Przejdź do zawartości

Parafia św. Andrzeja Apostoła w Polnej

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Parafia św. Andrzeja Apostoła
Ilustracja
Zabytkowy kościół parafialny
Państwo

 Polska

Siedziba

Polna

Adres

33-331 Stróże
Polna 31

Data powołania

XIV wiek

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

tarnowska

Dekanat

grybowski

Kościół

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Polnej

Proboszcz

ks. mgr Piotr Abram

Wezwanie

św. Andrzeja Apostoła

Wspomnienie liturgiczne

św. Andrzeja Ap., MB Wspomożenia Wiernych

Położenie na mapie gminy wiejskiej Grybów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Grybów, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Andrzeja Apostoła”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Andrzeja Apostoła”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Andrzeja Apostoła”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Andrzeja Apostoła”
Ziemia49°40′25,45″N 20°59′19,09″E/49,673736 20,988636
Strona internetowa

Parafia św. Andrzeja Apostoła w Polnej – parafia znajdująca się w diecezji tarnowskiej w dekanacie grybowskim. Jest to województwo małopolskie, powiat nowosądecki, gmina Grybów. Parafię prowadzą księża diecezjalni.

Patroni

[edytuj | edytuj kod]

Patronami parafii są:

Odpust

[edytuj | edytuj kod]
  • 24 maja – NMP w tajemnicy Wspomożenia Wiernych
  • Sobota przed I niedz. Adwentu – św. Andrzeja Ap.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Dzieje parafii

[edytuj | edytuj kod]

Parafia w Polnej istniała prawdopodobnie od II poł. XIV wieku[1]. Istnienie parafii poświadczają też watykańskie wykazy świętopietrza[2]. Miejscowa parafia posiada kopię dokumentu erekcyjnego z dnia 24 listopada 1297 r., w którym kościół funduje Wiślaw z Melsztyna – nie wiadomo, czy ten dokument jest prawdziwy[3]. Kościół św. Andrzeja Apostoła – drewniany o cechach późnogotyckich, powstał z fundacji Gładyszów w połowie XVI wieku, został wzniesiony w miejscu pierwotnego, ufundowanego w 1297 jak wzmiankuje Jan Długosz w Liber beneficiorum: „Villa habens in se ecclesiam parochialem, Sancto Andreae dicatam...”[4]. Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Przy kościele istniała od ok. 1513 r. szkoła parafialna, istnienie szkoły potwierdza wizytacja radziwiłłowska z roku 1596[5][6]. Parafia posiadała własne role i łąki, tzw. plebańskie. Dziesięcinę snopową pobierała w 1529 roku nadal z folwarku rycerskiego, a prócz tego tzw. meszne i mensalia ze wsi Wyskitnej. Dziesięcinę pieniężną z łanów kmiecych płacono natomiast na rzecz biskupstwa krakowskiego[4][7].

 Osobny artykuł: Kościół św. Andrzeja Apostoła w Polnej.

W Polnej od 1892 r. posługiwał jako wikariusz bł. ks. Jan Balicki. W 2002 roku został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II. Była to jego pierwsza i jedyna parafia, gdzie pełnił posługę duszpasterską. W jego procesie beatyfikacyjnym zeznawali m.in. parafianie z Polnej[1][8].

Przynależność parafii

[edytuj | edytuj kod]

Parafia w swoich dziejach zmieniała swoją przynależność do diecezji i dekanatów. Wybudowany kościół miał być początkowo filią do parafii Szalowa[3]. Od początku istnienia parafia Polna należała do diecezji krakowskiej w metropolii gnieźnieńskiej (dekanat?), następnie od ok. 1448 r. (XV w.) należała do dekanatu bobowskiego (Bobowa) w archidiakonacie sądeckim[9][10]. Po powołaniu do istnienia diecezji tarnowskiej (metropolia lwowska) przez papieża Pius VI w 1786 r. parafia została do niej włączona. W 1805 bulla Piusa VII zniosła diecezję tarnowską i przeniosła do diecezji kieleckiej[11]. W tym samym roku Pius VII, podzielił terytorium diecezji tarnowskiej między dwa biskupstwa: krakowskie i przemyskie. Oba papieskie rozporządzenia weszły w życie 17 września 1807 r., wtedy też parafia przeszła do diecezji przemyskiej (metropolia lwowska), dekanatu bieckiego[11][12]. W 1903 mocą dekretu biskupa przemyskiego Józefa Sebastiana Pelczara Polna zmieniła przynależność na dekanat rzepiennicki ( w Rzepienniku Biskupim), zaświadcza to także wizytacja z 22 i 23 czerwca 1904 r. przeprowadzona przez biskupa pomocniczego przemyskiego Karola Józefa Fischera, który wizytował nowy dekanat[13][14][15][16]. 28 października 1925 parafię przeniesiono z całym dekanatem do diecezji tarnowskiej[11][17]. 8 września 1928 biskup diecezjalny tarnowski Leon Wałęga zmienił przydział parafii do dekanatu grybowskiego (nowo powstały), gdzie pozostaje.

Terytorium parafii

[edytuj | edytuj kod]

Do parafii należą miejscowości: Polna i Wyskitna (część). Wcześniej do parafii należała cała miejscowość Wyskitna oraz Bugaj i Berdechów (kiedyś osobne jednostki, dziś jedna wieś Wyskitna)[3][18].

Kult w parafii

[edytuj | edytuj kod]

W parafii czczona jest Matka Boża Wspomożenia Wiernych w poleńskim XVI-wiecznym wizerunku[19]. W 1967 r. późnorenesansowy obraz Matki Bożej z Polnej (Poleńskiej) został odkryty z pod przemalowań i poświęcony przez bpa tarnowskiego Jerzego Ablewicza, który wówczas nadał Madonnie tytuł: Wspomożenie Wiernych[1][20]. Dekret powizytacyjny jako słynący łaskami wymienia tenże wizerunek z: „...głównego ołtarza, w którym znajduje się piękny obraz Matki Bożej łaskami słynący” (Tarnów, kwiecień 1968)[21]. Kult maryjny przejawia się szczególnie podczas odpustu parafialnego związanego z tym wizerunkiem – tytułem, obchodzonym w niedzielę około 24 maja (wspomnienie liturgiczne NMP Wspomożycielki), w środowych nowennach (z odczytaniem intencji) do Matki Bożej z Mszą nowennową oraz w nabożeństwach I-szych sobót miesiąca i nabożeństwach fatimskich[22][23][24].

  • Obraz Matki Bożej Wspomożycielki z Polnej
    Obraz Matki Bożej Wspomożycielki z Polnej
  • bł. ks. Jan Balicki – obraz z kościoła w Polnej
    bł. ks. Jan Balicki – obraz z kościoła w Polnej

Parafia Polna jest jednym z miejsc kultu bł. ks. Jana Balickiego (byłego wikariusza tej parafii). Obok obrazu bł. Jana w bocznym ołtarzu Serca Jezusowego umieszczone są jego relikwię. W każdy 3. (lub 4.) piątek miesiąca przy relikwiach odbywa się nabożeństwo o uzdrowienie i uwolnienie przez jego wstawiennictwo z odczytaniem intencji[23][25][26]. Na kanale Synajtv (youtube) znajduje się film dokumentalny o życiu i kulcie bł. Jana Balickiego (w Polnej) – tutaj

Proboszczowie

[edytuj | edytuj kod]

Parafią poleńską administrowali m.in. (proboszczowanie, administratorzy):

  • ks. Piotr Abram (od 8 sierpnia 2020)[27]
  • ks. Władysław Szczerba (28 czerwca 1996 – 8 sierpnia 2020)[a][28]
  • ks. Stanisław Pałka (1994–1996)[b][29]
  • ks. Stanisław Szałda (1989–1994)[c]
  • ks. Florian Janas (1965–1989)[d][21][30]
  • ks. Jan Zięba (1953–1965)[e]
  • ks. Michał Syzdek (1915–1952)[f][31]
  • ks. Dominik Urban (1904–1915)[g][32]
  • ks. Michał Jasiński[h][33]
  • ks. Dominik Michna[i][34]
  • ks. Walenty Brylak[j][35]
  • ks. Lew Reichenbach[k][36]
  • ks. Jan Lipczyński[37]
  • ks. Andrzej Wenc[l][38]
  • ks. Wawrzyniec Krutka[m][39]
  • ks. Wojciech Kossakiewicz[40]
  • ks. Wojciech Waxmundzki[41]
  • ks. Jan Dzudzieński[42]
  • ks. Wojciech Waxmundzki[43]
  • ks. Sebastian Proszowski
  • ks. Błażej Rozniatowski[44]
  • ks. Wawrzyniec Sokolski[45]

Rodacy parafii: ks. Michał Dziedzic (+2016)[46], ks. Michał Kostrzewa[47], ks. Jan Witek[48], ks. Mateusz Dziedzic (misjonarz w Baboua Republice Środkowoafrykańskiej[49][50] oraz we Francji[51]).

Stowarzyszenia i grupy religijne działające przy parafii[52]

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Proboszcz 1996 – 2020; od 2020 rezydent w parafii.
  2. ↑ Ur. 7.10.1946. Pochodzi z Pierszyc (parafia Otfinów). Święcenia kapłańskie przyjął w roku 1973. Proboszcz w Polnej od 1994, penitencjarz w Limanowej. Od 1999 prob. w Maciejowej, następnie rezydent.
  3. ↑ Przeniesiony do Lisiej Góry ok. 1994 r.
  4. ↑ Urodził się 11.08.1926 r. w Jaworznej. Święcenia kapłańskie przyjął 3.05.1953 r. z rąk bpa Karola Pękali. Wikariusz w Polnej od 1961, a od 1965 proboszcz w Polnej. W 1989 r. zrezygnował z probostwa i zamieszkał w Nowym Sączu. Zmarł 19.03.1992 r. Pochowany na cmentarzu w Nowy Sączu (ul. Heleny).
  5. ↑ Pochodził z Jastrzębi. Administrator od 1953, proboszcz od 1958; Zmarł +21 października 1965, pochowany na tutejszym cmentarzu.
  6. ↑ Pochodził ze Skołyszyna. Mianowany proboszczem z Żurowej do Polnej od 1915 r. Zmarł +26 grudnia 1952 r. Pochowany na tutejszym cmentarzu.
  7. ↑ Wikariusz, potem proboszcz parafii w latach 1904–1915. Zmarł w roku 1915. Pochowany na tutejszym cmentarzu (w Polnej).
  8. ↑ Pochodził z parafii Dukla. Proboszcz od ok. 1870 – 1899; Zmarł +19 grudnia 1905, pochowany na cmentarzu w Polnej. Za jego proboszczowania posługę wikariusza w Polnej pełnił ks. Jan Balicki (błogosławiony) Opis Parafii Polna /dekanat Biecz/ (proboszcz, wikariusz).
  9. ↑ Administrator parafii (ok. roku 1869).
  10. ↑ Proboszcz od 1838.
  11. ↑ Vacat – administrator (prawdopodobnie r. 1838).
  12. ↑ Vacat – administrator.
  13. ↑ Vacat – administrator, proboszcz z Szalowej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Historia parafii. oficjalna strona [dostęp 2022-02-13].
  2. ↑ Tadeusz (1851-1939) Gromnicki, Świętopietrze w Polsce, Drukarnia A. Koziańskiego, 1908, 380 (382) [dostęp 2023-07-01].
  3. ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII – wynik wyszukiwania – DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2021-10-21].
  4. ↑ a b Jan (1415-1480) Długosz, Jan (1415-1480) Długosz, Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, „IAiE PAN, sygn. III 158/8”, 1864 [dostęp 2023-07-01].
  5. ↑ Sakralne Dziedzictwo Małopolski [online], sdm.upjp2.edu.pl, s. 16–17 [dostęp 2022-08-15].
  6. ↑ historia szkoły – Szkoła Podstawowa im. Bł. ks. Jana Balickiego [online] [dostęp 2023-07-01] (pol.).
  7. ↑ Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2023-07-01] (pol.).
  8. ↑ Ks. Tadeusz Śliwa, Życie i działalność Księdza Jana Balickiego – Referat wygłoszony w WSD w Przemyślu dn. 14.03.1998 r. [online], mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl [dostęp 2024-03-06].
  9. ↑ Instytut Historii PAN: Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008, s. 52–54. ISBN 978-83-7543-071-4.
  10. ↑ Erekcja kolegiaty i kapituły pod wezwaniem Wszystkich Świętych w Bobowej [online], 30 sierpnia 2021 [dostęp 2023-07-01] (ang.).
  11. ↑ a b c Instytut Gość Media, Historia diecezji [online], tarnow.gosc.pl, 9 sierpnia 2012 [dostęp 2022-02-21].
  12. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII – wynik wyszukiwania – DIR [online], dir.icm.edu.pl, strona 599 [dostęp 2022-02-21].
  13. ↑ Kronika dyecezyi przemyskiej, s. 259 (23).
  14. ↑ Kronika Dyecezyi Przemyskiej (Polona), polona.pl, 1904, strona 144 [dostęp 2022-02-21].
  15. ↑ (Schematyzm Diecezji Przemyskiej) Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1904 – Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa [online], www.pbc.rzeszow.pl, strona pisma 219 [dostęp 2022-02-21].
  16. ↑ Kornika Diecezji Przemyskiej, 1903, strona 259.
  17. ↑ Sławomir Zych, Terytorium i granice diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w latach II wojny światowej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 90, 2008, strona 317, DOI: 10.31743/abmk.10175, ISSN 2545-3491 [dostęp 2022-02-21] (pol.).
  18. ↑ Wizytówka parafii Polna (diecezja tarnowska).
  19. ↑ MaterDei – Matka Boża Wspomożenie Wiernych z Dzieciątkiem – Matka Boża z Polnej – Poleńska [online], www.jcd.iq.pl [dostęp 2023-07-01].
  20. ↑ Szalowa i okolice, małopolskie – Podróże Andrzeja [online] [dostęp 2023-07-01] (pol.).
  21. ↑ a b Dekrety Reformatorskie z wizytacji kanonicznych przeprowadzonych przez biskupa tarnowskiego Jerzego Ablewicza, [w:] ReKUL, repozytorium.kul.pl, s. 155–156 [dostęp 2024-02-27].
  22. ↑ n, Matka Boża Wspomożenie wiernych – odpust [online], Parafia św. Andrzeja Apostoła, 2 czerwca 2023 [dostęp 2023-07-01] (pol.).
  23. ↑ a b MSZE i NABOŻEŃSTWA [online], Parafia św. Andrzeja Apostoła, 29 marca 2021 [dostęp 2021-12-05] (pol.).
  24. ↑ n, Rozpoczęliśmy nabożeństwa fatimskie [online], Parafia św. Andrzeja Apostoła, 18 maja 2023 [dostęp 2023-07-01] (pol.).
  25. ↑ Nabożeństwo o uzdrowienie i uwolnienie [online], Parafia św. Andrzeja Apostoła, 21 maja 2021 [dostęp 2021-12-05] (pol.).
  26. ↑ Bł. Ks. Jan wrócił do Polnej… po 128 latach [online], Parafia św. Andrzeja Apostoła, 20 kwietnia 2021 [dostęp 2021-12-05] (pol.).
  27. ↑ Instytut Gość Media, Zmienia się 27 proboszczów [online], tarnow.gosc.pl, 16 czerwca 2020 [dostęp 2021-09-17].
  28. ↑ Ks. Piotr Abram nowym proboszczem w Polnej | Grybow24.pl [online], Grybow24.pl – Informacje z Grybowa – Portal Informacyjny, 16 czerwca 2020 [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  29. ↑ Są malowane, woskowane, wyskrobywane. Wszystkie kolory Wielkiej Nocy. Życzenia Pasterza Kościoła tarnowskiego Ziemia ojczyzna życia – PDF Free Download [online], docplayer.pl [dostęp 2022-02-21].
  30. ↑ GROBONET – wyszukiwarka osób pochowanych – Cmentarz komunalny w Nowym Sączu [online], nowysacz.grobonet.com [dostęp 2024-03-06].
  31. ↑ Kronika Diecezji Przemyskiej [online], strona 96.
  32. ↑ Kronika Diecezji Przemyskiej [online], strona 21.
  33. ↑ Schematismus universi venerabilis cleri saecularis & regularis Dioecesis Rit. Lat. Premisliensis (1870) – Bavarian State library [online], opacplus.bsb-muenchen.de [dostęp 2022-02-21].
  34. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini – Biblioteka Cyfrowa KUL, dlibra.kul.pl, 1869, strona pisma 170 [dostęp 2022-02-21].
  35. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini – Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona 52 [dostęp 2022-02-21].
  36. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini – Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, s. 53 [dostęp 2022-02-21].
  37. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini – Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona pisma 62 [dostęp 2022-02-21].
  38. ↑ Cathalogus Cleri Dioecesis Premisliensis tum Saecularis tum Regularis – Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona 69 [dostęp 2022-02-21].
  39. ↑ Cathalogus Cleri Dioecesis Premisliensis tum Saecularis tum Regularis – Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona pisma 91 [dostęp 2022-02-21].
  40. ↑ Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis Rit[us] Lat[ini] Anno ... - Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona pisma 39 [dostęp 2022-02-21].
  41. ↑ Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis Rit[us] Lat[ini] Anno ... - Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona 24 [dostęp 2022-02-21].
  42. ↑ Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis Rit[us] Lat[ini] Anno ... - Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona pliku 19 [dostęp 2022-02-21].
  43. ↑ Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis Rit[us] Lat[ini] Anno ... - Biblioteka Cyfrowa KUL [online], dlibra.kul.pl, strona 38 [dostęp 2022-02-21].
  44. ↑ Sakralne Dziedzictwo Małopolski [online], sdm.upjp2.edu.pl, s. 48 [dostęp 2024-01-26].
  45. ↑ Jan Szczepaniak, Najstarsze spisy duchowieństwa archidiecezji krakowskiej, „Folia Historica Cracoviensia”, 11, 2005, DOI: 10.15633/fhc.1245, ISSN 0867-8294 [dostęp 2023-07-01] (pol.).
  46. ↑ Zmarł Ksiądz Kanonik Michał Dziedzic, Rezydent W Szalowej | Luzna24.pl [online], Łużna24.pl – Informacje z Łużnej – Portal Informacyjny, 23 sierpnia 2016 [dostęp 2022-02-21] (pol.).
  47. ↑ Duszpasterze | [online], kuria.pl [dostęp 2022-02-21].
  48. ↑ Home • Parafia Kąty [online], parafiakaty.pl [dostęp 2022-02-21].
  49. ↑ p, Polski misjonarz porwany w RŚA wrócił do kraju [online], Newsweek, 30 listopada 2014 [dostęp 2024-08-06].
  50. ↑ Paweł Chwał, Tarnów. Ks. Mateusz Dziedzic wrócił do Afryki [online], tarnow.naszemiasto.pl, 9 listopada 2015 [dostęp 2024-08-06].
  51. ↑ Polski misjonarz ks. Mateusz Dziedzic został uwolniony [online], Onet Wiadomości, 26 listopada 2014 [dostęp 2024-08-06].
  52. ↑ https://polna-wiz.diecezja.tarnow.pl/#grupy.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Parafie dekanatu Grybów
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Parafia_św._Andrzeja_Apostoła_w_Polnej&oldid=74490057”