Mińsk: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 10:46, 13 lip 2007

Szablon:Miasto zagranica infobox

Mińsk (biał. Мiнск (Менск)) – stolica Republiki Białorusi. 1782 tys. mieszkańców. Leży w środkowej części kraju nad rzeką Świsłocz. Największy ośrodek polityczno-gospodarczy kraju.

Ogólne informacje

Mińsk znajduje się na południowo-wschodnim stoku Mińskiej wyżyny, mającej pochodzenie morenowe. Utworzyła się ona podczas zlodowacenia 200 tys. lat temu.

Klimat jest umiarkowano-kontynentalny, z dużym wpływem atlantyckiego morskiego powietrza. Lato jest ciepłe, ale nie gorące. Średnia temperatura w lipcu wynosi +18°C. Zima jest lekka, z częstymi ociepleniami, średnia temperatura w styczniu –7°C. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost średniej temperatury w okresie zimowym.

Budżet Mińska w 2006 r. wynosi około 1,25 mld dol.

Historia

Wzmiankowany w 1067 (bitwa na Niemidze). Od 1101 stolica księstwa. Od połowy XIII wieku lenno litewskie. Mińsk w 1326 r. wszedł w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1390 roku król Władysław Jagiełło ufundował pierwszy kościół farny pw. Trójcy Przenajświętszej. Od 1413 był stolicą województwa mińskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego i I Rzeczypospolitej. Otrzymał od Aleksandra Jagiellończyka prawa miejskie w 1499 r. W 1505 r. miasto zostało zniszczone przez Tatarów krymskich. W 1547 roku pożar zniszczył miasto. Po unii lubelskiej w 1569 znajdował się w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od 1599 co drugi rok, na przemian z Nowogródkiem, w Mińsku odbywała się wiosenna sesja Trybunału Litewskiego (jesienna zawsze w Wilnie). W 1655 roku miasto zajęły wojska moskiewskie. W 1664 roku miasto trzy razy odwiedził król Jan Kazimierz. W 1708 roku na rozkaz Piotra I miasto zostało spalone przez kałmuków. W 1733 roku miasto okupuje prawie dwa lata armia rosyjska. W 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej utworzyła w mieście "szkołę akademicką". Po drugim rozbiorze wielonarodowej Rzeczypospolitej 1793 w granicach cesarstwa rosyjskiego. W 1839 władze rosyjskie zlikwidowąły kosciół unicki, do którego należała większość mieszkańców miasta. W 1918 zajęty przez wojska niemieckie, następnie podczas wojny polsko-bolszewickiej zajęty przez Polaków. Ostatecznie został włączony do ZSRR i do Białoruskiej SRR. W latach trzydziestych i 1940, 1941 ośrodek terroru radzieckiego – kilkadziesiąt tysięcy osób rozstrzelano i pochowano m.in. w Kuropatach, w tym wielu obywateli polskich. W latach 1938-1941 ludowym komisarzem spraw wewnętrznych Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej był Ławrientij Canawa. W latach 1941-1944 Mińsk był okupowany przez Niemców, którzy wymordowali miejscowych Żydów. Tutaj działał i zginął w wyniku zamachu Gauleiter Okręgu Generalnego Białoruś Wilhelm Kube, jego następcą został Curt von Gottberg. Obszar IV Wachlarza AK obejmował Mińsk, w tutejszym więzieniu przebywali aresztowani żołnierze Wachlarza. 3 lipca 1944 Armia Czerwona wyzwoliła miasto. Podczas wojny Mińsk był trzecim najbardziej zniszczonym miastem Europy po Warszawie i Berlinie. Od 1991 jest stolicą Republiki Białorusi.

Zabytki

zachowane:

Katedra katolicka pw. NMP (jezuici) z XVII w.
Kościół unicki św. Ducha z 1612 r. (od 1796 r. cerkiew prawosławna św. Piotra i Pawła)
Kościół św. Józefa i klasztor bernardynów, barokowy, (ob. biblioteka)
Kościół bernardynek (obecnie katedra prawosławna pw. św. Ducha) i klasztor z 1642 r.,
Pałac Wańkowiczów w Ślepiance Wielkiej z k.XVIII w.
Dwór Wańkowiczów w Górnym Mieście, klasycystyczny, k.XVIII w.
Cmentarz Kalwaryjski (Cmentarz Polski lub Kalwaria) z XVIII w. z bramą z 1830 r.
kościół katolicki Podwyższenia Krzyża Św. na Kalwarii z 1839 r.
Cerkiew Św. Marii Magdaleny z 1847 r.
Kościół katolicki św. Trójcy i św. Rocha z 1861 r.
Synagoga Zalcmana z 1864 r.
Dwór Lubańskich w majątku Łoszyca z k.XIX w.
Dwór Wańkowiczów w Ślepiance Małej z XIX w.
Synagoga Kitajewska z 1874 r.
Cerkiew Św. Aleksandra Newskiego z 1898 r.
Synagoga chóralna z 1906 r.
Kościół katolicki św. Szymona i Heleny z 1908 r. (tzw. czerwony kościół)
Dom Rządowy, modernistyczny, lata 30. XX wieku
Ratusz (rekonstrukcja)

niezachowane:

Kościół Św. Trójcy i Wniebowzięcia NMP
Kościół Św. Antoniego Wielkiego i klasztor OFM
Kościół św. Weroniki i klasztor Rochitów
Kościół Benedyktynek Św. Wojciecha z klasztorem
Kościół Benedyktynów Św. Michała Archanioła z klasztorem
Kościół Dominikanów z klasztorem
Kościół Karmelitów Św. Marii Magdaleny z klasztorem
Kościół Bonifratów Św. Jana z klasztorem
Kościół unicki Św. Ducha z XVII w., barokowy
Monaster Przemienienia Pańskiego
Zbór protestancki
Meczet
Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego
Cerkiew Matki Bożej Kazańskiej
Cerkiew Pokrow Przenajświetszej Bogarodzicy

Przemysł

Mińsk posiada rozwinięty przemysł maszynowy (produkcja obrabiarek i lodówek), środków transportu (samochody ciężarowe i motocykle), chemiczny, włókienniczy.

Jest ważnym węzłem komunikacyjnym i posiada port lotniczy. Jest największym ośrodkiem kulturalno-naukowym na Białorusi.

Transport i infrastruktura

Główny artykuł: Transport w Mińsku.

Posiada sieć tramwajową, rozwiniętą sieć trolejbusową i autobusową oraz dwie linie metra z 23 stacjami i 5 w budowie (dane na 2006 r.)

Lotniska

W latach 1982-2006 Mińsk posiadał dwa lotniska. Mińsk-1 otwarte w 1933 r. kilka kilometrów na południe od historycznego centrum miasta. W 1955 lotnisko stało się międzynarodowe. W 1970 r. obsługiwało ponad 1 milion pasażerów rocznie. Od roku 1982 było używane głównie do lotów wewnątrzkrajowych oraz do Moskwy, Kijowa i Kaliningradu. W lutym 2006 r. zostało ono zamknięte, ponieważ jego powierzchnia nie nadawała się do modernizacji. 320 ha gruntów zostanie przekazanych władzom miasta do zagospodarowania.

Lotnisko Mińsk-2 jest położone w odległości 42 km na wschód od miasta. Zostało otwarte w roku 1982 (terminale pasażerskie w 1987). Obsługuje ono loty międzynarodowe do Austrii, Cypru, Francji, Niemiec, Irlandii, Izraela, Włoch, Polski, Rosji, Turcji, Wielkiej Brytanii oraz innych krajów. Połączenia lotnicze obsługują m.in. Belavia i Niemiecki Lufthansa.

Podział administracyjny

Pierwszy podział administracyjny był ustalony w 1938 r. w związku ze znacznym wzrostem liczby ludności (218 tys. osób). Postanowieniem ЦИК BSRR (Centralnej Wykonawczej Komisji) wydanym 17 marca 1938 r. zostały utworzone rejony (biał. раён) Stalinski (Staliński, od 2 listopada 1961 Zawadski (Fabryczny)), Waraszyłauski (Woroszyłowski, od 2 listopada 1961 Sawiecki (Radziecki)) oraz Kahanowiczauski (Kaganowiczowski, od 20 lipca 1957 Kastrycznicki (Październikowy)).

Rejony

Aktualnie Mińsk jest podzielony na 9 administracyjnych rejonów:

Frunzienski
Kastrycznicki
Leninski
Maskouski
Partyzanski
Pierszamajski
Sawiecki
Centralny
Zawadski

Mikrorejony

Mniejszymi jednostkami podziały administracyjnego są mikrorejony. Wiele z nich zostało nazwanych tak samo jak wioski leżące na tych terenach przed ich wchłonięciem przez miasto. W nawiasach podane są tradycyjne nazwy w języku polskim, zachowane jeszcze z okresu I Rzeczpospolitej.

Aeradromnaja
Akademharadok
Anharskaja
Aziaryszcza (Jezieryszcze)
Czyrwony Bor (Czerwony Bór)
Czyżouka (Czyżówka)
Drazdy (Drozdy)
Drażnia
Harkauskaja
Hruszauka (Gruszówka)
Kuncauszczyna (Kuncewszczyzna)
Kurasouszczyna (Kurasowszczyzna)
Łoszyca
Malinauka (Malinówka)
Mały Traścianiec (Mały Trościeniec)
Masiukouszczyna (Masiukowszczyzna)
Paudniowy Zachad

Paunoczny Pasiołak
Sierabranka (Srebrzanka)
Szabany
Sokał
Sosny
Sucharawa
Siarowa
Ściapianka (Stepianka)
Uruczcza (Urucze)
Uschod
Uschodni
Wialikaja Ślapianka (Ślepianka Wielka)
Wiaśnianka (Wieśnianka)
Zachad
Zialiony Łuh (Zielony Łuh)

Miasta partnerskie

Zobacz też

ludzie związani z Mińskiem

Linki zewnętrzne

ru-sib:Минск

@@ Linia 53: / Linia 53: @@
 ==Historia==
-Wzmiankowany w [[1067]] ([[bitwa na Niemidze]]). Od [[1101]] stolica księstwa, które w [[1326]] r. weszło w skład [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Od [[1413]] był stolicą [[województwo mińskie|województwa mińskiego]] [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] i [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]]. Otrzymał [[prawa miejskie]] w [[1499]]. W [[1505]] r. [[miasto]] zostało zniszczone przez [[Tatarzy krymscy|Tatarów krymskich]]. Po [[unia lubelska|unii lubelskiej]] w [[1569]] znajdował się w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]. Od [[1599]] co drugi rok, na przemian z [[Nowogródek|Nowogródkiem]], w Mińsku odbywała się wiosenna sesja [[Trybunał Litewski|Trybunału Litewskiego]] (jesienna zawsze w [[Wilno|Wilnie]]). Po [[II rozbiór Polski|drugim rozbiorze]] wielonarodowej Rzeczypospolitej [[1793]] w granicach [[Rosja|cesarstwa rosyjskiego]].
+Wzmiankowany w [[1067]] ([[bitwa na Niemidze]]). Od [[1101]] stolica księstwa. Od połowy XIII wieku lenno litewskie. Mińsk w [[1326]] r. wszedł w skład [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. W 1390 roku król [[Władysław Jagiełło]] ufundował pierwszy kościół farny pw. Trójcy Przenajświętszej. Od [[1413]] był stolicą [[województwo mińskie|województwa mińskiego]] [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] i [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]]. Otrzymał od [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] [[prawa miejskie]] w [[1499]] r. W [[1505]] r. miasto zostało zniszczone przez [[Tatarzy|Tatarów krymskich]]. W 1547 roku pożar zniszczył miasto. Po [[unia lubelska|unii lubelskiej]] w [[1569]] znajdował się w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]. Od [[1599]] co drugi rok, na przemian z [[Nowogródek|Nowogródkiem]], w Mińsku odbywała się wiosenna sesja [[Trybunał Litewski|Trybunału Litewskiego]] (jesienna zawsze w [[Wilno|Wilnie]]). W 1655 roku miasto zajęły wojska moskiewskie. W 1664 roku miasto trzy razy odwiedził król [[Jan Kazimierz]].
+W 1708 roku na rozkaz [[Piotr I|Piotra I]] miasto zostało spalone przez [[kałmucy|kałmuków]]. W 1733 roku miasto okupuje prawie dwa lata armia rosyjska. W 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej utworzyła w mieście "szkołę akademicką". Po [[II rozbiór Polski|drugim rozbiorze]] wielonarodowej Rzeczypospolitej [[1793]] w granicach [[Rosja|cesarstwa rosyjskiego]]. W 1839 władze rosyjskie zlikwidowąły kosciół unicki, do którego należała większość mieszkańców miasta.
 W [[1918]] zajęty przez wojska niemieckie, następnie podczas [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] zajęty przez Polaków. Ostatecznie został włączony do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i do [[Białoruska SRR|Białoruskiej SRR]]. W latach trzydziestych i [[1940]], [[1941]] ośrodek terroru radzieckiego – kilkadziesiąt tysięcy osób rozstrzelano i pochowano m.in. w [[Kuropaty|Kuropatach]], w tym wielu obywateli polskich. W latach 1938-1941 ludowym komisarzem spraw wewnętrznych Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej był [[Ławrientij Canawa]]. W latach [[1941]]-[[1944]] Mińsk był okupowany przez Niemców, którzy wymordowali miejscowych Żydów. Tutaj działał i zginął w wyniku zamachu Gauleiter Okręgu Generalnego Białoruś [[Wilhelm Kube]], jego następcą został [[Curt von Gottberg]]. Obszar IV [[Wachlarz]]a [[AK]] obejmował Mińsk, w tutejszym więzieniu przebywali aresztowani żołnierze Wachlarza. [[3 lipca]] [[1944]] Armia Czerwona wyzwoliła miasto. Podczas wojny Mińsk był trzecim najbardziej zniszczonym miastem [[Europa|Europy]] po [[Warszawa|Warszawie]] i [[Berlin]]ie.
 Od [[1991]] jest stolicą [[Białoruś|Republiki Białorusi]].

Obwody	brzeski (od 1939) grodzieński (od 1944) homelski miński mohylewski witebski
Miasto wydzielone	Mińsk (od 1946)
Dawne obwody	baranowicki (1939–1954) białostocki (1939–1945) bobrujski (1944–1954) mołodeczański (1944–1960) nowogródzki (1939) piński (1939–1954) poleski (1938–1954) połocki (1944–1954) wilejski (1939–1944)