Władysław Świątecki
kapitan pilot | |
Data i miejsce urodzenia |
20 grudnia 1895 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
28 kwietnia 1944 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne |
Armia Imperium Rosyjskiego |
Formacja | |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca | |
Odznaczenia | |
Władysław Świątecki[a] (ur. 20 grudnia 1895 w Warszawie, zm. 28 kwietnia 1944 w Edynburgu[2]) – kapitan pilot inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, wynalazca.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Jana i Józefy z domu Papiewskiej; ukończył Szkołę Handlową w Radomiu, następnie rozpoczął studia na Politechnice Petersburskiej[3]. Wybuch I wojny światowej przerwał mu naukę, 20 maja 1916 roku został powołany do odbycia służby wojskowej w armii Imperium Rosyjskiego[2]. Ukończył Petersburską Inżynieryjną Szkołę Chorążych, a następnie służył w baonie kolejowym[3]. 2 listopada 1917 roku wstąpił do I. Korpusu Polskiego w Rosji i został skierowany do oddziału awiacyjnego[3][2].
Do Wojska Polskiego wstąpił 11 listopada 1918 roku. Dowodził oddziałem który zajmował lotnisko mokotowskie[3][4]. W 1916 roku otrzymał przydział do 8. eskadry wywiadowczej i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Walczył nad Pińskiem, nad Dźwiną, w obronie Torunia. W czasie walk wykonał 43 loty wywiadowcze i 13 lotów na bombardowanie[2].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, służył w 2 pułku lotniczym. Został przydzielony jako referent do składu Polskiej Misji Zakupów Wojskowych we Francji, odbył studia w École Supérieure d’Aéronautique[3], gdzie zajął się zagadnieniem wyrzutników bombowych. W 1923 roku skonstruował i opatentował wyrzutnik bomb lotniczych, w który, od 1925 r., zaczęto wyposażać samoloty lotnictwa polskiego[2].
Osobny artykuł:Powrócił z Francji do Polski w 1926 roku i rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie z którego odszedł w listopadzie. W 1928 uzyskał tytuł inżyniera w Wyższej Szkole Aeronautyki i Konstrukcji Mechanicznych w Paryżu[5]. Został przeniesiony w stan nieczynny i zatrudnił się w wytwórni lotniczej Plage i Laśkiewicz[3][6] jako dyrektor działu lotniczego[7]. Z dniem 31 października 1929 został przeniesiony do rezerwy i przeniesiony w rezerwie do 6 pułku lotniczego we Lwowie[8].
W wytwórni Plage i Laśkiewicz pracował do 1930 roku, kiedy to odszedł i wspólnie z inżynierem Bohdanem Marchwińskim założył zakład produkcyjny "Władysław Świątecki inżynier konstruktor. Dostawca wyrzutników bombowych w Lublinie"[3][9] przy ul. Chopina 4 w Lublinie. Sprzedawał swoje wyrzutniki (i licencję na ich produkcję) do krajów europejskich[3] - Rumunii, Jugosławii, Francji, Belgii, Hiszpanii, Holandii i Portugalii[6]. Rozwijał swoją firmę, w 1934 roku przeniósł zakład na ul. Lubartowską 50, zwiększył zatrudnienie do 40 osób. Poza produkcją wyrzutników zajmował się również produkcją rowerów - był założycielem i właścicielem Lubelskiej Wytwórni Rowerów z siedzibą przy ul. Lubartowskiej 50 - skład fabryczny i sklep firmowy przy ul. Królewskiej 11 w Lublinie. Długo nie udawało mu się uzyskać zamówień na swe wyrzutniki ze strony Wojska Polskiego, nastąpiło to dopiero w 1939 roku[6]. Firma Świąteckiego miała dostarczać wyrzutniki do samolotów skonstruowany i produkowanych w kraju (PZL.38 Wilk, PZL.50 Jastrząb, PZL.46 Sum i PZL.49 Miś) oraz do zakupionych za granicą (Morane-Saulnier MS.406, Fairey Battle i CANT Z.506)[9]. W latach 1919–1939 zarejestrował w Urzędzie Patentowym 14 własnych wzorów użytkowych[6].
Po klęsce wrześniowej przedostał się przez Węgry, Jugosławię i Włochy do Francji, gdzie pracował w przemyśle lotniczym[10]. Został skierowany do firmy S.A.D.E.A., gdzie pracował przy konstruowaniu wyrzutników bombowych[11]. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał numer służbowy RAF P-0559[12] i został skierowany do Delegatury Inspektoratu Lotnictwa w Blackpool[2]. Pod koniec 1941 roku został przydzielony do Biura Instrukcji i Tłumaczeń przy Centrum PSP[13].
Pracował nad zastosowaniem swoich rozwiązań w angielskich i amerykańskich samolotach. Brytyjczycy wyprodukowali ponad 165 tys. takich wyrzutników instalowanych w bombowcach brytyjskich[14]. Jego zmodyfikowane wyrzutniki zamontowano w Lancasterach 9, 12 i 617 Dywizjonów RAF i dostosowano do użycia największych bomb lotniczych - Grand Slam, Tallboy i T-12 Cloudmaker[10]. W 1943 r. inny wynalazca polski Jerzy Rudlicki rozwinął koncepcję Świąteckiego, opracowując specjalny wyrzutnik do bombardowań powierzchniowych z dużej wysokości, które zastosowane były w bombowcach amerykańskich B-17 Flying Fortress[15].
Po długiej chorobie zmarł 28 kwietnia 1944 roku w polskim szpitalu wojskowym w Edynburgu[9], został pochowany na Edinburgh (Corstorphine Hill) Cemetery[16].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 338[17]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)[17]
- Złoty Krzyż Zasługi (7 lipca 1931)[18]
- Medal Lotniczy (trzykrotnie)
- Polowa Odznaka Pilota nr 37 (11 listopada 1928)[19]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851, 863.
- ↑ a b c d e f Świątecki Władysław kpt. pil. inż.. bequickorbedead.com. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 66–70. OCLC 751101296.
- ↑ Mieczem i księgą bronią potęgi Polski. Nowe dyplomy wojskowych-naukowców. „Kurjer Czerwony”. Nr 176, s. 3, 2 sierpnia 1928.
- ↑ a b c d 165 tysięcy wyrzutników i jeden rower. teatrnn.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
- ↑ Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 162. OCLC 751101296.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 16 listopada 1929 roku, s. 342.
- ↑ a b c Świątecki Władysław. tysol.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
- ↑ a b Wladyslaw Swiatecki. prabook.com. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).
- ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 18.
- ↑ Świątecki Władysław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
- ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 54.
- ↑ Jerzy B Cynk , Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604 .
- ↑ Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
- ↑ WŁADYSŁAW ŚWIĄTECKI. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej na terenie związków b. wojskowych”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436, „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Świątecki Władysław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1179 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-05].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Jerzy B Cynk , Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604 .
- Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
- Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opisy patentowe Władysława Świąteckiego w bibliotece Polona
- Członkowie Polskiego Związku Reklamowego
- Kapitanowie lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Kapitanowie Polskich Sił Powietrznych
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Medalem Lotniczym (trzykrotnie)
- Odznaczeni Polową Odznaką Pilota
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Polacy – oficerowie Imperium Rosyjskiego
- Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej
- Polscy inżynierowie
- Polscy konstruktorzy broni
- Polscy lotnicy w wojnie polsko-bolszewickiej
- Polscy wynalazcy
- Urodzeni w 1895
- Zmarli w 1944
- Piloci 8 Eskadry Wywiadowczej