Wacław Calewski
.jpg)
| |
 major kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 grudnia 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
zastępca dowódcy oddziału |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
        
| |
Wacław Calewski (ur. 14 grudnia 1893 w Piekutach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major kawalerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 14 grudnia 1893 w ówczesnym powiecie mazowieckim guberni łomżyńskiej jako syn Józefa i Leokadii z Kamieńskich[1]. W 1904 rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum w Łomży. Z chwilą rozpoczęcia strajku szkolnego przeniósł się do polskiej Szkoły Handlowej w tym samym mieście. W 1908 wyjechał do Rosji, gdzie uczył się prywatnie. W 1911 w Woroneżu zdał maturę.
Należał do Związku Strzeleckiego, a następnie do POW. 5 sierpnia 1915 wstąpił do Legionów Polskich i służył w 1 pułku ułanów. Z pułkiem Bieliny przebył całą kampanię 1915/1916. Od 5 lutego do 31 marca 1917 był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 puł w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym. Posiadał wówczas stopień starszego ułana[2]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie, a później w Łomży. Następnie służył w Polnische Wehrmacht.
Po zakończeniu wojny został przyjęty do Wojska Polskiego i zweryfikowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i przydzielony do 1 pułku szwoleżerów. 27 maja 1920 por. Calewski, będąc dowódcą plutonu kaemów, w dużym stopniu przyczynił się do zdobycia stacji Mielni. Podczas kontrataków nieprzyjaciela wytrwał na wysuniętej placówce w ciężkim obstrzale pociągów pancernych wroga. Wycofał się dopiero z powodu braku amunicji. Za ten czyn został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
W 1922 ukończył Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu oraz Centralną Szkołę Strzelań w Toruniu. Z dniem 15 sierpnia 1924 został mianowany rotmistrzem. Następnie pełnił służbę w 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Warszawie[3][4][5]. Z dniem 15 września 1928 został przeniesiony do Gabinetu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej na stanowisko adiutanta przybocznego[6][7][8]. 28 stycznia 1931 został przeniesiony do 1 pszw, a 26 marca tego roku do Korpusu Ochrony Pogranicza[9][10]. Pełnił służbę w Dowództwie KOP w Warszawie na stanowisku referenta. 23 marca 1932 został przeniesiony z KOP do 1 pszw z równoczesnym przydziałem do Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych do dnia 30 kwietnia 1932[11][12]. 12 marca 1933 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 7. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[13][14]. 28 września 1933 został przeniesiony do 26 pułku ułanów wielkopolskich na stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego w Łukowie[15][16].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 służył jako zastępca dowódcy Oddziału Kawalerii ppłk. Wisłockiego. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[17]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 3630[1].
Był żonaty, miał córkę Ewę Jolantę (ur. 28 października 1931).
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- 5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[18][19][20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21][22][23].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4322 – 29 października 1921[24]
- Krzyż Niepodległości – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[25]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie (po raz 1, 2 i 3 w 1921[26])
- Złoty Krzyż Zasługi – 25 maja 1939 „za zasługi w służbie wojskowej”[27]
- Srebrny Krzyż Zasługi po raz drugi – 2 lipca 1930 „za zasługi położone na stanowisku adiutanta przybocznego Prezydenta Rzeczypospolitej”[28]
- Srebrny Krzyż Zasługi po raz pierwszy – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”[29]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka za Rany i Kontuzje z dwiema gwiazdkami[30]
- Krzyż Kawalerski Orderu Gwiazdy Rumunii
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 56.
- ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 13.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 595, 683.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 537, 605.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 287, 349.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 342.
- ↑ Wacław Calewski na prawo za Prezydentem Mościckim, zdjęcie ze zbiorów NAC.
- ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 62, 81.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931, s. 121.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 255.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 149,625.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933, s. 46.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 130.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933, s. 198.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 709.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 11 [dostęp 2024-10-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 29 października 1921, s. 1451.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 23 listopada 1921, s. 1547.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 153, poz. 232.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636.
- ↑ Fotografia rotmistrza 1 Pułku Szwoleżerów JP Wacława Calewskiego w mundurze
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Adiutanci przyboczni Prezydenta II Rzeczypospolitej
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Członkowie Związku Strzeleckiego (1910–1914)
- Internowani w Łomży
- Legioniści internowani po kryzysie przysięgowym w Szczypiornie
- Majorowie kawalerii II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Odznaką za Rany i Kontuzje
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego
- Oficerowie 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich
- Oficerowie 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich
- Oficerowie kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Charkowie
- Pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach w Charkowie
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Uczestnicy bitwy pod Łowczówkiem 1914
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Ułani Legionów Polskich
- Urodzeni w 1893
- Zmarli w 1940
- Żołnierze I Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze Polnische Wehrmacht