Przejdź do zawartości

Stanisław Nowak (biskup)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Nowak
Ilustracja
Stanisław Nowak (2007)
Iuxta crucem Tecum stare
Chcę pod krzyżem stać przy Tobie
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

11 lipca 1935
Jeziorzany

Data i miejsce śmierci

12 grudnia 2021
Częstochowa

Miejsce pochówku

bazylika archikatedralna Świętej Rodziny w Częstochowie

Biskup diecezjalny częstochowski
Okres sprawowania

1984–2011 (od 1992 arcybiskup metropolita)

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

22 czerwca 1958

Nominacja biskupia

8 września 1984

Sakra biskupia

25 listopada 1984

podpis
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

25 listopada 1984

Konsekrator

Józef Glemp

Współkonsekratorzy

Franciszek Macharski
Julian Groblicki

Stanisław Nowak (ur. 11 lipca 1935 w Jeziorzanach, zm. 12 grudnia 2021 w Częstochowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej w latach 1978–1984, biskup diecezjalny częstochowski w latach 1984–2011 (od 1992 arcybiskup metropolita częstochowski), od 2011 arcybiskup senior archidiecezji częstochowskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 11 lipca 1935 w Jeziorzanach[1]. Kształcił się w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie[2], uzyskując świadectwo dojrzałości[1]. W latach 1953–1958 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej[1][2]. W tym samym czasie odbywał studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a po jego usunięciu ze struktur uniwersytetu na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie. Święceń prezbiteratu udzielił mu 22 czerwca 1958 w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu Eugeniusz Baziak, arcybiskup metropolita lwowski i administrator apostolski archidiecezji krakowskiej[1]. Od 1963 do 1967 kontynuował studia licencjackie na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie[3]. W latach 1967–1971 odbył studia w zakresie teologii życia wewnętrznego w Instytucie Katolickim w Paryżu, które ukończył z doktoratem na podstawie dysertacji Koncepcja kapłaństwa w szkole francuskiej w 1 poł. XVIII wieku[1].

Jako wikariusz pracował w latach 1958–1961 w parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Choczni, a w latach 1961–1962 w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ludźmierzu. W latach 1962–1963 kierował ekspozyturą parafialną w Rogoźniku Podhalańskim. W 1979 otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości, a w 1982 został ustanowiony kanonikiem gremialnym kapituły archikatedralnej w Krakowie[1]. Wszedł w skład rady kapłańskiej[4].

W Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej był w latach 1963–1967 drugim, a w latach 1971–1979 pierwszym ojcem duchownym[1][3]. W 1971 został wykładowcą teologii ascetycznej[1], a w latach 1978–1984 sprawował urząd rektora tego seminarium[5]. W 1971 podjął wykłady z teologii ascetycznej na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie (od 1981 Papieskiej Akademii Teologicznej). W latach 1971–1984 pełnił funkcję kierownika tamtejszego Studium Teologii Życia Wewnętrznego[1].

8 września 1984 papież Jan Paweł II mianował go biskupem diecezjalnym diecezji częstochowskiej[1][6]. Prekonizacja miała miejsce 26 października 1984. Święcenia biskupie otrzymał 25 listopada 1984 w bazylice katedralnej Świętej Rodziny w Częstochowie[1]. Udzielił mu ich kardynał Józef Glemp, prymas Polski, z towarzyszeniem kardynała Franciszka Macharskiego, arcybiskupa metropolity krakowskiego, i biskupa Juliana Groblickiego[7]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Iuxta crucem Tecum stare” (Chcę pod krzyżem stać przy Tobie)[8]. 26 listopada 1984 kanonicznie objął diecezję, a 8 grudnia 1984 odbył ingres do katedry częstochowskiej[1]. 25 marca 1992 w związku z reorganizacją podziału administracyjnego Kościoła katolickiego w Polsce i utworzeniem metropolii częstochowskiej został ustanowiony arcybiskupem metropolitą częstochowskim. Paliusz otrzymał 29 czerwca 1992 w bazylice św. Piotra w Rzymie[1]. Podczas sprawowania urzędu biskupa diecezji częstochowskiej doprowadził do końca w latach 1985–1986 prace II Synodu Częstochowskiego. W 1991 przeprowadził I Diecezjalny Kongres Trzeźwości, a w 2005 VIII Archidiecezjalny Kongres Eucharystyczny[9]. W 1991 przeniósł Częstochowskie Wyższe Seminarium Duchowne z Krakowa do Częstochowy[1]. W 1993 utworzył Archidiecezjalne Kolegium Teologiczne, a w 2000 Studium Duchowości Chrześcijańskiej i Studium Katolickiej Nauki Społecznej. W 1992 powołał Kolegiacką Kapitułę Zawierciańsko-Żarecką, a w 2000 Kolegiacką Kapitułę Radomszczańską. W 1990 ustanowił diecezjalny oddział Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, a w 1996 Akcję Katolicką Archidiecezji Częstochowskiej. W 1990 zapoczątkowana została działalność Caritasu Diecezji Częstochowskiej. W 1989 otworzył Dom Samotnej Matki i Dziecka w Żarkach Mieście, zaś w 2002 powołał Arcybiskupi Komitet Wsparcia Bezrobotnych Archidiecezji Częstochowskiej. W 1992 utworzył pierwszą w Polsce katolicką rozgłośnię radiową – Radio Fiat, a w 1998 zostało otwarte Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej im. Biskupa Teodora Kubiny. Erygował 90 parafii, przeprowadzał reorganizacje struktur dekanalnych, w 1992 teren archidiecezji podzielił na cztery regiony duszpasterskie: częstochowski, radomszczański, wieluński i zawierciański. W 2004 ustanowił pierwszą w Polsce personalną parafię akademicką[9]. W diecezji propagował kulty: Eucharystii, pasyjny i maryjny[10]. Czterokrotnie gościł w diecezji papieża Jana Pawła II (1987, 1991 na VI Światowych Dniach Młodzieży, 1997, 1999) i raz papieża Benedykta XVI (2006)[6]. W 1992 pełnił funkcję administratora diecezji sosnowieckiej[4]. 29 grudnia 2011 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity częstochowskiego i mianował jego następcą biskupa Wacława Depę[11][12].

W ramach prac Episkopatu Polski był w latach 1989–1996 przewodniczącym Komisji Maryjnej[1]. Ponadto został przewodniczącym Zespołu ds. Sanktuariów[3] i Zespołu ds. Kontaktów z Konferencją Episkopatu Francji[10] oraz wiceprzewodniczącym Komisji ds. Seminariów Duchownych[1]. Wszedł w skład Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, Komisji ds. Duchowieństwa i Komisji ds. Powołań Duchownych[1]. Został delegatem ds. Egzorcystów w Polsce[8]. Przewodniczył także Komisji Mieszanej Biskupów i Wyższych Przełożonych Zakonnych. W 1990 i 1994 brał udział w Synodach Biskupów w Rzymie[1]. W latach 1994–2001 był stałym współpracownikiem Sekretariatu Synodu Biskupów[1][10]. 24 czerwca 2004 papież Jan Paweł II ustanowił go drugim wiceprzewodniczącym Papieskiej Akademii Niepokalanej[13][6].

W 2000 konsekrował biskupa pomocniczego częstochowskiego Jana Wątrobę. Był współkonsekratorem podczas sakr 11 biskupów[14].

Zmarł 12 grudnia 2021[15] w Częstochowie[16]. 18 grudnia 2021 po mszy pogrzebowej w bazylice archikatedralnej Świętej Rodziny w Częstochowie został pochowany w znajdującej się w jej podziemiach krypcie biskupów częstochowskich[17].

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

W 2021 prezydent RP Andrzej Duda nadał mu pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[18].

W 2012 przyznano mu honorowe obywatelstwo gminy Włodowice[19].

W 1985 został przyjęty do konfraterni zakonu paulinów[1]. W 2005 otrzymał medal „Zasłużony dla Polskiego Towarzystwa Teologicznego”[20].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 104–105. ISBN 83-7052-900-3.
  2. a b Nota biograficzna Stanisława Nowaka na stronie archidiecezji częstochowskiej. archiczest.pl. [dostęp 2020-03-08].
  3. a b c G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 261. ISBN 83-911554-0-4.
  4. a b P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 310–311. ISBN 83-211-1311-7.
  5. Rektorzy Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. seminarium-krakow.pl (arch.). [dostęp 2016-05-14].
  6. a b c Jutro 55. rocznica święceń kapłańskich abp. Stanisława Nowaka. ekai.pl, 2013-06-21. [dostęp 2014-06-22].
  7. M. Frukacz. Od ingresu do peregrynacji relikwii Krzyża Świętego : Dzieła abp. Stanisława Nowaka. „Niedziela”. Nr 4/2012 (edycja częstochowska). ISSN 0208-872X. [dostęp 2014-06-22]. 
  8. a b Stanisław Nowak na stronie Konferencji Episkopatu Polski. episkopat.pl. [dostęp 2016-10-07].
  9. a b P. Wolnicki: Historia archidiecezji częstochowskiej 1925–2011. kuriaczestochowa.pl (arch.). [dostęp 2021-10-27].
  10. a b c Bp Wacław Depo nowym metropolitą częstochowskim. episkopat.pl (arch.), 2011-12-29. [dostęp 2016-07-05].
  11. Rinuncia dell'Arcivescovo di Częstochowa (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2011-12-29. [dostęp 2014-06-21]. (wł.).
  12. Komunikat: Nowy metropolita częstochowski. episkopat.pl (arch.), 2011-12-29. [dostęp 2014-06-21].
  13. Nomina del Secondo Vice Presidente della Pontificia Accademia dell'Immacolata. press.vatican.va, 2004-06-24. [dostęp 2014-06-22]. (wł.).
  14. Stanisław Nowak. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2017-06-24]. (ang.).
  15. Zmarł Ksiądz Arcybiskup Stanisław Nowak. archiczest.pl. [dostęp 2021-12-12].
  16. M. Urban: Arcybiskup Stanisław Nowak nie żyje. Zmarł w Częstochowie podczas mszy. Miał 86 lat. dziennikzachodni.pl, 2021-12-13. [dostęp 2024-07-23].
  17. M. Frukacz: Abp Gądecki: śp. abp Stanisław Nowak był człowiekiem zakochanym w krzyżu, bez reszty oddanym Maryi. niedziela.pl, 2021-12-18. [dostęp 2021-12-18].
  18. M.P. z 2022 r. poz. 246 [dostęp 2022-02-17].
  19. Uchwała nr 171/XXIII/2012 Rady Gminy Włodowice. bip.wlodowice.pl, 2012-12-28. [dostęp 2024-07-23].
  20. Abp Nowak zasłużony dla Polskiego Towarzystwa Teologicznego. ekai.pl, 2005-02-16. [dostęp 2014-06-22].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]