Parcice
51°14′29″N 18°19′32″E/51,241389 18,325556| wieś | |
 Ulica Dworska | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
517[2] |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
98-410[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EWE |
| SIMC |
0196150 |
Położenie na mapie gminy Czastary  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego  | |
| 51°14′29″N 18°19′32″E/51,241389 18,325556[1]
| |
Parcice – wieś sołecka w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, w gminie Czastary.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Parcice leżą na obszarze Wyżyny Wieluńskiej. Wieś położona jest 13 km na południowy wschód od Wieruszowa przy drodze Bolesławiec – Wieluń. Na trasie z Parcic do Krajanki, po prawej stronie znajdują się Wydmy Parcickie, tzw. Łyse Góry.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Parcice po raz pierwszy wspomniane zostały w dokumencie z 1403 roku wydanym dla bractwa żebraczego w Bolesławcu. Wioską władał wówczas Jan z Parcic. W 1461 roku Małgorzata, wdowa po Janie dała wieś swojemu potomkowi Mikołajowi Gruszczyńskiemu podczaszemu poznańskiemu i staroście odolanowskiemu. W 1465 roku Jan Cieciorka z Wyszanowa sprzedał Parcice Sędziwojowi z Niedzieliska.
W roku 1552 majątek Parcice był własnością Jana, Antoniego i Zygmunta Madalińskich. Było to 1608 morgów ziemi uprawnej, 669 mórg łąk, 36 mórg pastwisk i 101 mórg lasu, a także młyn wodny i wiatrak. W XVII wieku dobra te należały do średniozamożnej rodziny Kochlewskich, którzy byli wyznawcami kalwinizmu i tu na miejscu wybudowali własnym kosztem zbór. We wsi znajdował się również kalwiński cmentarz. Po Kochlewskich właścicielami byli Potrowscy, Koseccy i Trepkowie. Ostatnim z Trepków był Leopold, do którego należały jeszcze majątki w Młynisku, Łyskorni i w Mokrsku. Pod koniec życia, przeszedł na katolicyzm i wybudował własnym kosztem kościół w Czastarach, który wyświęcono w 1847 roku. Od Leopolda Trepki nabył majątek Ferdynand Magnuski, który pochodził z okolic Sieradza. Ferdynand miał dwóch synów: Władysława i Bolesława. Majątek w Parcicach przejął ten drugi. Jeszcze za życia swojego ojca sprowadził z Francji inżynierów, którzy wytyczyli w parku klomby i aleje według francuskich wzorów. Z czasem Bolesław narobił sporo długów, bo wyjeżdżał za granicę. Mając sporo długów szukał do ożenku bogatej kandydatki na żonę. Po pewnym czasie znalazł partnerkę w Prowincji Poznańskiej w zaborze niemieckim – nazywała się Józefa Biegańska. Przyszły teść przyjechał na oględziny tutejszego majątku, Bolesław Magnuski obwiózł go pokazując mu swe własności, a zarazem i lasy państwowe jako swoje. Posag zamożnej panny wyniósł 200000 talarów (1 Talar = 6 marek).
21 kwietnia 1863 r. we wsi odpoczywał oddział powstańczy dowodzony przez Franciszka Parczewskiego, który dzień wcześniej stoczył z Rosjanami potyczkę pod Starym Ochędzynem, a dzień później bitwę pod Rudnikami[4].
Według opisu Słownika Geograficznego wydanego w Warszawie w 1886 roku, majątek Parcice rozciągał się na przestrzeni 7 km, od wsi Koryta, aż do zachodnich ziem wsi Jaworek.
W 1928 roku wieś zamieszkiwało 725 osób.
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
1 września 1939 roku w Parcicach miał miejsce epizod boju pod Krajanką. Parcice broniły Bataliony Obrony Narodowej "Wieluń I" i "Wieluń II". Około godz. 18 polacy rozpoczęli wycofywać się w kierunku Czastar. O 18.30 Niemcy uderzyli na Parcice, a około godz. 20 na Czastary. W boju poległo 6 żołnierzy polskich oraz 4 żołnierzy pułku Leibstandarte SS "Adolf Hitler". Poległych upamiętnia pomnik w Krajance[5]. Polskich żołnierzy pochowano na cmentarzu parafialnym w Czastarach.
Podczas II wojny światowej część rodzin przesiedlono oraz zmieniono nazwę wsi na Kalwinsdorf, ze względu na zamieszkanie wsi przez wyznawców kalwinizmu od XVII do XIX wieku (ww. Kochlewskich i Trepków).
Po ataku Niemiec na ZSRR w lipcu 1941 roku wysiedlono około 20 gospodarstw wokół dworu w Parcicach. Niemcy utworzyli tam 100-hektarowy majątek. Wcześniej wysiedlono 5 gospodarzy, a we wrześniu 1941 roku wysiedlono prawie wszystkich zamożniejszych rolników. Na ich miejsce osiedleni zostali Niemcy z Bawarii. W późniejszym czasie wywieziono jeszcze kilka rodzin. Szacuje się, że podczas II wojny światowej zginęło 14 mieszkańców Parcic, w tym dwóch podczas wojny obronnej w 1939 roku.
W latach 1954-1968 wieś była siedzibą gromady Parcice, po jej zniesieniu należała do gromady Czastary.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[6] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- zespół dworski, XIX w., nr rej.: 552-XIV-65 z 6.10.1950:
- dwór, nr rej.: 325 z 30.12.1967
- park
Dwór w Parcicach[edytuj | edytuj kod]
Parcice to miejscowość posiadająca malowniczy park z ruinami dworku szlacheckiego. Dworek ten wybudowany został w końcu XVIII wieku. Zbudowany został w stylu klasycystycznym, z czterokolumnowym portykiem i owalnym salonem na osi. Obecnie bardzo zaniedbany z braku środków finansowych, prawie całkowicie uległ ruinie. Wcześniej mieściła się tutaj siedziba szlachecka Elżbiety Czartoryskiej, o czym miała świadczyć tablica nagrobkowa z 1623 roku, którą odnaleziono zaraz po wojnie i przewieziono na cmentarz w Czastarach. Późniejszym budowniczym był hrabia Leopold Trepka, gorący zwolennik kalwinizmu. Następnie właścicielami byli Magnuscy oraz Witold Nowicki. Po II wojnie światowej we dworze działała szkoła podstawowa. Dwór uległ dewastacji w latach 80. i 90. XX w. W obrębie parku znajdują się unikalne w skali Europy dwa platany kalifornijskie oraz bardzo stary dąb, którego obwód wynosi 6,25 m. W pałacu podziwiać można było stylową stolarkę, posadzki, kominki i sztukaterię: znaleziono i uratowano stylowe piece kaflowe, które znajdują się w Muzeum w Ożarowie (5 pieców). Obecnie zniszczone ruiny są w rękach prywatnych. Od 2008 roku na początku lipca w parku dworskim odbywa się wystawa koni powiatu wieruszowskiego.
Parafia rzymskokatolicka[edytuj | edytuj kod]
W Parcicach znajduje się kościół katolicki, niedaleko dworu, przy ul. Kościelnej. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego został wzniesiony w latach 1989-1990 według projektu Teresy Kunikowskiej. Kamień węgielny pod budowę kościoła poświęcił biskup pomocniczy częstochowski Miłosław Kołodziejczyk.
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza jednoklasowa szkoła w Parcicach powstała w 1917 roku. Nauczanie odbywało się w prywatnych domach. Tuż przed wybuchem II wojny światowej z inicjatywy Józefa Sroczyńskiego, pierwszego kierownika szkoły, postanowiono o budowie murowanego budynku. Kilka tygodni przed 1 września 1939 roku były gotowe ściany. W ostatnich dniach sierpnia kwaterował tu oddział Wojska Polskiego. Podczas wojny niemiecka firma Alberta Kupke rozebrała stojące mury i zgromadzone materiały wykorzystała do budowy obór i remontów domów niemieckich osadników, z których wysiedlono mieszkańców Parcic i okolicznych wsi. W latach 1945-1947 nauka odbywała się w dworze parcickim, a następnie w drewnianym baraku. W latach 1958-1959 zbudowano murowany budynek, rozbudowany w latach 1988-1992[7].
OSP Parcice[edytuj | edytuj kod]
1912 roku założona została Ochotnicza Straż Pożarna w Parcicach, a w 1930 roku zbudowano remizę strażacką. Początkowo jednostka funkcjonowała jako pododdział OSP Czastary. W 2013 roku odbyły się uroczystości związane ze 100-leciem istnienia straży. Jednostka posiada wóz bojowy Renault M210 GBA 3/16.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 97307
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 918 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Tadeusz Olejnik, Bitwa pod Rudnikami 22 IV 1863 r., „Sieradzki Rocznik Muzealny”, 6, 1989.
- ↑ Krajanka - Pomnik Poległych 1 września 1939 r.. Zdjęcie 399534 [online], polskaniezwykla.pl [dostęp 2022-03-02].
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].
- ↑ Naczelny, Historia szkoły w Parcicach [online], Wiadomości lokalne, 19 lipca 2012 [dostęp 2021-09-19] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Historia gminy Czastary i dworku w Parcicach
- Historia gminy Czastary i dworu w Parcicach- strona Gminy Czastary
- Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu
- Strona Zespołu Szkół im. Bohaterów Września 1939 roku w Czastarach. zsczastary.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-12)].
- Parcice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 863.
