Stanisław Pawluć

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Pawluć
Ilustracja
major dyplomowany pilot major dyplomowany pilot
Data i miejsce urodzenia

21 czerwca 1897
Līksna

Data i miejsce śmierci

20 sierpnia 1984
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1916–1947

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Formacja

Carskie Siły Powietrzne
I Korpus Polski
II Korpus Polski
Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

13. Korpusowy Oddział Lotniczy
12. Korpusowy Oddział Lotniczy
1. Polski Oddział Awiacji
1. eskadra wywiadowcza
3. pułk lotniczy
5. pułk lotniczy
53. eskadra towarzysząca
Dowództwo Lotnictwa Armii „Kraków”

Stanowiska

dowódca eskadry, oficer operacyjny

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Pawluć (ur. 21 czerwca 1897 w Līksnej, zm. 20 sierpnia 1984 w Warszawie) – major dyplomowany pilot Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej, oficer operacyjny sztabu lotnictwa Armii „Kraków”.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 czerwca 1897 r. we wsi Līksna, w ówczesnym powiecie dyneburskim guberni witebskiej, w rodzinie Aleksandra, lekarza, i Ludwiki z Tęczyńskich[1][2]. W 1915 r. ukończył szkołę realną w Dyneburgu i zdał egzamin maturalny, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Piotrogradzkiej[1][2].

1 czerwca 1916 r. „wobec upływu terminu prolongaty powołania” do armii rosyjskiej wstąpił do Wojskowej Szkoły Lotniczej w Petersburgu[3]. W październiku tego roku został przeniesiony do Kaczyńskiej Wojskowej Szkoły Lotniczej w Kaczy[4]. 10 sierpnia 1917 r. ukończył kurs pilotażu[5], został mianowany chorążym i otrzymał przydział do 12. Korpuśnego Oddziału Lotniczego (ros. 12-й корпусной авиационный отряд) na stanowisko pilota[3]. 4 styczniu 1918 r. przeszedł do 1. Polskiego Oddziału Awiacji II Korpusu Polskiego[6]. Od kwietnia pełnił funkcję oficera technicznego w tej jednostce[7].

Po rozbrojeniu II Korpusu został 18 maja 1918 r. internowany w Białej Podlaskiej, a później w Brześciu[8]. Po ucieczce z miejsca internowania przyjechał 11 listopada do Warszawy, gdzie wziął udział w opanowaniu lotniska mokotowskiego. Następnie objął funkcję oficera technicznego tego lotniska. 16 grudnia, jako podporucznik, znalazł się w pierwszej grupie oficerów odrodzonego Wojska Polskiego, którzy złożyli przysięgę na wierność Rzeczypospolitej[9][10]. Z racji nieznajomości specyfiki samolotów konstrukcji niemieckiej został skierowany na szkolenie w ich pilotażu, który ukończył pod koniec 1918 r.[11]

W 1919 r. został przydzielony do I Eskadry Wywiadowczej i w jej składzie od marca walczył w wojnie polsko-bolszewickiej[12]. Poza lotami bojowymi w eskadrze pełnił funkcję oficera technicznego, szefa pilotów oraz adiutanta. Pod koniec marca, w załodze z obserwatorem por. Stanisławem Gogolińskim, wziął udział w ataku na koszary w Baranowiczach i Lidzie[13][14]. 8 kwietnia, również w załodze z por. Gogolińskim przeżył katastrofę samolotu Albatros C.III[15]. Podczas odwrotu eskadry przeprowadził grupę samolotów na lądowisko w okolicach Dokszyc[16].

W lipcu 1920 r., w załodze z ppor. Michałem Blicherem, wykonał pierwszy lot 16. eskadry wywiadowczej z lotniska mokotowskiego[17]. W czasie bitwy warszawskiej, w załodze z ppor. Karolem Orłosiem, wyróżnił się podczas ataków na kawalerię Armii Czerwonej w rejonie Pułtuska[18].

W 1921 r., w związku z oskarżeniami o nadużycia, odszedł ze służby w Wojsku Polskim[19]. Został zatrudniony jako oblatywacz w zakładach Plage & Laśkiewicz, gdzie pracował do 1922 r.[20] Do służby wojskowej powrócił w 1922 r., otrzymał przydział do 3 pułku lotniczego. W tym samym roku został zatrudniony w Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów „Samolot” i odpowiadał ze strony wojska za odbiór wyprodukowanych samolotów[12].

Brał udział w licznych imprezach lotniczych. W 1923 r. zdobył drugą nagrodę w locie okrężnym na trasie Warszawa – Lwów – Kraków – Warszawa[21]. Latem 1925 r. wziął udział na samolocie Potez XV w rajdzie gen. Włodzimierza Zagórskiego z Francji do Polski[22]. Pilotowany przez niego Potez był pierwszą maszyną tego typu, która wylądowała na lotnisku Ławica i weszła na wyposażenie 35. eskadry liniowej[23].

W 1927 r. w Centralnej Szkole Podoficerów Pilotów Lotnictwa w Bydgoszczy objął stanowisko kierownika warsztatów, z którego awansował na komendanta parku, a następnie na komendanta oddziału portowego. 31 sierpnia rozbił pilotowany przez siebie samolot Morane. W wyniku obrażeń i długotrwałej kuracji zrezygnował z pracy oblatywacza w zakładach „Samolot”[24].

W styczniu 1932 r. został przeniesiony do 5 pułku lotniczego w Lidzie[25][4]. Początkowo pełnił funkcję komendanta parku, a następnie dowódcy oddziału wydzielonego, stacjonującego na Porubanku[26]. Wiosną następnego roku został mianowany dowódcą 53. eskadry towarzyszącej[27] i pełnił tę funkcję do lipca 1935 r. 27 czerwca 1935 r. prezydent RP nadał mu stopień majora z dniem 1 stycznia 1935 i 13. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki[28][29]. Jego następnym przydziałem było stanowisko dowódcy dywizjonu szkolnego 5 pl. W październiku 1937 r. został przydzielony do Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie, w charakterze słuchacza II kursu[4]. W październiku 1938 r., po ukończeniu kursu, pozostał w szkole na stanowisku wykładowcy taktyki lotnictwa[30].

Podczas Wojny Obronnej w 1939 r. został przydzielony do sztabu lotnictwa Armii „Kraków” jako oficer operacyjny[31]. Został wyznaczony na koordynatora działalności bojowej 23. i 26. eskadry towarzyszącej[32]. 7 września wykonał, w załodze z por. obs. Stanisławem Królem, lot na rozpoznanie niemieckich wojsk pancernych w rejonie Pacanowa[33]. 19 września został wzięty do niewoli pod Tomaszowem Lubelskim i osadzony w Oflagu VIIA Murnau[34]. 29 kwietnia 1945 r. został uwolniony z niewoli, lecz pozostał w Murnau, w Polskim Ośrodku Wojskowym[4]. Później został przeniesiony do ośrodka w Ingolstadt[3].

17 czerwca 1947 r. wrócił do Polski. Został zatrudniony w PLL LOT, w 1952 r. rozpoczął pracę w Wydawnictwach Komunikacji i Łączności. W 1957 r. został członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa, gdzie zasiadał w jego władzach i był członkiem komisji historycznej. Od 1957 r. był ławnikiem w Sądzie Powiatowym dla m. st. Warszawy, w 1962 r. wstąpił do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W maju 1968 r. przeszedł na emeryturę[22].

W grudniu 1982 r. na łamach organu prasowego Stowarzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii „Skrzydła” ppłk dypl. Oskar Marian Grzeczkowski, w imieniu Koła Oficerów Dyplomowanych w Londynie, poinformował absolwentów pełnych kursów Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie, w Szkocji i Anglii (Weston-super-Mare), że zostały im przyznane pełne prawa, tytuł i odznaki oficerów dyplomowanych[35].

Zmarł 20 sierpnia 1984 r., pochowany został na cmentarzu bródnowskim[36] (sektor 108S, rząd 2, numer 6).

W 1926 r. po raz pierwszy zawarł związek małżeński, a w 1939 r. owdowiał[37]. W 1946 r. w Ingolstadt ożenił się z Bronisławą (ur. 1902)[38].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Za swą służbę otrzymał odznaczenia[39]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  2. ↑ a b Januszewski 2019 ↓, s. 339.
  3. ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3, 5.
  4. ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 3.
  5. ↑ Januszewski 2018 ↓, s. 105.
  6. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 33.
  7. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 477.
  8. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 42.
  9. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 69.
  10. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 66.
  11. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 108.
  12. ↑ a b Konieczny, Malinowski 1988 ↓, s. 85.
  13. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 82.
  14. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 138.
  15. ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 27.
  16. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 245.
  17. ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 79.
  18. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 140.
  19. ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 340.
  20. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 24.
  21. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 248.
  22. ↑ a b Skrzydlata Polska i 3'1985 ↓, s. 10.
  23. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 250.
  24. ↑ Skrzydlata Polska i 3'1965 ↓, s. 14.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 238.
  26. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 330.
  27. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 331.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935, s. 71.
  29. ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 309.
  30. ↑ Konieczny, Malinowski 1988 ↓, s. 86.
  31. ↑ Lotnictwo Armii „Kraków” – OdeB 1 września 1939 r.. infolotnicze.pl. [dostęp 2023-09-02]. (pol.).
  32. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 357.
  33. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 367.
  34. ↑ Skrzydlata Polska i 18'1982 ↓, s. 3.
  35. ↑ Grzeczkowski 1982 ↓, s. 52.
  36. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 560.
  37. ↑ Kolekcja ↓, s. 5.
  38. ↑ Kolekcja ↓, s. 2, 5.
  39. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 478.
  40. ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 436.
  42. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 256.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Pawluć&oldid=71313018”