PZL.50 Jastrząb

PZL.50 Jastrząb
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Państwowe Zakłady Lotnicze
Konstruktor	Wsiewołod Jakimiuk
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	całkowicie metalowa, półskorupowa, podwozie chowane
Załoga	1 pilot
Historia
Data oblotu	luty 1939
Dane techniczne
Napęd	1 × silnik gwiazdowy Bristol Merkury VIII
Moc	maksymalna krótkotrwała 825-835 KM na wysokości 4267,2 m (14.000 stóp), nominalna 725-730 KM na wysokości 3962,4 m (13.000 stóp)
Wymiary
Rozpiętość	9,7 m
Długość	7,7 m
Wysokość	2,7 m
Powierzchnia nośna	19,4 m²
Masa
Własna	1900 kg
Startowa	2400 kg
Osiągi
Prędkość maks.	faktyczna 450-460 km/h na wysokości 3500 m, planowana 500 km/h (po poprawkach osiągnięta)
Prędkość wznoszenia	11 m/s, około 7 min na 5000 m
Pułap	9000 m
Zasięg	750 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 × karabin maszynowy PWU wz.36 kaliber 7,92 mm 100 kg bomb
Użytkownicy
Polska

PZL.50 Jastrząb (PZL-50) – prototyp polskiego samolotu myśliwskiego konstrukcji inżyniera Wsiewołoda Jakimiuka, opracowany i wyprodukowany w Państwowych Zakładach Lotniczych w 1939 roku.

Historia

W 1936 roku dowództwo lotnictwa polskiego zdało sobie sprawę z kłopotów i ograniczeń z jakimi borykał się projekt wielozadaniowego myśliwca PZL.38 Wilk. Wobec powyższego przystąpiono do opracowywania jednosilnikowego samolotu myśliwskiego mającego zastąpić wysłużonego PZL P.11. Opracowany przez inżyniera Jakimiuka projekt oznaczono jako PZL.50 Jastrząb. Pierwszy prototyp ukończony w październiku 1938 roku oblatano w lutym 1939 roku. Konstruktor skupił się w tym czasie nad projektowaniem samolotu pasażerskiego PZL.44 Wicher, co przedłużyło prace związane z budową prototypu „Jastrzębia” o cały rok. Opóźnienia w dostawie wciąganego podwozia angielskiej firmy Dowty opóźniły prace o kolejne pół roku. Pierwsze loty wykonane na początku 1939 roku wykazały niedostateczne osiągi samolotu. Zastosowanie silnika o zbyt małej mocy, około 725-730 KM, spowodowało znaczące obniżenie prędkości maksymalnej. Dodatkowo w trakcie pierwszych lotów moc silnika była jeszcze niższa z powodu zbyt małego wlotu powietrza do gaźnika. Tym samym osiągnięto prędkość około 420-430 km/h porównywalną z prędkością samolotu myśliwskiego PZL P.24. Jastrząb dysponował jednak znacznie gorszą zwrotnością, szczególnie widoczną przy wykonywaniu ciasnych zakrętów, oraz poniżej prędkości 150-160 km/h, kiedy to w sposób niekontrolowany zwalał się przez skrzydło. W próbach pozorowanej walki z „nieobciążonym bombami” samolotem bombowym PZL.37 Łoś nie był w stanie mu „wejść na ogon” (zająć pozycji do oddania strzału). Wynikało to z niedostatecznej mocy zastosowanego silnika, konstrukcji, profilu skrzydła oraz dość ciężkiej kratownicy kadłuba, która powiększając ciężar i obciążenie powierzchni, decydowała o brakach w walce manewrowej samolotu. W wyniku dokonanych poprawek konstrukcyjnych, pół roku później, w sierpniu 1939 roku samolot osiągnął prawdopodobnie prędkość 500 km/h. Wybuch II wojny światowej przerwał dalszy rozwój prototypu. Równocześnie z pracami nad pierwszym prototypem, prowadzono budowę drugiego prototypu, który miał posiadać mocniejszą konstrukcję i silnik oraz silniejsze uzbrojenie. W lutym 1939 roku pierwszy prototyp Jastrzębia prezentowany był ministrowi spraw zagranicznych Włoch, a w kwietniu tego roku z samolotem zapoznali się piloci myśliwscy 1 pułku lotniczego w Warszawie.

Dalsze ewolucyjne rozwinięcie PZL.50, miał stanowić samolot oznaczony jako PZL.53 Jastrząb II.

Udział w walce

Samolot ten nigdy nie wyszedł poza stadium prototypu. Jedyny latający prototyp nie wziął żadnego udziału w kampanii wrześniowej. Po wybuchu wojny jedyny nadający się do lotu egzemplarz PZL-50/I ewakuowano na lotnisko polowe w Popowie Kościelnym w widłach Bugu i Narwi na północ od Okęcia. Rankiem 6 IX 1939 wraz z innymi prototypami (PZL-11g Kobuz, PZL-46/I Sum) wystartował do lotu ewakuacyjnego do Lwowa. Według relacji pilota inż. Jerzego Widawskiego przebył trasę w locie na niskim pułapie. Przed Lwowem w rejonie Rawy Ruskiej silnik przerwał pracę z powodu braku paliwa. Lądowanie przymusowe nastąpiło na młody las. Samolot został poważnie uszkodzony. Pilot wyszedł z tego zdarzenia bez szwanku. Drugi prototyp został wywieziony z Warszawy przez Niemców.

Przed wybuchem wojny budowano 5 seryjnych Jastrzębi, ale nie zdołano ich wykończyć (1 był już prawie wykończony).

Opis techniczny

Całkowicie metalowy (duralowy) dolnopłat. Podwozie samolotu klasyczne dwukołowe chowane, z kółkiem ogonowym. Kabina pilota jednomiejscowa, zamknięta. Uzbrojenie stanowiły 4 karabiny maszynowe kaliber 7,9 mm oraz 100 kg bomb. Wersja PZL.50B miała dodatkowo posiadać 2 nkm 20 mm, i przenosić 300 kg ładunek bombowy. Napęd to jeden silnik gwiazdowy, w wersji PZL.50A Bristol „Merkury” VIII o mocy maksymalnej 825-835 KM, i nominalnej 725-730 KM. Dla wersji PZL.50B planowano zastosować silnik Bristol „Taurus” III o mocy 1145 KM. Śmigło trójłopatowe, metalowe.

Wersje

• PZL.50/I – samolot myśliwski, prototyp.
• PZL.50/II – samolot myśliwski, drugi prototyp.
• PZL.50A – samolot myśliwski, pierwsza wersja seryjna.
• PZL.50B – samolot myśliwski, druga wersja seryjna.

Linki zewnętrzne

• Jedno z odnalezionych zdjęć nieukończonego Jastrzębia z 1939r [dostęp 2012-09-14]
• Drugie odnalezione zdjęcie [dostęp 2012-09-14]
• Wizualizacja PZL.50A w locie