Przejdź do zawartości

Parki narodowe w Szwecji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mapa konturowa Szwecji
Rozmieszczenie parków narodowych na terenie Szwecji, numeracja odpowiada poniższemu zestawieniu (stan na 9 lutego 2019 roku)

Parki narodowe w Szwecji – obszary prawnie chronione na terenie Szwecji, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi lub pozwalające na zwiększenie społecznej świadomości i zainteresowania przyrodą. W Szwecji znajduje się 30 parków narodowych (stan na 9 lutego 2019 roku).

Szwecja była pierwszym państwem w Europie, które utworzyło parki narodowe (1909 rok).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wprowadzenie chronionych obszarów przyrody na wzór utworzonego w 1872 roku Parku Narodowego Yellowstone postulował w 1880 roku szwedzki polarnik Adolf Erik Nordenskiöld (1832–1901)[1].

W 1909 roku, Szwecja – jako pierwsze państwo w Europie – utworzyła 9 parków narodowych: Abisko, Ängsö, Garphyttan, Gotska Sandön, Hamra, Pieljekaise, Sonfjället, Sarek i Stora Sjöfallet[1]. Kolejne 7 parków powstało w latach 1918–1962, następne 12 w latach 1982–2002[1].

W 2008 roku opracowano narodowy plan tworzenia parków narodowych, definiujący kryteria i uwzględniający zasady Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody[1]. Plan zakładał powstanie 13 nowych parków narodowych oraz poszerzenie już istniejących[1].

Szwedzka Agencja Ochrony Środowiska wyznaczyła następujące obszary pretendujące do statusu parku narodowego: tundra w Tavvavuoma, Kebnekaise, VålådalenSylarna, Myrtäckta Blaikfjället, Zachodni Åsnen, Bästeträsk, Rezerwat Przyrdoy Reivo, Vindelfjällen, Juttulslättan, Rezerwat Przyrody Koppången, Nämdö i Sankt Anna[1].

W 2009 roku utworzono pierwszy morski park narodowy – Kosterhavet[2]. Ostatni park powstał w 2018 roku – Åsnen[2].

Parki narodowe

[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia szwedzkie parki narodowe[2]:

Nazwa parku narodowego – polskie tłumaczenie nazwy i nazwa oryginalna w języku szwedzkim[a];
Rok utworzenia – rok utworzenia/rozszerzenia parku;
Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
Położenieregion;
Uwagi – informacje na temat statusu rezerwatu biosfery UNESCO, przynależności do sieci Natura 2000, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Zestawienie parków narodowych w Szwecji
Lp. Zdjęcie Nazwa parku narodowego Rok utworzenia Powierzchnia
(km²)
Położenie Uwagi
1. Park Narodowy Abisko
Abisko nationalpark
1909 77 Norrbotten
2. Park Narodowy Björnlandet
Björnlandets nationalpark
1991
2017
11 (1991)
23,69 (2017)[5]
Västerbotten Należy do sieci Natura 2000[6]
3. Park Narodowy Blå Jungfrun
Blå Jungfruns nationalpark
1926
1988
1,98 Kalmar Należy do sieci Natura 2000[7]
4. Park Narodowy Dalby Söderskogs
Dalby Söderskogs nationalpark
1918 0,36 Malmöhus
5. Park Narodowy Djurö
Djurö nationalpark
1991 24 Västra Götaland
6. Park Narodowy Fulufjället
Fulufjällets nationalpark
2002 385 Dalarna
7. Park Narodowy Färnebofjärden
Färnebofjärdens nationalpark
1998 101 Västmanland
Dalarna
Gävleborg
8. Park Narodowy Garphyttan
Garphyttans nationalpark
1909 1,11 Örebro
9. Park Narodowy Gotska Sandön
Gotska Sandöns nationalpark
1909
1963
1988
44,9 Gotland
10. Park Narodowy Hamra
Hamra nationalpark
1909
2011
14 Gävleborg
11. Park Narodowy Archipelag Haparanda
Haparanda skärgårds nationalpark
1995 60 Norrbotten
12. Park Narodowy Kosterhavet
Kosterhavets nationalpark
2009 388,78 Västra Götaland
13. Park Narodowy Muddus
Muddus nationalpark
1942
1984
493,4 Norrbotten Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9]
14. Park Narodowy Norra Kvill
Norra Kvills nationalpark
1927
1989
1,14 Kalmar
15. Park Narodowy Padjelanta
Padjelanta nationalpark
1962 1984 Norrbotten Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9]
16. Park Narodowy Pieljekaise
Pieljekaise nationalpark
1909 153,4 Norrbotten
17. Park Narodowy Sarek
Sareks nationalpark
1909 1970 Norrbotten Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9]
18. Park Narodowy Skuleskogen
Skuleskogens nationalpark
1984
2009
30,62 Västernorrland
19. Park Narodowy Sonfjället
Sonfjällets nationalpark
1909
1989
103 Jämtland
20. Park Narodowy Stenshuvud
Stenshuvud nationalpark
1986 3,9 Kristianstad
21. Park Narodowy Stora Sjöfallet
Stora Sjöfallets nationalpark
1909 1278 Norrbotten Należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9]
22. Park Narodowy Store Mosse
Store Mosse nationalpark
1982 78,5 Jönköping Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do sieci Natura 2000[10]
23. Park Narodowy Söderåsen
Söderåsens nationalpark
2001 16,25 Skania
24. Park Narodowy Tiveden
Tivedens nationalpark
1983 13,5 Örebro
Västra Götaland
Należy do sieci Natura 2000[11]
25. Park Narodowy Tresticklan
Tresticklan nationalpark
1996 28,97 Västra Götaland
26. Park Narodowy Tyresta
Tyresta nationalpark
1993 20 Sztokholm
27. Park Narodowy Töfsingdalen
Töfsingdalens nationalpark
1930 16,15 Örebro
28. Park Narodowy Vadvetjåkka
Vadvetjåkka nationalpark
1920 26,3 Norrbotten
29. Park Narodowy Ängsö
Ängsö nationalpark
1909
1988
1,9 Sztokholm
30. Park Narodowy Åsnen
Åsnens nationalpark
2018 18,68 Kronoberg 75% powierzchni parku zajmują wody[2].
  1. Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskich egzonimów i wymienia tylko nazwy oryginalne w języku szwedzkim[3].

    Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f History. [w:] /www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
  2. a b c d Discover Sweden’s national parks. [w:] Swedish Environmental Protection Agency [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
  3. Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2010, s. 216. [dostęp 2017-03-13].
  4. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2013, s. 291–293. [dostęp 2019-02-10].
  5. Skötselplan för Björnlandets nationalpark. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (szw.).
  6. Björnlandets nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
  7. Blå Jungfrun. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
  8. a b c d Council of Europe: European Diploma areas: Awarded Areas in Sweden. [w:] www.coe.int [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
  9. a b c d History. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
  10. Store mosse nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
  11. Tivedens nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).