Siergiej Prokofjew: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
nie piszemy po anglikańsku, to i uwag nie ma |
→Instytucje poświęcone kompozytorowi: drobne merytoryczne |
||
Linia 56: | Linia 56: | ||
== Instytucje poświęcone kompozytorowi == |
== Instytucje poświęcone kompozytorowi == |
||
Jego pierwsza żona, Lina założyła w 1983 Fundację im. S. Prokofjewa (The Serge Prokofiev Foundation), która w 1994 otrzymała siedzibę w [[Goldsmiths' College]] przy [[Uniwersytet |
Jego pierwsza żona, Lina założyła w 1983 Fundację im. S. Prokofjewa (The Serge Prokofiev Foundation), która w 1994 otrzymała siedzibę w [[Goldsmiths' College]] przy [[Uniwersytet Londyński|Uniwersytecie Londyńskim]], której celem jest zbieranie środków na finansowanie badań nad życiem i twórczością Prokofjewa, gromadzenie rękopisów i pamiątek oraz popularyzacja jego dzieł. W latach 2001–2004 funkcjonowało Stowarzyszenie im. Sergiusza Prokofjewa (The Serge Prokofiev Association), założone przez Fundację, które wydawało czasopismo ''Three Oranges'' oraz kierowało inicjatywą ''Prokofiev 2003'' na 50-lecie śmierci kompozytora. Po rozwiązaniu Stowarzyszenia zadanie wydawania czasopisma przejęła Fundacja<ref>{{Cytuj | url=http://www.sprkfv.net/foundation/foundhome.html | tytuł=The Serge Prokofiev Foundation<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.sprkfv.net | data dostępu=2017-11-26}}</ref>. |
||
== Najważniejsze dzieła == |
== Najważniejsze dzieła == |
Wersja z 14:01, 24 sty 2020
Imię i nazwisko |
Siergiej Siergiejewicz Prokofjew |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci |
5 marca 1953 |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód | |
Odznaczenia | |
| |
Strona internetowa |
Siergiej Siergiejewicz Prokofjew, (ros. Серге́й Сергеевич Проко́фьев; ur. 11 kwietnia?/23 kwietnia 1891 w Soncowce k. Bachmutu, w Imperium Rosyjskim, zm. 5 marca 1953 w Moskwie, ZSRR) – rosyjski (radziecki) kompozytor, pianista-wirtuoz oraz dyrygent, jeden z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX w. Współtworzył różne nurty modernizmu, w tym futuryzm, ekspresjonizm, prymitywizm i neoklasycyzm (uważany za inicjatora ostatniego z tych kierunków w I Symfonii D-dur „Klasycznej”, op. 25, 1917), zachowując przy tym oryginalność i idiomatyczność stylu.
Prokofjew jest autorem szerokiego i różnorodnego repertuaru, obejmującego większość klasycznych form i gatunków: muzyki operowej, baletowej, kantat, oratoriów, muzyki symfonicznej (symfonii, koncertów na fortepian, skrzypce, wiolonczelę, suit, sinfoniett, uwertur i in.), kameralnej (m.in. kwartetów smyczkowych, pieśni, sonat), utworów na fortepian solo (m.in. 9 sonat, Visions fugitives, op. 22), muzyki scenicznej i filmowej, a także transkrypcji.
Popularność zawdzięcza przede wszystkim Symfonii Klasycznej, bajce symfonicznej Piotruś i Wilk, III Koncertowi fortepianowemu C-dur, baletom Romeo i Julia oraz Kopciuszek, suicie Porucznik Kiże oraz muzyce do filmów Siergieja Eisensteina.
Życiorys
Z muzyką Prokofjew zapoznał się w domu rodzinnym dzięki matce, która udzielała mu pierwszych lekcji gry na fortepianie gdy miał 5 lat. Pierwsze próby kompozytorskie – walce, marsze, dwie opery: Olbrzym i Na bezludnych wyspach, zwróciły uwagę Siergieja Taniejewa. Za jego namową Prokofjew rozpoczął w 1902 roku naukę muzyki (harmonia i kompozycja) u Reinholda Gliere'a. Po dwóch latach wstąpił do konserwatorium petersburskiego (harmonia i kontrapunkt – Anatol Liadow, orkiestracja – Nikołaj Rimski-Korsakow, dyrygentura – N. Czeriepnin, fortepian – Anna Jesipowa). W 1908 wziął po raz pierwszy udział w „Wieczorach Muzyki Współczesnej” S. Diagilewa. W 1914 roku Prokofjew ukończył konserwatorium jako świetny pianista i kompozytor, odznaczony pierwszą nagrodą za I Koncert fortepianowy. W 1918 roku opuścił kraj, udając się najpierw do Ameryki, później do Francji. Szybko zdobył sławę znakomitego pianisty-wirtuoza i niezwykle oryginalnego kompozytora. W Paryżu nawiązał współpracę z Siergiejem Diagilewem. Pisał dla niego balety: Syn marnotrawny, Nad Dnieprem, Stalowy krok. Tutaj związany był z bardzo kosmopolityczną grupą Triton (obok Milhauda, Honeggera, Poulenca i Martinu). W 1936 roku powrócił na stałe do Rosji, gdzie prócz pracy kompozytorskiej zajmował się pedagogiką prowadząc klasę kompozycji w Konserwatorium w Moskwie.
W całej twórczości Prokofjewa zaobserwować można charakterystyczne dla jego stylu cechy: ogólna antyromantyczność, nieustępliwość rytmiki (często ostinatowej), gwałtowna dynamiczność, liryzm, humorystyczne w intencjach cytowanie znanych zwrotów melodyczno-harmonicznych, uchwytność melodyki, pikanteria harmoniczna i kolorystyczna, ogólna przejrzystość założeń i mistrzowska precyzja ich realizacji.
On sam tak charakteryzował przemiany w swojej muzyce:
Śmierć
Zmarł 5 marca 1953. Tego samego dnia zmarł również przywódca Związku Radzieckiego Józef Stalin. Zgon Stalina skupił na sobie uwagę całego narodu, w związku z czym śmierć kompozytora była nieomalże niezauważona, a państwowe uroczystości żałobne uniemożliwiały przeprowadzenie pogrzebu Prokofjewa. Zbieg tych dwóch wydarzeń stał się także tematem anegdoty, związanej z osobą dyrygenta Grzegorza Fitelberga, dyrektora Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia – dzień po śmierci Stalina i Prokofjewa Fitelberg po przyjściu na próbę orkiestry miał zwrócić się do muzyków słowami: Panowie, proszę wstać. Dziś w nocy umarł wielki radziecki... kompozytor Siergiej Prokofjew. Proszę uczcić minutą ciszy. Po minucie miał z kolei powiedzieć do koncertmistrza: Panie Wochniak, podobno Stalin też umarł[1].
Życie osobiste
Był dwukrotnie żonaty: z Liną Luberą (od 1923), z którą miał dwóch synów, Światosława i Olega, oraz Mirą Mendelson (od 1948), która była jego partnerką od wielu lat w czasie trwania związku małżeńskiego z Liną Luberą.
Instytucje poświęcone kompozytorowi
Jego pierwsza żona, Lina założyła w 1983 Fundację im. S. Prokofjewa (The Serge Prokofiev Foundation), która w 1994 otrzymała siedzibę w Goldsmiths' College przy Uniwersytecie Londyńskim, której celem jest zbieranie środków na finansowanie badań nad życiem i twórczością Prokofjewa, gromadzenie rękopisów i pamiątek oraz popularyzacja jego dzieł. W latach 2001–2004 funkcjonowało Stowarzyszenie im. Sergiusza Prokofjewa (The Serge Prokofiev Association), założone przez Fundację, które wydawało czasopismo Three Oranges oraz kierowało inicjatywą Prokofiev 2003 na 50-lecie śmierci kompozytora. Po rozwiązaniu Stowarzyszenia zadanie wydawania czasopisma przejęła Fundacja[2].
Najważniejsze dzieła
Opery
- Gracz, op. 24 (1915–1916)
- Miłość do trzech pomarańczy, op. 33 (1919)
- Ognisty anioł, op. 37 (1919–1927)
- Siemion Kotko, op. 81 (1939)
- Zaręczyny w klasztorze, op. 86 (1940)
- Wojna i pokój, op. 91 (1941–1942)
- Opowieść o prawdziwym człowieku (1948, Kijów 1961)
Balety
- Błazen (Bajka o błaźnie, co siedmiu błaznów przechytrzył), op. 21 (1915–1920)
- Stalowy krok, op. 41 (1925)
- Syn marnotrawny, op. 46 (1928)
- Nad Dnieprem, op. 51 (1930)
- Romeo i Julia, op. 64 (1935–1936)
- Kopciuszek , op. 87 (1940–1944)
- Baśń o kamiennym kwiecie, op. 118 (1948–1950)
Symfonie
- I Symfonia D-dur „Klasyczna”, op. 25 (1916–1917)
- II Symfonia d-moll, op. 40 (1924)
- III Symfonia c-moll, op. 44 (1928)
- IV Symfonia C-dur, op. 47 (1930), ponownie zredagowana w 1947 r. jako op. 112
- V Symfonia B-dur, op. 100 (1944)
- VI Symfonia es-moll, op. 111 (1945–1947)
- VII Symfonia cis-moll, op. 131 (1951–1952)
Koncerty
- fortepianowe
- I Koncert fortepianowy Des-dur, op. 10 (1911–1912)
- II Koncert fortepianowy g-moll, op. 16 (1913), ponownie zredagowany w 1923 r. jeden z najtrudniejszych koncertów fortepianowych
- III Koncert fortepianowy C-dur, op. 26 (1917–1921)
- IV Koncert fortepianowy B-dur (na lewą rękę), op. 53 (1931)
- V Koncert fortepianowy G-dur, op. 55 (1932)
- skrzypcowe
- I Koncert skrzypcowy D-dur, op. 19 (1916–1917)
- II Koncert skrzypcowy g-moll, op. 63 (1935)
- wiolonczelowe
- Symfonia-Koncert e-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 125 (1950–1952); w pierwszej redakcji jako I Koncert wiolonczelowy e-moll op. 58
- Concertino g-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 132 (1952)
Suity i inne utwory orkiestrowe
- Jesienny szkic, op. 8 (1910–1914–1934)
- Suita scytyjska na wielką orkiestrę symfoniczną, op. 20, mniej znana jako Ała i Łołłij (1915)
- Suita symfoniczna z baletu „Błazen”, op. 21bis (1922)
- Suita symfoniczna z opery „Miłość do trzech pomarańczy”, op. 33bis (1924)
- Suita symfoniczna z baletu „Nad Dnieprem”, op. 51bis (1933)
- Suita symfoniczna z filmu „Porucznik Kiże”, op. 60 (1933–1934)
- I Suita symfoniczna z baletu „Romeo i Julia”, op. 64bis (1936)
- II Suita symfoniczna z baletu „Romeo i Julia”, op. 64ter (1936)
- Piotruś i wilk, op. 67 (1936), bajka symfoniczna dla dzieci na głos recytujący i wielką orkiestrę symfoniczną
- III Suita symfoniczna z baletu „Romeo i Julia”, op. 101 (1946)
- I Suita symfoniczna z baletu „Kopciuszek”, op. 107 (1946)
- II Suita symfoniczna z baletu „Kopciuszek”, op. 108 (1946)
- III Suita symfoniczna z baletu „Kopciuszek”, op. 109 (1946)
Utwory kameralne
- Uwertura żydowska na klarnet, fortepian i kwartet smyczkowy, op. 34 (1919)
- Kwintet g-moll na obój, klarnet, skrzypce, altówkę i kontrabas, op. 39 (1924)
- Sonata C-dur na dwoje skrzypiec, op. 56 (1932)
- I Sonata f-moll na skrzypce i fortepian, op. 80 (1938–1946)
- Sonata D-dur na flet i fortepian, op. 94 (1943)
- II Sonata D-dur na skrzypce i fortepian, op. 94bis (1944), transkrypcja Sonaty fletowej
- Sonata C-dur na wiolonczelę i fortepian, op. 119 (1949)
Utwory fortepianowe
- sonaty:
- I Sonata f-moll, op. 1 (1909)
- II Sonata d-moll, op. 14 (1912)
- III Sonata a-moll „Ze starych zeszytów”, op. 28 (1917)
- IV Sonata c-moll „Ze starych zeszytów”, op. 29 (1917)
- V Sonata C-dur, op. 38 (1923)
- VI Sonata A-dur „Wojenna”, op. 82 (1939–1940)
- VII Sonata B-dur „Wojenna”, op. 83 (1939–1942)
- VIII Sonata B-dur „Wojenna”, op. 84 (1939–1944)
- IX Sonata C-dur, op. 103 (1947)
- inne:
- Podszepty diabelskie, op. 4/4 (1910–1912)
- Toccata d-moll, op. 11 (1912)
- Sarkazmy, op. 17 (1912–1914), 5 utworów
- Wizje ulotne (Visions fugitives), op. 22 (1915–1917), 20 utworów
- Bajki starej babuni, op. 31 (1918), 4 utwory
- Sonatina pastoralna, op. 59/3 (1934)
- Muzyka dziecięca op. 65
- liczne transkrypcje fragmentów baletów i oper, m.in.: Miłość do trzech pomarańczy, Romeo i Julia, Kopciuszek, Wojna i pokój
Dzieła wokalne
- Ich siedmiu, op. 30 (1917), kantata na tenor dramatyczny, chór i orkiestrę (sł. K. Balmont)
- Kantata na XX-lecie Października, op. 74 (1936–1937) na 2 chóry, orkiestrę symfoniczną, orkiestrę wojskową, orkiestrę akordeonów i perkusję, do tekstów K. Marksa, W. Lenina i J. Stalina
- Aleksander Newski, op. 78 (1938–1939), kantata na mezzosopran, chór i orkiestrę, słowa W. Łukowski i S. Prokofjew
- Zdrawica, op. 85 (1939), kantata na chór i orkiestrę
Muzyka filmowa
- Porucznik Kiże (niezrealizowany)
- Dama Pikowa (niezrealizowany)
- Aleksander Newski (reż. Siergiej Eisenstein)
- Iwan Groźny (reż. Siergiej Eisenstein)
Muzyka teatralna
- Noce egipskie
- Hamlet
Odznaczenia
Został odznaczony m.in.[3]:
- Nagrodą Stalinowską
- tytułem Ludowego Artysty RFSRR (1944)
- Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy (1943)
- Medalem „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Medalem „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy”
- Medalem „Za obronę Kaukazu”
Edycje nutowe
- S. S. Prokofjew: sobranie soczinienij (ros. С.С. Прокофьев: собрание сочинений; pol. S.S. Prokofiew: dzieła zebrane), red. N.P. Anosow i in., 20 tomów, Gosudarstwiennoje muzykalnoje izdatielstwo, Muzyka (Государственное музыкальное издательство, Музыка), 1955–67.
Przypisy
- ↑ S. Michalkiewicz, La Pologne – puissance mondiale!, Bibula – pismo niezależne.
- ↑ The Serge Prokofiev Foundation [online], www.sprkfv.net [dostęp 2017-11-26] .
- ↑ Simon Morrison: The People’s Artist: Prokofiev’s Soviet Years. Oxford: Oxford University Press, 2009, s. 283. ISBN 978-0-19-975348-2.
Bibliografia
- Siergiej Prokofjew: Matieriały, dokumienty, wospominanija, Moskwa 1956
- Izraił Niestiew: S. Prokofiew, Moskwa 1957 (wyd. ang. tłum. Florence Jonas, Stanford 1960)
- O twórczości Sergiusza Prokofiewa, red. Zofia Lissa, Kraków 1962
- Michel Rostislav Hofmann: Serge Prokofiev, Paris 1963
- M.G. Aranowski: Miełodika S. Prokofjewa, Leningrad 1969
- S. Prokofjew: Autobiografia, Kraków, PWM 1970
- S. Prokofjew: Merci za miły list, Kraków 1970
- S. Prokofjew: Refleksje, notatki i wypowiedzi, Kraków 1971
- Jerzy Jaroszewicz: Prokofiew, Kraków, PWM 1983
Linki zewnętrzne
- ISNI: 0000000121389711
- VIAF: 71579098
- ULAN: 500351940
- LCCN: n80020330
- GND: 118596721
- NDL: 00473354
- LIBRIS: 75kmjw5r5jt6j49
- BnF: 13898702c
- SUDOC: 030891272
- SBN: RAVV080019
- NLA: 36175521
- NKC: jn19990210508
- BNE: XX904538
- NTA: 069143528
- BIBSYS: 90111703
- CiNii: DA05342067
- Open Library: OL170480A
- PLWABN: 9810533157005606
- NUKAT: n97023227
- J9U: 987007266866205171
- PTBNP: 65060
- CANTIC: a10405938
- LNB: 000035364
- NSK: 000034969
- CONOR: 11834979
- ΕΒΕ: 259426, 66512
- BLBNB: 000327052
- KRNLK: KAC199622198
- LIH: LNB:V*82026;=BE
- RISM: people/404143
- WorldCat: lccn-n80020330
- Artyści socrealizmu
- Radzieccy kompozytorzy muzyki filmowej
- Rosyjscy pianiści
- Urodzeni w 1891
- Zmarli w 1953
- Kompozytorzy XX wieku
- Rosyjscy kompozytorzy operowi
- Pochowani na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie
- Laureaci Nagrody Stalinowskiej
- Odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy
- Odznaczeni Medalem za Ofiarną Pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945
- Odznaczeni Medalem 800-lecia Moskwy
- Ludowi Artyści RFSRR