Parki narodowe w Szwecji
Parki narodowe w Szwecji – obszary prawnie chronione na terenie Szwecji, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi lub pozwalające na zwiększenie społecznej świadomości i zainteresowania przyrodą. W Szwecji znajduje się 30 parków narodowych (stan na 9 lutego 2019 roku).
Szwecja była pierwszym państwem w Europie, które utworzyło parki narodowe (1909 rok).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wprowadzenie chronionych obszarów przyrody na wzór utworzonego w 1872 roku Parku Narodowego Yellowstone postulował w 1880 roku szwedzki polarnik Adolf Erik Nordenskiöld (1832–1901)[1].
W 1909 roku, Szwecja – jako pierwsze państwo w Europie – utworzyła 9 parków narodowych: Abisko, Ängsö, Garphyttan, Gotska Sandön, Hamra, Pieljekaise, Sonfjället, Sarek i Stora Sjöfallet[1]. Kolejne 7 parków powstało w latach 1918–1962, następne 12 w latach 1982–2002[1].
W 2008 roku opracowano narodowy plan tworzenia parków narodowych, definiujący kryteria i uwzględniający zasady Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody[1]. Plan zakładał powstanie 13 nowych parków narodowych oraz poszerzenie już istniejących[1].
Szwedzka Agencja Ochrony Środowiska wyznaczyła następujące obszary pretendujące do statusu parku narodowego: tundra w Tavvavuoma, Kebnekaise, Vålådalen–Sylarna, Myrtäckta Blaikfjället, Zachodni Åsnen, Bästeträsk, Rezerwat Przyrdoy Reivo, Vindelfjällen, Juttulslättan, Rezerwat Przyrody Koppången, Nämdö i Sankt Anna[1].
W 2009 roku utworzono pierwszy morski park narodowy – Kosterhavet[2]. Ostatni park powstał w 2018 roku – Åsnen[2].
Parki narodowe
[edytuj | edytuj kod]Poniższa tabela przedstawia szwedzkie parki narodowe[2]:
- Nazwa parku narodowego – polskie tłumaczenie nazwy i nazwa oryginalna w języku szwedzkim[a];
- Rok utworzenia – rok utworzenia/rozszerzenia parku;
- Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;
- Położenie – region;
- Uwagi – informacje na temat statusu rezerwatu biosfery UNESCO, przynależności do sieci Natura 2000, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.
Lp. | Zdjęcie | Nazwa parku narodowego | Rok utworzenia | Powierzchnia (km²) |
Położenie | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Park Narodowy Abisko Abisko nationalpark |
1909 | 77 | Norrbotten | ||
2. | Park Narodowy Björnlandet Björnlandets nationalpark |
1991 2017 |
11 (1991) 23,69 (2017)[5] |
Västerbotten | Należy do sieci Natura 2000[6] | |
3. | Park Narodowy Blå Jungfrun Blå Jungfruns nationalpark |
1926 1988 |
1,98 | Kalmar | Należy do sieci Natura 2000[7] | |
4. | Park Narodowy Dalby Söderskogs Dalby Söderskogs nationalpark |
1918 | 0,36 | Malmöhus | ||
5. | Park Narodowy Djurö Djurö nationalpark |
1991 | 24 | Västra Götaland | ||
6. | Park Narodowy Fulufjället Fulufjällets nationalpark |
2002 | 385 | Dalarna | ||
7. | Park Narodowy Färnebofjärden Färnebofjärdens nationalpark |
1998 | 101 | Västmanland Dalarna Gävleborg |
||
8. | Park Narodowy Garphyttan Garphyttans nationalpark |
1909 | 1,11 | Örebro | ||
9. | Park Narodowy Gotska Sandön Gotska Sandöns nationalpark |
1909 1963 1988 |
44,9 | Gotland | ||
10. | Park Narodowy Hamra Hamra nationalpark |
1909 2011 |
14 | Gävleborg | ||
11. | Park Narodowy Archipelag Haparanda Haparanda skärgårds nationalpark |
1995 | 60 | Norrbotten | ||
12. | Park Narodowy Kosterhavet Kosterhavets nationalpark |
2009 | 388,78 | Västra Götaland | ||
13. | Park Narodowy Muddus Muddus nationalpark |
1942 1984 |
493,4 | Norrbotten | Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9] | |
14. | Park Narodowy Norra Kvill Norra Kvills nationalpark |
1927 1989 |
1,14 | Kalmar | ||
15. | Park Narodowy Padjelanta Padjelanta nationalpark |
1962 | 1984 | Norrbotten | Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9] | |
16. | Park Narodowy Pieljekaise Pieljekaise nationalpark |
1909 | 153,4 | Norrbotten | ||
17. | Park Narodowy Sarek Sareks nationalpark |
1909 | 1970 | Norrbotten | Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9] | |
18. | Park Narodowy Skuleskogen Skuleskogens nationalpark |
1984 2009 |
30,62 | Västernorrland | ||
19. | Park Narodowy Sonfjället Sonfjällets nationalpark |
1909 1989 |
103 | Jämtland | ||
20. | Park Narodowy Stenshuvud Stenshuvud nationalpark |
1986 | 3,9 | Kristianstad | ||
21. | Park Narodowy Stora Sjöfallet Stora Sjöfallets nationalpark |
1909 | 1278 | Norrbotten | Należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9] | |
22. | Park Narodowy Store Mosse Store Mosse nationalpark |
1982 | 78,5 | Jönköping | Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych[8], należy do sieci Natura 2000[10] | |
23. | Park Narodowy Söderåsen Söderåsens nationalpark |
2001 | 16,25 | Skania | ||
24. | Park Narodowy Tiveden Tivedens nationalpark |
1983 | 13,5 | Örebro Västra Götaland |
Należy do sieci Natura 2000[11] | |
25. | Park Narodowy Tresticklan Tresticklan nationalpark |
1996 | 28,97 | Västra Götaland | ||
26. | Park Narodowy Tyresta Tyresta nationalpark |
1993 | 20 | Sztokholm | ||
27. | Park Narodowy Töfsingdalen Töfsingdalens nationalpark |
1930 | 16,15 | Örebro | ||
28. | Park Narodowy Vadvetjåkka Vadvetjåkka nationalpark |
1920 | 26,3 | Norrbotten | ||
29. | Park Narodowy Ängsö Ängsö nationalpark |
1909 1988 |
1,9 | Sztokholm | ||
30. | Park Narodowy Åsnen Åsnens nationalpark |
2018 | 18,68 | Kronoberg | 75% powierzchni parku zajmują wody[2]. |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskich egzonimów i wymienia tylko nazwy oryginalne w języku szwedzkim[3].
Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f History. [w:] /www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
- ↑ a b c d Discover Sweden’s national parks. [w:] Swedish Environmental Protection Agency [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
- ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2010, s. 216. [dostęp 2017-03-13].
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2013, s. 291–293. [dostęp 2019-02-10].
- ↑ Skötselplan för Björnlandets nationalpark. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (szw.).
- ↑ Björnlandets nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
- ↑ Blå Jungfrun. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Council of Europe: European Diploma areas: Awarded Areas in Sweden. [w:] www.coe.int [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
- ↑ a b c d History. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
- ↑ Store mosse nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
- ↑ Tivedens nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).