Wrocław 1959, s. 189.
  38. ↑ Schematyzm archidiecezji wrocławskiej, Wrocław 1971, s. 210.
  39. ↑ Schematyzm diecezji legnickiej, Legnica 1992, s. 88.
  40. ↑ Schematyzm diecezji legnickiej 1992 – 1997, Legnica 1997, s. 156.
  41. ↑ Jubileuszowy schematyzm diecezji legnickiej 1992 – 2017, Legnica 2017, s. 275.
  42. ↑ Stanisław Książek, Terytorialna organizacja kościelna Kotliny Kamiennogórskiej w XX wieku, Kamienna Góra 2000, s. 43.
  43. ↑ Stefan Wójcik: Biskup Wincenty Urban: życie i działalność 1911–1983. Lublin: Stefan Wójcik, 2001, s. 313. ISBN 83-912455-1-9. OCLC 831008984.
  44. ↑ Brygida Gucwa, Wizytacja pasterska, w: Niedziela legnicka, 1998, nr 44 (270), s. V.
  45. ↑ a b Legnickie Wiadomości Diecezjalne R. 15 (2006) nr 4, Legnica 2006, s. 60.
  46. ↑ Brygida Gucwa, Dziękowali za pierwszego kapłana z Kamiennej Góry, w: Niedziela legnicka, 2017, nr 46 (1262), s. IV.
  47. ↑ Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i jej proboszczowie, cz. 3. www.gazetabrzeska.eu.
  48. ↑ Chęć 2005 ↓, s. 15.
  49. ↑ a b c d Schematyzm archidiecezji wrocławskiej, Wrocław 1971, s. 209.
  50. ↑ Roman Stelmach, Najstarsze dokumenty do dziejów Kamiennej Góry zachowane w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, w: Z dziejów Kamiennej Góry, Kamienna Góra 2005, s. 26.
  51. ↑ Chęć 2005 ↓, s. 21.
  52. ↑ Stanisław Michalkiewicz (red.), Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, Wrocław 1985, s. 63.
  53. ↑ Chęć 2005 ↓, s. 46.
  54. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, red. M. Staffa: t. 8 – Kotlina Kamiennogórska, Wrocław 1997, s. 149.
  55. ↑ a b Chęć 2005 ↓, s. 58.
  56. ↑ Chęć 2005 ↓, s. 93.
  57. ↑ Chęć 2005 ↓, s. 106.
  58. ↑ Legnickie Wiadomości Diecezjalne, R. 1 (1992) nr 2, Legnica 1992, s. 62.
  59. ↑ M.P., Kamienna Góra: oszczędniej w kościele, w: Niedziela legnicka, 1996, nr 5 (127), s. 11.
  60. ↑ Ks. Stanisław Książek, W sąsiedztwie „Domu łaski”, w: Niedziela legnicka, 1996, nr 38 (160), s. II-III.
  61. ↑ Brygida Gucwa, Przygotowania do roku jubileuszowego, w: Niedziela legnicka, 1999, nr 17 (295), s. IV.
  62. ↑ Natalia Mann, Misje nadal trwają, w: Niedziela legnicka, 2017, nr 43 (1259), s. V.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • opr. Józef Chęć: Kronika Miasta Kamienna Góra. Kamienna Góra: 2005.
  • Stanisław Książek, Terytorialna organizacja kościelna kotliny kamiennogórskiej w XX wieku, Kamienna Góra 2000.
  • Schematyzm archidiecezji wrocławskiej, Wrocław 1979.
  • Schematyzm diecezji legnickiej, Legnica 2002.
  • Jubileuszowy schematyzm diecezji legnickiej 1992 – 2017, Legnica 2017.
  • Wacław Szetelnicki, Odbudowa kościołów w archidiecezji wrocławskiej w latach 1945–1972. Rola duchowieństwa i wiernych, Rzym 1975.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Parafie dekanatu Kamienna Góra Wschód
Kościoły dekanatu Kamienna Góra Wschód
kościoły
parafialne
kościoły
filialne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Parafia_Świętych_Apostołów_Piotra_i_Pawła_w_Kamiennej_Górze&oldid=73544398”