Pola Negri: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 82.143.160.162) i przywrócono wersję 53294387 autorstwa Kanion
Linia 18: Linia 18:
|www = http://www.polanegri.pl/
|www = http://www.polanegri.pl/
}}
}}
'''Pola Negri''', właśc. '''Apolonia Chalupec'''{{r|Tadeusz Lubelski2009-s37}}<ref>{{cytuj stronę|url=http://polanegri.pl/templates/polanegrijoomla/polagaleria/obraz0001.jpg|tytuł=Odpis skrócony aktu urodzenia z 1978 roku|opublikowany=polanegri.pl|data dostępu=28 sierpnia 2016}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.genealogia.okiem.pl/foto2/albums/genealogia3/chalupec_apolonia_urodzenie.jpg|tytuł=Odpis skrócony aktu urodzenia z 1960 roku|opublikowany=genealogia.okiem.pl|data dostępu=28 sierpnia 2016}}</ref><ref group="uwaga">Oryginalne nazwisko Poli Negri brzmiało '''Chalupec''' lub - z zastosowaniem alfabetu polskiego - '''Chałupec'''. Niektóre źródła wskazują spolszczoną wersję nazwiska - '''Chałupiec''', która nie występuje jednak w żadnych oficjalnych dokumentach dotyczących aktorki.</ref> (ur. {{data|1899-12-31}}{{r|Sama aktorka w autobiografii}} w [[Lipno|Lipnie]], zm. [[1 sierpnia]] [[1987]] w [[San Antonio (Teksas)|San Antonio]]) – polska aktorka teatralna i filmowa, międzynarodowa [[gwiazda filmowa|gwiazda kina niemego]].
'''Pola Negri''', właśc. '''Apolonia Chalupec'''{{r|Tadeusz Lubelski2009-s37}}<ref>{{cytuj stronę|url=http://polanegri.pl/templates/polanegrijoomla/polagaleria/obraz0001.jpg|tytuł=Odpis skrócony aktu urodzenia z 1978 roku|opublikowany=polanegri.pl|data dostępu=28 sierpnia 2016}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.genealogia.okiem.pl/foto2/albums/genealogia3/chalupec_apolonia_urodzenie.jpg|tytuł=Odpis skrócony aktu urodzenia z 1960 roku|opublikowany=genealogia.okiem.pl|data dostępu=28 sierpnia 2016}}</ref><ref group="uwaga">Oryginalne nazwisko Poli Negri brzmiało '''Chalupec''' lub - z zastosowaniem alfabetu polskiego - '''Chałupec'''. Niektóre źródła wskazują spolszczoną wersję nazwiska - '''Chałupiec''', która nie występuje jednak w żadnych oficjalnych dokumentach dotyczących aktorki.</ref> (ur. {{data|1897-1-3}}{{r|Sama aktorka w autobiografii}} w [[Lipno|Lipnie]], zm. [[1 sierpnia]] [[1987]] w [[San Antonio (Teksas)|San Antonio]]) – polska aktorka teatralna i filmowa, międzynarodowa [[gwiazda filmowa|gwiazda kina niemego]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==

Wersja z 14:44, 25 kwi 2018

Pola Negri
Ilustracja
Pola Negri (1923)
Imię i nazwisko

Apolonia Chalupec

Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1897
Lipno

Data i miejsce śmierci

1 sierpnia 1987
San Antonio

Zawód

aktorka

Lata aktywności

1912–1965

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Pola Negri, właśc. Apolonia Chalupec[1][2][3][a] (ur. 22 grudnia 1896?/3 stycznia 1897[4] w Lipnie, zm. 1 sierpnia 1987 w San Antonio) – polska aktorka teatralna i filmowa, międzynarodowa gwiazda kina niemego.

Życiorys

Apolonia Chalupec urodziła się w Lipnie na ziemi dobrzyńskiej, w rodzinie drobnomieszczańskiej. Jej ojciec – Słowak[5] – był drobnym rzemieślnikiem, matka – Polka Eleonora z Kiełczewskich – prowadziła dom. Gdy Pola była małym dzieckiem, jej ojca aresztowano i zesłano na Sybir. Odtąd wychowywała ją tylko matka, z którą przeprowadziła się w 1902 do Warszawy. W Warszawie matka prowadziła sklep, pracowała jako pomoc domowa[6]. Na wakacje przyjeżdżały jednak stale do dziadków do Brdowa. Matka, zauważywszy uzdolnienia aktorskie córki wspierała jej ambicje i rozwój w tym kierunku. Dziewczynkę posłano na lekcje tańca i gry aktorskiej.

Negri (aut. Abbé, 1921)

Po ukończeniu dwóch pierwszych kursów teatralnej Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie Pola, z pomocą wiceprezesa WTR Kazimierza Hulewicza, 1 września 1912 zadebiutowała rolą Klary w Ślubach panieńskich w Teatrze Małym w Warszawie[7]. Debiut ten umożliwił jej następnie występy w teatrach rządowych: Wielkim (Sumurun, Niema z Portici), Letnim, w których szybko zdobyła dużą popularność.

Podczas I wojny światowej zachorowała na gruźlicę. Leczyła się w sanatorium w Zakopanem. Po powrocie z sanatorium atelier filmowe „Sphinx” zaproponowało jej rolę. Debiutowała w filmie Niewolnica zmysłów w 1914 roku. Wystąpiła także w innych polskich filmach: Żona, Studenci, Bestia (inny tytuł: Kochanka apasza), w cyklu Tajemnice Warszawy (Arabella, Pokój nr 13, Jego ostatni czyn). W tym czasie na cześć swojej ulubionej włoskiej poetki – Ady Negri przyjęła pseudonim artystyczny Pola Negri.

Podczas podróży z Warszawy do Berlina na początku 1919 zatrzymano ją na stacji granicznej w Sosnowcu, rekwirując pudełka z kopią jej pierwszego filmu Niewolnica zmysłów. Ostatecznie nieporozumienie zakończyło się nawiązaniem bliskiej znajomości z komendantem Straży Granicznej, podporucznikiem Eugeniuszem Dąmbskim i jeszcze w listopadzie tego samego roku para pobrała się[8]. Akt ślubu potwierdzający to wydarzenie znajduje się w katedrze sosnowieckiej (Kościół Wniebowzięcia NMP przy ul. Kościelnej), a aktorka podpisała się na nim od razu jako „Apolonia hr. Dąmbska-Chałupiec”. Przez kilka miesięcy mieszkała u rodziny Dąmbskich w istniejącej do dziś kamienicy przy ul. Kołłątaja 6 (fakt ten przypomina tablica pamiątkowa umieszczona na ścianie budynku). Małżeństwo nie trwało długo, a całą winę za rozpad związku aktorka przypisała w swojej autobiografii mężowi. Po rozwodzie w 1922 Pola Negri nigdy nie wróciła do Sosnowca.

Negri i Chaplin (1923)

7 lipca 1920 Pola Negri zakupiła kamienicę przy ul. J. Zamoyskiego 8 w Bydgoszczy, która do 1922 była pod jej osobistym zarządem i w której 2 sierpnia 1920 zamieszkała Eleonora Chałupiec – matka aktorki[9].

Genealogia
4. Adam Matuš vel Chalupec
(1837-?)		      
    2. Jerzy Chalupec
(1871–1920)
5. Apolonia Plevko
(1834–1923)		        
      1. Apolonia Chalupec
(1897–1987)
6. Franciszek Kiełczewski
(1835–1913)		    
    3. Eleonora Kiełczewska
(1861–1954)		    
7. Karolina Przybyłowska
(1836–?)		      
 

Kariera filmowa

Zdjęcie promocyjne Negri (Hi Diddle Diddle, 1943)

W 1917 wyjechała do Berlina, gdzie występowała u Maxa Reinhardta. Kontakt z reżyserem Ernstem Lubitschem okazał się przełomowy dla kariery Poli Negri i Ernsta Lubitscha. Film „Oczy mumii Ma” (1918) był punktem kulminacyjnym kariery aktorki. Następne sukcesy przyszły także dzięki filmom Lubitscha, Carmen (1918), Madame Du Barry (1919) i Sumurun (1920)[10].

W 1923 przybyła do Hollywood i wystąpiła w filmach: Hiszpańska tancerka, Zakazany raj (wysoko oceniana przez krytykę za rolę carycy Katarzyny), Hotel Imperial, Miłość aktorki i wielu innych. Była rywalką innej ciemnowłosej divy Glorii Swanson.

W Stanach Zjednoczonych została gwiazdą kina niemego i symbolem seksu, do czego przyczyniły się także głośne romanse z Charlie Chaplinem i Rudolphem Valentino (zarzucano jej, że pogrzeb Valentino wykorzystała dla autoreklamy) oraz plotki o jej uczuciu do długoletniej przyjaciółki Margaret West.

Nie odniósłszy sukcesu w filmach dźwiękowych (Z rozkazu kobiety – z powodu silnego akcentu i niskiego głosu odczuwanego jako zbyt ordynarny jak na wielką gwiazdę), powróciła do Niemiec, gdzie początkowo kontynuowała karierę. Po dojściu do władzy nazistów minister propagandy Goebbels zakazał angażowania jej do filmów z powodu rzekomo żydowskiego pochodzenia. Uwolniona od podejrzeń w wyniku osobistej interwencji Hitlera, który był jej wielbicielem, zagrała ponownie w filmach Mazurka (Mazurek, 1935), Moskau-Shanghai (Moskwa-Szanghaj, 1936), Madame Bovary (1937), Tango Notturno (1937), Die fromme Lüge (Pobożne kłamstwo, 1938) i Die Nacht der Entscheidung (Decydująca noc, 1938).

Przed wybuchem II wojny światowej powróciła do Stanów Zjednoczonych. Wystąpiła jeszcze w kilku filmach, jak Hi Diddle Diddle (1943) i Księżycowe prządki (1964).

Po wojnie popadła w zapomnienie, ale dzięki swojej firmie maklerskiej żyła w dostatku. Zamieszkiwała w San Antonio w Teksasie[11]. W 1970 opublikowała wspomnienia Pamiętnik gwiazdy (wydanie polskie 1976). Zmarła w wieku 90 lat.

Filmografia

Pozostałe informacje

Gwiazda Negri na Hollywood Boulevard (Hollywood)
Gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd

Przez długi czas kwestią sporną była data jej urodzenia. Na nagrobku widnieje podany w autobiografii 31 grudnia 1899, jednak wiele źródeł podawało 1897, a nawet 1894. Sprawę wyjaśniła ostatecznie Wiesława Czapińska, która dotarła do metryki z datą 22 grudnia 1896?/3 stycznia 1897 (w Królestwie Polskim – a więc także i w Lipnie – obowiązywało podwójne datowanie).

Filmoteka Narodowa posiada w swojej kolekcji następujące filmy z jej udziałem:

Fragment filmu Arabella (1917) został wykorzystany w filmie O czym się nie mówi (1939), lecz Filmoteka Narodowa nie posiada jego kopii.

W wypadku chęci wyświetlania innych filmów Filmoteka musi wypożyczać ich kopie od zagranicznych instytucji.

Od 2007 Lipnowskie Towarzystwo Kulturalne im. Poli Negri organizuje festiwal „Pola i inni”. Podczas imprezy emitowane są filmy z udziałem aktorki oraz przyznawane są statuetki „Politki” dla artystów polskich robiących karierę za granicą podobnie do Poli. Laureatami owej nagrody są m.in.: Teatr Polski w Toronto (2016), Paweł Deląg (2015), Piotr Adamczyk (2014), Weronika Rosati (2013), Robert Więckiewicz (2012), Agnieszka Grochowska (2011), Agata Buzek (2010), Izabella Miko (2009), Karolina Gruszka (2008). Festiwal organizowany jest od kilku lat w Lipnie (rodzinnym mieście Poli Negri).

W 2012 Janusz Józefowicz zrealizował pierwszy na świecie musical w technologii 3D oparty na biografii Poli Negri pod tytułem „Polita”. Odegrała ją Natasza Urbańska.

W sierpniu 2014 ukazała się polska edycja książki o Poli Negri pt. Pola[13], autorstwa Danieli Dröscher, w tłumaczeniu Sławy Lisieckiej.

Przypisy

  1. ↑ Tadeusz Lubelski: Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Katowice: Videograf II, 2009, s. 37. ISBN 978-83-7183-666-4.
  2. ↑ Odpis skrócony aktu urodzenia z 1978 roku. polanegri.pl. [dostęp 28 sierpnia 2016].
  3. ↑ Odpis skrócony aktu urodzenia z 1960 roku. genealogia.okiem.pl. [dostęp 28 sierpnia 2016].
  4. ↑ Sama aktorka w autobiografii Pamiętnik gwiazdy pisze, że urodziła się „w przeddzień nowego wieku, 31 grudnia 1899”. Akt urodzenia mówi jednak, że Pola przyszła na świat 3 stycznia 1897.
  5. ↑ Ludomir Molitoris, Słowacka mniejszość narodowa w Polsce, w: Słowacy, historia Kultura. Muzeum Narodowe Rolnictwa, Szreniawa 2015, s. 15.
  6. ↑ Kotowski Mariusz, Pola Negri. Legenda Hollywood, Prószyński i S-ka, Warszawa 2011.
  7. ↑ Roman Taborski: Warszawskie teatry prywatne w okresie Młodej Polski. Warszawa: PWN, 1980, s. 135–138. ISBN 83-01-01366-4.
  8. ↑ Pola Negri – polska królowa Hollywood. polskieradio.pl, 3 stycznia 2016. [dostęp 2016-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 sierpnia 2016)].
  9. ↑ Bydgoskie odkrywanie Poli Negri.
  10. ↑ Adam Gusowski: Pola Negri, porta polonica.
  11. ↑ Ze świata. 70-lecie Poli Negri. „Nowiny Rzeszowskie-Stadion”, s. 2, Nr 3 z 4 stycznia 1967. 
  12. ↑ Film z Polą Negri w Filharmonii Narodowej.
  13. ↑ Dröscher Daniela: Pola. Łódź: Od Do, 2014. ISBN 978-83-934075-5-2. OCLC 894947094.

Uwagi

  1. ↑ Oryginalne nazwisko Poli Negri brzmiało Chalupec lub - z zastosowaniem alfabetu polskiego - Chałupec. Niektóre źródła wskazują spolszczoną wersję nazwiska - Chałupiec, która nie występuje jednak w żadnych oficjalnych dokumentach dotyczących aktorki.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pola_Negri&oldid=53300154”