Agaricus

Pieczarka
	; Pieczarka łąkowa (Agaricus campestris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	pieczarka
	Nazwa systematyczna
	Agaricus L.; Sp. pl.: 1171 (1753)
	Typ nomenklatoryczny
	Agaricus campestris L.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agaricus L. (pieczarka) – rodzaj grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)^[1]. Uprawiany i sprzedawany w sklepach jest jeden z jej gatunków – pieczarka dwuzarodnikowa.

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Zgodnie z zasadami nomenklatury botanicznej (dotyczącej także grzybów) przyjęto, że rodzaj Agaricus został poprawnie opisany po raz pierwszy przez Karola Linneusza (jako Agaricus campester) w „Species Plantarum” z 1753 r. Pieczarka jest typem nomenklatorycznym rzędu pieczarkowców (Agaricales) i rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), natomiast jej gatunkiem typowym jest pieczarka łąkowa (Agaricus campestris)^[1].

Synonimy naukowe: Agaricus trib. Psalliota Fr., Amanita Dill. ex Boehm., Fungus Tourn. ex Adans., Hypophyllum Paulet, Myces Paulet, Pratella (Pers.) Gray, Psalliota (Fr.) P. Kumm.^[2]

Polską nazwę podał Franciszek Błoński w 1889 r.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Agaricus arvensis
Agaricus augustus
Agaricus bisporus
Agaricus bitorquis
Agaricus bohusii
Agaricus cupreobrunneus
Agaricus dulcidulus
Agaricus impudicus
Agaricus porphyrizon
Agaricus semotus
Agaricus silvaticus
Agaricus silvicola
Agaricus subrutilescens
Agaricus xanthodermus

Grzyby wytwarzające owocniki z mięsistymi kapeluszami o suchej, nagiej lub łuskowatej powierzchni i blaszkowym hymenoforze. Blaszki u młodych owocników różowe, po dojrzeniu brązowe, nie przyrośnięte do trzonu, o regularnej tramie. Na trzonach u wielu gatunków znajduje się przyrośnięty pierścień. Zarodniki pieczarek są okrągławe lub eliptyczne, gładkie, pozbawione pory rostkowej, a ich wysyp jest barwy brązowej^[3]^[4].

Niektóre gatunki[edytuj | edytuj kod]

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie^[5]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody^[6].

Agaricus altipes (F.H. Møller) F.H. Møller – pieczarka długotrzonowa
Agaricus aridicola Geml, Geiser & Royse
Agaricus arvensis Schaeff. – pieczarka biaława
Agaricus augustus Fr. – pieczarka okazała
Agaricus benesii (Pilát) Pilát – pieczarka drobnołuskowa
Agaricus bernardii Quél.
Agaricus bisporus (J.E. Lange) Imbach – pieczarka dwuzarodnikowa
Agaricus bitorquis (Quél.) Sacc. – pieczarka miejska
Agaricus bohusii Bon – pieczarka kępkowa
Agaricus bresadolanus Bohus
Agaricus campbellensis Geml, Laursen & D.Lee Taylor
Agaricus campestris L. – pieczarka łąkowa
Agaricus campigenus Berk.
Agaricus cappellianus Hlaváček – pieczarka kompostowa^[7]
Agaricus clitocyboides Cooke & Massee
Agaricus comtulus Fr. – pieczarka malutka
Agaricus connatus Berk. & M.A. Curtis
Agaricus cupreobrunneus (Jul. Schäff. & Steer) Pilát – pieczarka purpurowobrązowa
Agaricus depauperatus (F.H. Møller) Pilát
Agaricus devoniensis P.D. Orton
Agaricus dulcidulus Schulzer – pieczarka purpurowa^[8]
Agaricus excellens (F.H. Møller) F.H. Møller
Agaricus fiardii Pegler
Agaricus fontanae Fraiture
Agaricus friesii Lév.
Agaricus fuscofibrillosus (F.H. Møller) Pilát
Agaricus gennadii (Chatin & Boud.) P.D. Orton
Agaricus gilvus Schaeff.
Agaricus gregarius Błoński
Agaricus horakii Heinem.
Agaricus ignobilis Britzelm.
Agaricus impudicus (Rea) Pilát
Agaricus iodosmus Heinem.
Agaricus kroneanus Rabenh.
Agaricus lanatoniger Heinem.
Agaricus langei (F.H. Møller & Jul. Schäff.) Maire – pieczarka krwawiąca
Agaricus lanipes (F.H. Møller & Jul. Schäff.) Singer – pieczarka krótkotrzonowa
Agaricus litoralis (Wakef. & A. Pearson) Pilát
Agaricus luteomaculatus (F.H. Møller) F.H. Møller
Agaricus lutosus (F.H. Møller) F.H. Møller
Agaricus macrocarpus (F.H. Møller) F.H. Møller – pieczarka wielkoowocnikowa
Agaricus minimus (Ricken) Pilát – pieczarka najmniejsza
Agaricus moelleri Wasser – pieczarka szarołuskowa
Agaricus moellerianus Bon
Agaricus oligocystis Heinem.
Agaricus osecanus Pilát
Agaricus pampeanus Speg.
Agaricus pequinii (Boud.) Singer
Agaricus perdicinus Pilát
Agaricus phaeolepidotus (F.H. Møller) F.H. Møller
Agaricus placomyces Peck – pieczarka płaska
Agaricus porphyrizon P.D. Orton – pieczarka liliowoczerwonawa
Agaricus porphyrocephalus F.H. Møller
Agaricus pseudopratensis (Bohus) Wasser
Agaricus purpureoniger Heinem.
Agaricus putidus Weinm.
Agaricus rufipes Massee & W.G. Sm.
Agaricus rusiophyllus Lasch – pieczarka różowoblaszkowa
Agaricus semotus Fr. – pieczarka winnoczerwona
Agaricus silvaticus Schaeff. – pieczarka leśna
Agaricus silvicola (Vittad.) Peck – pieczarka bulwiasta
Agaricus subantarcticus Geml, Laursen & D.Lee Taylor
Agaricus subfloccosus (J.E. Lange) Hlaváček
Agaricus subgibbosus Fr.
Agaricus subperonatus (J.E. Lange) Singer
Agaricus subrufescens Peck
Agaricus subrutilescens (Kauffman) Hotson & D.E. Stuntz
Agaricus texensis (Berk. & M.A. Curtis) Geml, Geiser & Royse
Agaricus trutinatus Britzelm.
Agaricus urinascens (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Singer – pieczarka słomkowożółta^[9]
Agaricus valdiviae Singer
Agaricus viridopurpurascens Heinem.
Agaricus xanthodermus Genev. – pieczarka karbolowa
Agaricus xantholepis (F.H. Møller) F.H. Møller – pieczarka włóknistobrzega

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Naziemne grzyby saprotroficzne^[6]. Większość gatunków to smaczne grzyby jadalne, niektóre jednak są grzybami trującymi. W Europie występuje ok. 100 gatunków pieczarek, z których wiele jest trudnych do rozróżnienia. Niedoświadczeni grzybiarze mogą pomylić pieczarki ze śmiertelnie trującymi muchomorami; muchomorem jadowitym czy muchomorem zielonawym (sromotnikowym). Zasadniczo takie pomyłki nie powinny mieć miejsca, gdyż pieczarki mają blaszki różowe lub ciemnobrązowe, muchomory zawsze białe, jednak pomyłki takie zdarzają się^[10].

Jeden gatunek pieczarki – pieczarka dwuzarodnikowa jest powszechnie uprawiany i sprzedawany w sklepach^[10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [dostęp 2013-03-05] (ang.).
↑ Species Fungorum [dostęp 2010-01-17] (ang.).
↑ E.E. Gerhardt E.E., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 362, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ Index Fungorum (gatunki) [dostęp 2013-10-20] (ang.).
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 32–38, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus vaporarius (Pers.) Imbach.
↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus purpurellus (F.H. Møller) F.H. Møller.
↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus stramineus (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Singer.
↑ ^a ^b AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 196–201, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[if-1] Index Fungorum [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [dostęp 2010-01-17] (ang.).

[ger-3] E.E. Gerhardt E.E., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[gum-4] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 362, ISBN 83-09-00714-0 .

[if2-5] Index Fungorum (gatunki) [dostęp 2013-10-20] (ang.).

[check-6] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 32–38, ISBN 83-89648-09-1 .

[7] W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus vaporarius (Pers.) Imbach.

[8] W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus purpurellus (F.H. Møller) F.H. Møller.

[9] W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus stramineus (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Singer.

[gmin-10] AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 196–201, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]