1 Eskadra Wywiadowcza
| ||
 Godło eskadry | ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | luty 1919 | |
| Rozformowanie | 28 lutego 1925 | |
| Tradycje | ||
| Kontynuacja | 35 Eskadra Lotnicza 35 Eskadra Liniowa | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | rtm. pil. Tadeusz Grochowalski | |
| Ostatni | kpt. pil. Tadeusz Antonowicz | |
| Działania zbrojne | ||
| wojna polsko-bolszewicka | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Garnizon Poznań | |
| Rodzaj sił zbrojnych | Wojsko[a] | |
| Rodzaj wojsk | Lotnictwo | |
| Podległość | I Grupa Lotnicza (1919) VII Grupa Lotnicza (1921) | |
1 eskadra wywiadowcza – pododdział lotnictwa rozpoznawczego Wojska Polskiego II RP.
Formowanie i walki[edytuj | edytuj kod]
21 grudnia 1918 na lotnisko mokotowskim w Warszawie rtm. pil. Tadeusz Grochowalski przystąpił do formowania 1 eskadry wywiadowczej. Jednak z powodu braków zarówno w wyszkolonym personelu jak i sprzęcie latającym organizacja eskadry zakończona została w lutym 1919 roku przez kolejnego dowódcę, por. pil. Henryka Skoczdopole[1].
20 marca 1919 eskadra została wysłana na front w składzie I Grupy Lotniczej i przydzielona do Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W chwili wylotu na front 1 eskadra miała etatową liczbę 6 samolotów (trzy Albatros C.III, dwa Albatros C.X, jeden Hannover Roland CL.II). Operując z lotniska Dojlidy przeszła chrzest bojowy dokonując wielu lotów rozpoznawczych oraz bombardowań koszar bolszewickich w Lidzie i Baranowiczach[b].
Eskadry I Grupy Lotniczej wzięły udział w tzw. operacji wileńskiej, zapoczątkowanej 16 kwietnia 1919 roku. Po zajęciu Wilna 1 eskadra została przeniesiona na lotnisko Porubanek pod Wilnem (20 września 1919 roku), gdzie pozostała do listopada. Po koniec września do eskadry włączono 582 eskadrę Salmsonów[2]. Po raz pierwszy od czasu sformowania eskadra została wyposażona w odpowiedni sprzęt do wykonywania poleconych zadań.
W listopadzie wcielona do 1 Dywizji Piechoty Legionów pod dowództwem gen. Rydza-Śmigłego[3] pozostawała w dyspozycji Naczelnego Dowództwa. Za pomocą eskadry utrzymywano bezpośredni kontakt z Rygą.
Po przegrupowaniu wojsk na wiosnę 1920 roku przesunięto eskadrę do Zahacia, w pobliżu którego były także rozlokowane eskadry 4 i 11. Wraz z sąsiadującą w sąsiedztwie 18 eskadrą wszystkie te jednostki stworzyły IV Grupę Lotnicą[4]. Po reorganizacji do 1 eskadry włączono niewielki personel 11 eskadry. W tym czasie dowódcą eskadry został mianowany porucznik Domes. Z powodu ciężkiej sytuacji na froncie eskadra wielokrotnie zmieniała miejsce stacjonowania[c]. Spowodowało to znaczne straty w sprzęcie latającym. Po wielu kolejnych zdarzeniach w sierpniu 1920 roku eskadra dotarła do Warszawy. Tutaj otrzymała nowe zakupione w Anglii samoloty Bristol F.2B Fighter w ilości 10 sztuk.
W czasie bitwy warszawskiej Eskadra już na nowym sprzęcie wykonywała wiele lotów bojowych i rozpoznawczych.
W czasie ofensywy nad Niemnem wykonywała rozpoznanie dla 2 Armii. Najbardziej wówczas odznaczył się por. pilot Markowski, któremu w jednym dniu raniono obserwatora ppor. Vanderauvera, a w czasie następnego lotu zestrzelono samolot na linią piechoty.
Po ofensywie niemeńskiej eskadra stacjonowała w Grodnie, a wkrótce potem na początku września została przeniesiona do Lidy. Na mocy rozkazu z 18 stycznia 1921 roku eskadry 1 i 2 połączono tworząc 1 eskadrę wywiadowczą w Białymstoku.
W czasie walk o niepodległość Polski 1 eskadra wykonała 203 loty bojowe i 474 godzin przebytych nad terenami nieprzyjaciela.
W sierpniu 1921 roku 1 eskadra wywiadowcza wchodziła w skład VII dywizjonu wywiadowczego 3 pułku lotniczego w Poznaniu.
Na podstawie rozkazu L.dz. 2300/tjn.Org. Ministra Spraw Wojskowych z 28 lutego 1925, 1 eskadra wywiadowcza została rozwiązana, a na jej bazie sformowano 35 eskadrę lotniczą[5].
Personel eskadry[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy eskadry:
- rtm. pil. Tadeusz Grochowalski (od 21 XII 1918)
- por. pil. Henryk Skoczdopole (od II 1919)
- por. pil. Wiktor Willman (do XII 1919)
- por. pil. Stanisław Bogusz (od XII 1919)
- kpt. pil. Augustyn Domes (od wiosny 1920)
- kpt. pil. Czesław Aleksandrowicz (od końca 1921)
- kpt. pil. Tadeusz Antonowicz (od VI 1924)
Personel latający eskadry w latach 1918-1921:
|
Piloci
|
Obserwatorzy:
|
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220). W skład Sił Zbrojnych II RP wchodziły wojska lądowe nazywane ówcześnie wojskiem i Marynarka Wojenna. Wojsko składało się z jednostek organizacyjnych wojska stałego i jednostek organizacyjnych Obrony Narodowej, a także jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza.
- ↑ W czasie tej akcji została zestrzelona załoga ppor. Pawluć i por. Gogoliński.
- ↑ W ciągu miesiąca eskadra stacjonowała na 7 lotniskach – Dokrzyce, Mołodeczno, Duniłowicze, Wilno, Mołodeczno, Patafjanów, Mołodeczno, Lida.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 243.
- ↑ Brummer i Zawadzki 2000 ↓, s. 85.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 244.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 245.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 249.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sergiusz Abżółtowski (red.): Księga pamiątkowa 3-go pułku lotniczego 1918-1928. Poznań: 3 pułk lotniczy, 1928.
- Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa Praca zbiorowa pod red. mjr. dypl pil. Mariana Romeyki, Warszawa 1933.
- Tomasz J. Kowalski, Godło i barwa w lotnictwie polskim 1918 – 1939, Biblioteczka Skrzydlatej Polski 9, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1981, ISBN 83-206-0149-5.
- Tomasz Goworek, Samoloty myśliwskie pierwszej wojny światowej, Biblioteczka Skrzydlatej Polski 10, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1981, ISBN 83-206-0224-6.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
| ||||||||||||||||||||||||
