Bereza: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kalamarnica (dyskusja | edycje)
9888 edycji
m przywr. utr. info + zdj.
Linia 31: Linia 31:
Klasztor [[Kartuzi|kartuzów]] ufundował [[podkanclerzy litewski]] [[Kazimierz Leon Sapieha (1609–1656)|Kazimierz Leon Sapieha]] w roku 1648. Kamień węgielny pod budowę klasztoru poświęcił [[nuncjusz apostolski]] Jan de Torres (abp adrianopolitański). [[Kartuzja]] budowana była przez architekta sprowadzonego z [[Włochy|Włoch]]. Uposażenie klasztoru (okoliczne miasteczka, wsie, wody i lasy) zatwierdził sejm w 1653. Po zakończeniu budowy kościoła klasztornego [[Poświęcenie kościoła|konsekrował]] go [[Biskupi wileńscy|biskup wileński]] [[Aleksander Kazimierz Sapieha]] dnia 6 czerwca 1666. Kościół wraz z [[Eremita|eremami]] otoczony został wałami tak, że całość miała kształt sześciokątnej twierdzy. W 1706 [[car]] [[Piotr I Wielki]] wraz z [[August II Mocny|Augustem II]] zajęli klasztor z wojskiem. W klasztorze pozostał garnizon 1500 [[Dragoni|dragonów]]. Klasztor został zdobyty przez wojska króla Szwecji [[Karol XII|Karola XII]] w dniu 28 kwietnia 1706. Karol XII w klasztorze spędził dzień 30 kwietnia.
Klasztor [[Kartuzi|kartuzów]] ufundował [[podkanclerzy litewski]] [[Kazimierz Leon Sapieha (1609–1656)|Kazimierz Leon Sapieha]] w roku 1648. Kamień węgielny pod budowę klasztoru poświęcił [[nuncjusz apostolski]] Jan de Torres (abp adrianopolitański). [[Kartuzja]] budowana była przez architekta sprowadzonego z [[Włochy|Włoch]]. Uposażenie klasztoru (okoliczne miasteczka, wsie, wody i lasy) zatwierdził sejm w 1653. Po zakończeniu budowy kościoła klasztornego [[Poświęcenie kościoła|konsekrował]] go [[Biskupi wileńscy|biskup wileński]] [[Aleksander Kazimierz Sapieha]] dnia 6 czerwca 1666. Kościół wraz z [[Eremita|eremami]] otoczony został wałami tak, że całość miała kształt sześciokątnej twierdzy. W 1706 [[car]] [[Piotr I Wielki]] wraz z [[August II Mocny|Augustem II]] zajęli klasztor z wojskiem. W klasztorze pozostał garnizon 1500 [[Dragoni|dragonów]]. Klasztor został zdobyty przez wojska króla Szwecji [[Karol XII|Karola XII]] w dniu 28 kwietnia 1706. Karol XII w klasztorze spędził dzień 30 kwietnia.


Bereza Kartuska przynależała administracyjnie do [[powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|powiatu brzeskolitewskiego]] [[województwo brzeskolitewskie|województwa brzeskolitewskiego]].
Prywatne miasto duchowne położone było w końcu XVIII wieku [[powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|powiecie brzeskolitewskim]] [[województwo brzeskolitewskie|województwa brzeskolitewskiego]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Вялікі гістарычны атлас Беларусі|opis=Т. 2|miejsce=Mińsk|data=2013|s=108}}</ref>.


=== Pod zaborami ===
=== Pod zaborami ===
Linia 43: Linia 43:
{{Osobny artykuł|Bój pod Berezą Kartuską}}
{{Osobny artykuł|Bój pod Berezą Kartuską}}
Na początku 1919 roku Berezę Kartuską zajęli bolszewicy. 14 lutego 1919 roku miejscowość została odbita przez grupę [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] pod dowództwem kpt. Piotra Mienickiego. Polacy zmusili bolszewicki garnizon do wycofania się na wschód, wzięli do niewoli 80 żołnierzy i zdobyli 2 karabiny maszynowe. Datę tę przyjmuje się jako początek [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]]<ref name = wojna>{{cytuj książkę | nazwisko = Wyszczelski| imię = Lech| autor link = Lech Wyszczelski| tytuł = Wojna polsko-rosyjska 1919–1920| url = | wydanie = 1| wydawca = Bellona| miejsce = [[Warszawa]]| rok=2010| strony = 57| rozdział = Wstępna faza walk| tom = | tytuł tomu = | isbn = 978-83-11-11934-5}}</ref>.
Na początku 1919 roku Berezę Kartuską zajęli bolszewicy. 14 lutego 1919 roku miejscowość została odbita przez grupę [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] pod dowództwem kpt. Piotra Mienickiego. Polacy zmusili bolszewicki garnizon do wycofania się na wschód, wzięli do niewoli 80 żołnierzy i zdobyli 2 karabiny maszynowe. Datę tę przyjmuje się jako początek [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]]<ref name = wojna>{{cytuj książkę | nazwisko = Wyszczelski| imię = Lech| autor link = Lech Wyszczelski| tytuł = Wojna polsko-rosyjska 1919–1920| url = | wydanie = 1| wydawca = Bellona| miejsce = [[Warszawa]]| rok=2010| strony = 57| rozdział = Wstępna faza walk| tom = | tytuł tomu = | isbn = 978-83-11-11934-5}}</ref>.
[[Plik:Biaroza Kartuskaja, Klaštarnaja. Бяроза Картуская, Кляштарная (1925) (2).jpg|mały|Dawny klasztor kartuzów za czasów II RP]]

Przed 1939 miasto znajdowało się w [[powiat prużański|powiecie prużańskim]] w [[Województwo poleskie|województwie poleskim]]. Burmistrzem miasta był [[Jan Downar]] (w 1945 pierwszy starosta [[powiat kętrzyński|powiatu kętrzyńskiego]]). W Berezie był jeden kościół katolicki i jedna [[Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Berezie|cerkiew]]. Miasto było siedzibą wiejskiej [[gmina Bereza Kartuska|gminy Bereza Kartuska]] (do 1932). 1 kwietnia 1939 roku do miasta włączono wieś Nowosiółki z [[Gmina Sielec (województwo poleskie)|gminy Sielec]]<ref>{{Dziennik Ustaw|1939|27|178}}</ref>.
Przed 1939 miasto znajdowało się w [[powiat prużański|powiecie prużańskim]] w [[Województwo poleskie|województwie poleskim]]. Burmistrzem miasta był [[Jan Downar]] (w 1945 pierwszy starosta [[powiat kętrzyński|powiatu kętrzyńskiego]]). W Berezie był jeden kościół katolicki i jedna [[Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Berezie|cerkiew]]. Miasto było siedzibą wiejskiej [[gmina Bereza Kartuska|gminy Bereza Kartuska]] (do 1932). 1 kwietnia 1939 roku do miasta włączono wieś Nowosiółki z [[Gmina Sielec (województwo poleskie)|gminy Sielec]]<ref>{{Dziennik Ustaw|1939|27|178}}</ref>.


Linia 53: Linia 53:
* 1 stycznia 1878 – 2507 osób, w tym 1386 kobiet (w liczbie ogólnej 1113 Żydów)
* 1 stycznia 1878 – 2507 osób, w tym 1386 kobiet (w liczbie ogólnej 1113 Żydów)
* przed 1939 – 3986 osób.
* przed 1939 – 3986 osób.

== Transport ==
W mieście znajduje się [[przystanek osobowy|przystanek kolejowy]] [[Bereza Miasto]].


== Ludzie związani z Berezą ==
== Ludzie związani z Berezą ==
Linia 69: Linia 72:
Plik:Orthodox Church Biaroza.jpg|Cerkiew św. Michała Archanioła
Plik:Orthodox Church Biaroza.jpg|Cerkiew św. Michała Archanioła
Plik:Бяроза. Новы касцёл.jpg|Kościół Św. Trójcy
Plik:Бяроза. Новы касцёл.jpg|Kościół Św. Trójcy
Plik:У гарадскім парку - panoramio.jpg|Park miejski
Plik:BiarozaTownHall.JPG|Ratusz
Plik:BiarozaTownHall.JPG|Ratusz
Plik:Biaroza, Belarus - panoramio (1).jpg|Fontanna
Plik:Мноства лавак - panoramio.jpg|Deptak
Plik:Пасажырскі будынак - panoramio.jpg|Przystanek kolejowy [[Bereza Miasto]]
Plik:Пракуратура і суд - panoramio.jpg|Budynek prokuratury i sądu
</gallery>
</gallery>


Linia 87: Linia 95:


[[Kategoria:Bereza| ]]
[[Kategoria:Bereza| ]]
[[Kategoria:Prywatne miasta duchowne I Rzeczypospolitej (województwo brzeskolitewskie)]]

Wersja z 13:31, 8 wrz 2019

Bereza
Бяроза
Берёза
Ilustracja
Ruiny klasztoru kartuzów
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

brzeski

Rejon

bereski

Populacja (2010)
• liczba ludności


29 400

Nr kierunkowy

+375 01643

Kod pocztowy

225210

Tablice rejestracyjne

1

Położenie na mapie obwodu brzeskiego
Mapa konturowa obwodu brzeskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bereza”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bereza”
Ziemia52°33′N 24°58′E/52,550000 24,966667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Bereza, Bereza Kartuska (biał. Бяроза, Biaroza; ros. Берёза, Bierioza) – miasto na Białorusi, w obwodzie brzeskim, siedziba rejonu bereskiego. Miejscowość leży nad rzeką Jasiołdą, przy linii kolejowej Brześć – Baranowicze. W 2010 roku liczyła ok. 29,4 tys. mieszkańców[1].

Historia

I Rzeczpospolita

Klasztor kartuzów w XVIII w.

Klasztor kartuzów ufundował podkanclerzy litewski Kazimierz Leon Sapieha w roku 1648. Kamień węgielny pod budowę klasztoru poświęcił nuncjusz apostolski Jan de Torres (abp adrianopolitański). Kartuzja budowana była przez architekta sprowadzonego z Włoch. Uposażenie klasztoru (okoliczne miasteczka, wsie, wody i lasy) zatwierdził sejm w 1653. Po zakończeniu budowy kościoła klasztornego konsekrował go biskup wileński Aleksander Kazimierz Sapieha dnia 6 czerwca 1666. Kościół wraz z eremami otoczony został wałami tak, że całość miała kształt sześciokątnej twierdzy. W 1706 car Piotr I Wielki wraz z Augustem II zajęli klasztor z wojskiem. W klasztorze pozostał garnizon 1500 dragonów. Klasztor został zdobyty przez wojska króla Szwecji Karola XII w dniu 28 kwietnia 1706. Karol XII w klasztorze spędził dzień 30 kwietnia.

Prywatne miasto duchowne położone było w końcu XVIII wieku powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[2].

Pod zaborami

Napoleon Orda, Klasztor obronny Kartuzów (XIX w.)

Miejscowość zajęta w III rozbiorze Polski przez carską Rosję. Administracyjnie leżała w powiecie prużańskim guberni grodzieńskiej. Po powstaniu listopadowym w 1831 nastąpiła kasata klasztoru. Później kościół klasztorny służył jako kościół parafialny dekanatu prużańskiego[potrzebny przypis].

Stacja kolejowa drogi żelaznej moskiewsko–brzeskiej między Liniewem a Kosowem. Wcześniej, gdy funkcjonowała poczta konna, była tu stacja pocztowa między pobliskimi stacjami Swadbicze i Zapole. Poczta konna obsługiwała trasę aż do Moskwy.

II Rzeczpospolita

Rynek za czasów II RP
 Osobny artykuł: Bój pod Berezą Kartuską.

Na początku 1919 roku Berezę Kartuską zajęli bolszewicy. 14 lutego 1919 roku miejscowość została odbita przez grupę Wojska Polskiego pod dowództwem kpt. Piotra Mienickiego. Polacy zmusili bolszewicki garnizon do wycofania się na wschód, wzięli do niewoli 80 żołnierzy i zdobyli 2 karabiny maszynowe. Datę tę przyjmuje się jako początek wojny polsko-bolszewickiej[3].

Dawny klasztor kartuzów za czasów II RP

Przed 1939 miasto znajdowało się w powiecie prużańskim w województwie poleskim. Burmistrzem miasta był Jan Downar (w 1945 pierwszy starosta powiatu kętrzyńskiego). W Berezie był jeden kościół katolicki i jedna cerkiew. Miasto było siedzibą wiejskiej gminy Bereza Kartuska (do 1932). 1 kwietnia 1939 roku do miasta włączono wieś Nowosiółki z gminy Sielec[4].

 Osobny artykuł: Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

W latach 1934–1939 w Berezie Kartuskiej funkcjonował obóz zwany Miejscem Odosobnienia w Berezie Kartuskiej, przeznaczony głównie dla więźniów politycznych będących przeciwnikami rządów sanacyjnych. Przetrzymywano w nim m.in. działaczy endeckich, komunistycznych, ludowych i socjalistycznych oraz nacjonalistów ukraińskich[5].

Demografia

Liczba mieszkańców:

  • 1 stycznia 1878 – 2507 osób, w tym 1386 kobiet (w liczbie ogólnej 1113 Żydów)
  • przed 1939 – 3986 osób.

Transport

W mieście znajduje się przystanek kolejowy Bereza Miasto.

Ludzie związani z Berezą

Galeria

  • Ruiny klasztoru
    Ruiny klasztoru
  • Zachowana brama klasztorna
    Zachowana brama klasztorna
  • Stara część miasta
    Stara część miasta
  • Cerkiew św. Piotra i św. Pawła
    Cerkiew św. Piotra i św. Pawła
  • Cerkiew św. Michała Archanioła
    Cerkiew św. Michała Archanioła
  • Kościół Św. Trójcy
    Kościół Św. Trójcy
  • Park miejski
    Park miejski
  • Ratusz
    Ratusz
  • Fontanna
    Fontanna
  • Deptak
    Deptak
  • Przystanek kolejowy Bereza Miasto
    Przystanek kolejowy Bereza Miasto
  • Budynek prokuratury i sądu
    Budynek prokuratury i sądu

Przypisy

  1. ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)
  2. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі, Т. 2, Mińsk 2013, s. 108.
  3. ↑ Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 57. ISBN 978-83-11-11934-5.
  4. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 27, poz. 178
  5. ↑ Sławomir Koper, Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2015, s. 285.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Stolice rejonów obwodu brzeskiego

Herb obwodu brzeskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bereza&oldid=57432099”