Przejdź do zawartości

Telly Savalas

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Telly Savalas
Τέλι Σαβάλας
Ilustracja
Telly Savalas (1973)
Imię i nazwisko

Aristotelis Savalas

Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1922
Garden City

Data i miejsce śmierci

22 stycznia 1994
Universal City

Zawód

aktor

Współmałżonek

Katherine Nicolaides (1948–1957; rozwód); córka
Marilyn Gardner (1960–1974; rozwód); dwie córki
Julie Hovland (1984–1994; jego śmierć); syn i córka

Lata aktywności

1959–1993

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Telly Savalas, właśc. Aristotelis Savalas (ur. 21 stycznia 1922[1] w Garden City, zm. 22 stycznia 1994 w Universal City) – amerykański aktor filmowy pochodzenia greckiego; występował w roli porucznika Kojaka w popularnym serialu telewizyjnym z lat 70. XX wieku. Nominowany do nagrody Oscara za drugoplanową rolę w filmie Ptasznik z Alcatraz (1962; reż. John Frankenheimer).

Młodość

[edytuj | edytuj kod]

Telly Savalas urodził się jako drugie z pięciorga dzieci emigrantów z Grecji, Christiny i Nicka Savalasów. W 1940 ukończył szkołę średnią we Floral Park na Long Island. Później uczęszczał na Uniwersytet Columbia w Nowym Jorku, gdzie studiował język angielski i psychologię. Dyplom uzyskał w 1948. W międzyczasie przez trzy lata (1943–1946) służył w Armii Stanów Zjednoczonych. Po wojnie pracował w radiu, prowadząc popularny program.

Kariera aktorska

[edytuj | edytuj kod]

Jako aktor debiutował w telewizji w wieku 37 lat. Na przełomie lat 50. i 60. pojawiał się gościnnie w szeregu popularnych seriali telewizyjnych, m.in. Nietykalni, Prawo Burke’a, Ścigany, Bonanza, Strefa mroku, Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem. Jako aktor filmowy zadebiutował w 1961 rolą w dramacie Młodzi dzicy w reżyserii Johna Frankenheimera, gdzie gwiazdą był Burt Lancaster. Rok później zagrał w kolejnym filmie Frankenheimera pt. Ptasznik z Alcatraz (1962). Rola w nim przyniosła mu jedyną w karierze nominację do Oscara. W następnych latach otrzymał kolejne filmowe propozycje stając się jedną z czołowych gwiazd Hollywoodu. W 1964 reżyser George Stevens zaproponował mu rolę Poncjusza Piłata w epickim filmie biblijnym Opowieść wszech czasów (1965). Stevens postawił jeden warunek; Savalas miał zgolić do tej roli włosy. Aktor zgodził się bez wahania. I tak już pozostało; Savalas golił włosy codziennie przez resztę życia, a łysina stała się z czasem jego znakiem firmowym. Na przełomie lat 60. i 70. stworzył swoje najsłynniejsze filmowe kreacje grając w dziełach, które przeszły do historii kina. W 1967 w kultowym filmie wojennym Roberta Aldricha pt. Parszywa dwunastka zagrał wyrazistą postać sadystycznego skazańca Archera Maggotta. Następną znaną kreacją Savalasa była rola Blofelda – przeciwnika Jamesa Bonda w filmie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości (1969). Rok później wystąpił w popularnej komedii wojennej Złoto dla zuchwałych (1970; reż. Brian G. Hutton). W 1973 zagrał diabła w horrorze Mario Bavy Dom egzorcyzmów.

Jednak największą sławę przyniosła Savalasowi rola porucznika Theodore „Theo” Kojaka w serialu telewizyjnym Kojak. W latach 1973–1978 powstało 118 odcinków serialu. Rola ta uczyniła z Savalasa jednego z najbardziej rozpoznawalnych aktorów na świecie – utożsamianego właśnie z tą postacią. Kojak – nowojorski policjant z wydziału zabójstw; niezwykle elegancki i opanowany z nieodłącznym lizakiem-kuleczką w ustach, w przyciemnionych okularach i charakterystyczną łysiną stał się z czasem jedną z ikon popkultury. Rola Kojaka oprócz olbrzymiej popularności przyniosła Savalasowi dwa Złote Globy (w 1975 i 1976) i dwie nominacje do tej nagrody (w 1977 i 1978), oraz nagrodę Emmy w 1974.

Po sukcesie serialu nie udało mu się już właściwie stworzyć żadnej znaczącej kreacji. Do najbardziej znanych filmów z późniejszego okresu kariery należą: Po tragedii Posejdona (1979), Ucieczka na Atenę (1979) i Wyścig armatniej kuli II (1984). Pod koniec lat 80. wystąpił w kontynuacjach Parszywej dwunastki, w roli mjr. Wrighta – zastępując zmarłego Lee Marvina. Również w latach 80. powrócił do roli Kojaka. W latach 1985–1990 powstało 6 pełnometrażowych filmów o przygodach nowojorskiego policjanta. Pomimo ciężkiej choroby pozostawał aktywny do ostatnich tygodni życia. Dwa ostatnie filmy, w których się pojawił, miały swoje premiery już po jego śmierci.

Oprócz kariery aktorskiej odniósł międzynarodowy sukces jako piosenkarz. W 1975 roku z własną wersją utworu „If” z repertuaru amerykańskiej grupy Bread osiągnął 1 miejsce na listach przebojów w Wielkiej Brytanii. Światowe powodzenie zapewnił mu kolejny cover „Some Broken Hearts Never Mend” (z repertuaru Dona Williamsa)[2], wylansowany w 1980 roku.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Telly Savalas był trzykrotnie żonaty; miał sześcioro dzieci. W 1948 poślubił Katherine Nicolaides (1924–2006); małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1957. Z tego związku urodziła się córka Christina (ur. 1950). Drugą żoną aktora była w latach 1960–1974 Marilyn Gardner, która urodziła mu kolejne dwie córki: Penelope (ur. 1961) i Candace (ur. 1963). Para rozwiodła się w 1974, choć już wcześniej pozostawali w separacji. W 1969 na planie filmu W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości poznał aktorkę Sally Adams-Sheridan, z którą był nieformalnie związany do połowy lat 70. Z tego związku urodził się syn Nicholas „Nick” (ur. 24 lutego 1973). W 1977 w czasie realizacji ostatniego sezonu serialu Kojak poznał młodszą o przeszło 30 lat pracownicę biura podróży Julie Hovland, która w 1984 została jego trzecią żoną. Pozostali małżeństwem do śmierci Savalasa w 1994. Julie urodziła aktorowi dwoje dzieci; syna Christiana (ur. 1985) i córkę Arianę (ur. 9 stycznia 1987), która jest w Stanach Zjednoczonych popularną piosenkarką i autorką tekstów.

Jego brat George również był aktorem; grał u boku Telly’ego w Kojaku. Savalas był ojcem chrzestnym aktorki Jennifer Aniston.

Choroba i śmierć

[edytuj | edytuj kod]

W 1989 w czasie rutynowych badań wykryto u Savalasa raka prostaty. Przeszedł pomyślną operację, jednak wkrótce pojawiły się przerzuty. Zmarł w dzień po swoich urodzinach, 22 stycznia 1994 w wyniku komplikacji związanych z rakiem pęcherza moczowego i rakiem gruczołu krokowego. Został pochowany na Forest Lawn – Hollywood Hills Cemetery w Los Angeles.

Telly Savalas podczas programu rozrywkowego Showbizzquiz w holenderskiej telewizji, 1981
Telly Savalas jako Kojak

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

oraz pełnometrażowe filmy o Kojaku:

  • Porucznik Kojak i mordercy z Harlemu (1972, pilot serialu)
  • Kojak: The Belarus File (1985)
  • Kojak: Cena sprawiedliwości (1987)
  • Kojak: Wady charakteru (1989)
  • Kojak: Ariana (1989)
  • Kojak: Kwiaty dla Matty’ego (1990)
  • Kojak: Trzeba być ślepym (1990)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rok 1922 jako data urodzenia podawany jest obecnie w większości źródeł na temat aktora, taka data widnieje też na oficjalnej stronie internetowej o nim oraz na jego nagrobku. Jednak przez lata we wszystkich materiałach na jego temat, jak i w chwili jego śmierci jako rok urodzenia podawano 1924; zobacz m.in.‘Kojak’ Star Telly Savalas Dies at 70. „Los Angeles Times”, 1994-01-23. (ang.). 
  2. ↑ Telly Savalas – Some Broken Hearts Never Mend.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Złoty Glob dla najlepszego aktora w serialu dramatycznym
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Telly_Savalas&oldid=75300181”