Stanisław Furmanik

Stanisław Furmanik
	"
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1896 ; Saratow
Data i miejsce śmierci	11 maja 1972 ; Warszawa
	Docent, doktor habilitowany
	Specjalność: teoria literatury, krytyka literacka
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
	Wykładowca, naukowiec
Jednostka	Katedra Literatury Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Stanisław Furmanik (ur. 20 czerwca 1896 w Saratowie, zm. 11 maja 1972 w Warszawie) – polski teoretyk literatury, krytyk literacki, tłumacz i wykładowca akademicki^[1]^[3].

Życiorys

Urodził się 20 czerwca 1896 w Saratowie. Jego ojciec Józef był kompozytorem muzyki organowej, organistą i pedagogiem.

W młodości Stanisław Furmanik podjął studia z muzykologii^[1]. Następnie w latach 1917–1922 odbył na Uniwersytecie Warszawskim studia z polonistyki i romanistyki^[1], po czym podjął pracę jako nauczyciel gimnazjalny.

W latach 1930–1936 wykładał w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. W latach 30. był pracownikiem Wydziału Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie^[a]. Od 1949 roku był nauczycielem akademickim: od 1957 roku jako docent w Katedrze Literatury Polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[4]. Prowadził tam między innymi konwersatoria z literatury polskiej XX wieku, prowadził też seminarium magisterskie, z zakresu poetyki historycznej. Podczas swej pracy na UAM zajmował się również twórczością Prusa (między innymi jako promotor pracy Edwarda Pieścikowskiego dotyczącej powieści Lalka). Edward Balcerzan we wspomnieniu pośmiertnym podkreślił, że: „Jako pedagog był zdecydowanym przeciwnikiem wiedzy encyklopedycznej: koncentrował się wokół kilku problemów wybranych – uczył lektury wielokrotnej, zwolnionej, dokładnej, prowadzącej nie tyle ku bezbrzeżnym obszarom «wpływów i zależności», ile w głąb utworu, w najgłębsze struktury znaczeń i walorów estetycznych”^[1].

W latach powojennych współpracował z Wyższą Szkołą Filmową w Łodzi. Od 1958 roku był jednym z redaktorów Słownika języka polskiego Polskiej Akademii Nauk pod redakcją Witolda Doroszewskiego^[5]. Zajmował się również przekładami z literatury rosyjskiej.

Do jego głównych zainteresowań badawczych należały zagadnienia wersyfikacji polskiej. Ich przegląd stanowił opublikowany w 1967 roku tom Słowo i obraz, na który złożyły się niektóre jego opracowania z poprzednich lat^[d]. Zainteresowania Stanisława Furmanika obejmowały ponadto szeroki obszar zagadnień filozoficznych, m.in. dotyczących sposobów pojmowania czasu na przestrzeni dziejów (czas cykliczny – czas linearny) oraz pochodzenia rodzaju ludzkiego (monofiletyzm – polifiletyzm)^[6].

Zmarł 11 maja 1972 w Warszawie^[7] i został pochowany na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim^[e].

Publikacje

Próba wyznaczenia przedmiotu muzyki, „Kwartalnik Muzyczny”, 1929;
Podstawy wersyfikacji polskiej – Nauka o wierszu polskim, Warszawa-Kraków 1947, wyd. E. Kuthan;
O sylabotonizmie, „Pamiętnik Literacki”, 1956, 47/2, s. 448–460;
O interpunkcji w drukach staropolskich. „Pamiętnik Literacki”, 46/4;
Z zagadnień wersyfikacji polskiej, Warszawa 1956, wyd. PWN;
Krzysztof Niemirycz: Bajki Ezopowe, opracował Stanisław Furmanik, wyd. Ossolineum, 1957;
Zarys deklamatoryki, Warszawa 1958;
Słowo i obraz (wybór prac teoretycznych), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1967.

Uwagi

↑ Por. zdjęcie z 1938: Stanisław Furmanik – szósty z lewej.
↑ Ponadto niektóre inne osoby wymienione na liście szczegółowej sporządzonej przez Armanda Vetulaniego: pierwszy z lewej – Armand Vetulani (historyk sztuki), druga z lewej – Monika Moraczewska, trzeci z lewej – Jerzy Szablowski (historyk sztuki), czwarta z lewej Jadwiga Mączewska (?- pisownia nieczytelna), piąty z lewej – Maciej Masłowski (historyk sztuki), siódma z lewej Michalina Chełmońska-Szczepankowska (?), ósmy z lewej „Mirski”? (brak imienia), dziewiąta z lewej Wanda Telakowska (artystka sztuk plastycznych, organizatorka polskiego wzornictwa przemysłowego), dziesiąty z lewej Władysław Zawistowski (krytyk) – naczelnik Wydziału Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jedenasty od lewej Jan Alfred Lauterbach (historyk sztuki, mauzeolog), dwunasty od lewej Tadeusz Mayzner (pedagog, kompozytor i dyrygent, popularyzator muzyki wśród dzieci i młodzieży), trzynasta od lewej Anna Sosińska („Kropeczka”), czternasty od lewej Michał Rusinek (pisarz), piętnasta od lewej Hanna Garlińska-Walicka-Zembrzuska (córka Czesława Garlińskiego założyciela znanego salonu sztuki w Warszawie, zamężna m.in. za Michałem Walickim), szesnasta od lewej Halina Balińska-Tabęcka, siedemnasty od lewej Karol Wilhelm Henneberg, osiemnasta od lewej Jadwiga Przeworska, dziewiętnasty od lewej Kazimierz? – lub Stanisław Golachowski, dwudziesty od lewej (pierwszy z prawej) – Michał Gabriel Karski (tłumacz i poeta).
↑ Zob. szczegółową listę obecnych zanotowaną przez Armanada Vetulaniego.
↑ W części zatytułowanej Słowo zawarł rozdziały: 1) Paradoksy przekładu, 2) O polskiej prozie rymowanej, 3) O interpunkcji staropolskiej, 4) O wersyfikacji Mickiewicza, 5) Ze studiów nad sonetami Mickiewicza, 6) Kompozycja metryczna Balladyny. Z kolei w części zatytułowanej Obraz zawarł teksty O sztuce teatru (gdzie pisał m.in. Dziadach, Przepióreczce w Warszawskim Teatrze Ludowym; dramatach T. Wildera) oraz O dwóch językach w filmie: Muzyka w filmie.
↑ W alejce prostopadłej do Alei zasłużonych na wysokości grobów Rodziewiczówny, Janowskiego i Bułhaka.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Edward Balcerzan: Stanisław Furmanik (20 VI 1896 – 11 V 1972), „Biuletyn Polonistyczny”, Grudzień 1973 – zob: https://paperity.org/p/97867465/stanislaw-furmanik-20-vi-1896-11-v-1972 (dostęp: 10 marca 2022).
↑ Seweryna Wysłouch: Stanisław Furmanik (1896–1972) – znawca tajników wersyfikacji, [w:] „Stulecie Poznańskiej polonistyki”, s. 83 – zob.: http://psp.amu.edu.pl/asset/public/1249/Spis%20tre%C5%9Bci_Stulecie_III.pdf (dostęp: 12 marca 2022).
↑ Furmanik Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-13] .
↑ Seweryna Wysłouch: Stanisław Furmanik (1896–1972) – znawca tajników wersyfikacji, [w:] „Stulecie Poznańskiej polonistyki”, s. 83 – zob.: http://psp.amu.edu.pl/asset/public/1249/Spis%20tre%C5%9Bci_Stulecie_III.pdf (dostęp: 12 marca 2022).
↑ Słownik języka polskiego (Witold Doroszewski), t I Warszawa 1958, Polska Akademia Nauk, wyd. Wiedza Powszechna, s.V.
↑ Nagranie głosu Stanisława Furmanika, gdy wypowiadał się na wymienione tematy podczas swej wizyty w domu Maslowskich w Podkowie Leśnej okolo 1965 roku.
↑ W Instytucie Gruźlicy przy ul. Płockiej w Warszawie – w rezultacie choroby nowotworowej płuc.

Bibliografia

Edward Balcerzan: Stanisław Furmanik (20 VI 1896 – 11 V 1972), „Biuletyn Polonistyczny”, Grudzień 1973 – zob: https://paperity.org/p/97867465/stanislaw-furmanik-20-vi-1896-11-v-1972(dostęp: 10 marca 2022)
Furmanik Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-13] .
Seweryna Wysłouch: Stanisław Furmanik (1896–1972) – znawca tajników wersyfikacji, [w:] „Stulecie Poznańskiej polonistyki”, s. 83 – zob.: http://psp.amu.edu.pl/asset/public/1249/Spis%20tre%C5%9Bci_Stulecie_III.pdf (dostęp: 12 marca 2022)

[4] Por. zdjęcie z 1938: Stanisław Furmanik – szósty z lewej.

[6] Ponadto niektóre inne osoby wymienione na liście szczegółowej sporządzonej przez Armanda Vetulaniego: pierwszy z lewej – Armand Vetulani (historyk sztuki), druga z lewej – Monika Moraczewska, trzeci z lewej – Jerzy Szablowski (historyk sztuki), czwarta z lewej Jadwiga Mączewska (?- pisownia nieczytelna), piąty z lewej – Maciej Masłowski (historyk sztuki), siódma z lewej Michalina Chełmońska-Szczepankowska (?), ósmy z lewej „Mirski”? (brak imienia), dziewiąta z lewej Wanda Telakowska (artystka sztuk plastycznych, organizatorka polskiego wzornictwa przemysłowego), dziesiąty z lewej Władysław Zawistowski (krytyk) – naczelnik Wydziału Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jedenasty od lewej Jan Alfred Lauterbach (historyk sztuki, mauzeolog), dwunasty od lewej Tadeusz Mayzner (pedagog, kompozytor i dyrygent, popularyzator muzyki wśród dzieci i młodzieży), trzynasta od lewej Anna Sosińska („Kropeczka”), czternasty od lewej Michał Rusinek (pisarz), piętnasta od lewej Hanna Garlińska-Walicka-Zembrzuska (córka Czesława Garlińskiego założyciela znanego salonu sztuki w Warszawie, zamężna m.in. za Michałem Walickim), szesnasta od lewej Halina Balińska-Tabęcka, siedemnasty od lewej Karol Wilhelm Henneberg, osiemnasta od lewej Jadwiga Przeworska, dziewiętnasty od lewej Kazimierz? – lub Stanisław Golachowski, dwudziesty od lewej (pierwszy z prawej) – Michał Gabriel Karski (tłumacz i poeta).

[7] Zob. szczegółową listę obecnych zanotowaną przez Armanada Vetulaniego.

[9] W części zatytułowanej Słowo zawarł rozdziały: 1) Paradoksy przekładu, 2) O polskiej prozie rymowanej, 3) O interpunkcji staropolskiej, 4) O wersyfikacji Mickiewicza, 5) Ze studiów nad sonetami Mickiewicza, 6) Kompozycja metryczna Balladyny. Z kolei w części zatytułowanej Obraz zawarł teksty O sztuce teatru (gdzie pisał m.in. Dziadach, Przepióreczce w Warszawskim Teatrze Ludowym; dramatach T. Wildera) oraz O dwóch językach w filmie: Muzyka w filmie.

[12] W alejce prostopadłej do Alei zasłużonych na wysokości grobów Rodziewiczówny, Janowskiego i Bułhaka.

[Balcerzan-1] Edward Balcerzan: Stanisław Furmanik (20 VI 1896 – 11 V 1972), „Biuletyn Polonistyczny”, Grudzień 1973 – zob: https://paperity.org/p/97867465/stanislaw-furmanik-20-vi-1896-11-v-1972 (dostęp: 10 marca 2022).

[2] Seweryna Wysłouch: Stanisław Furmanik (1896–1972) – znawca tajników wersyfikacji, [w:] „Stulecie Poznańskiej polonistyki”, s. 83 – zob.: http://psp.amu.edu.pl/asset/public/1249/Spis%20tre%C5%9Bci_Stulecie_III.pdf (dostęp: 12 marca 2022).

[3] Furmanik Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-13] .

[5] Seweryna Wysłouch: Stanisław Furmanik (1896–1972) – znawca tajników wersyfikacji, [w:] „Stulecie Poznańskiej polonistyki”, s. 83 – zob.: http://psp.amu.edu.pl/asset/public/1249/Spis%20tre%C5%9Bci_Stulecie_III.pdf (dostęp: 12 marca 2022).

[8] Słownik języka polskiego (Witold Doroszewski), t I Warszawa 1958, Polska Akademia Nauk, wyd. Wiedza Powszechna, s.V.

[10] Nagranie głosu Stanisława Furmanika, gdy wypowiadał się na wymienione tematy podczas swej wizyty w domu Maslowskich w Podkowie Leśnej okolo 1965 roku.

[11] W Instytucie Gruźlicy przy ul. Płockiej w Warszawie – w rezultacie choroby nowotworowej płuc.

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[b]

[c]

[5]

[d]

[6]

[7]

[e]