Zofia Małynicz

Zofia Małynicz
	; Jedna ze scen przedstawienia „Prawdziwe życie Anny” w Teatrze Nowym w Warszawie. Od lewej: Ewa Kuncewicz i Zofia Małynicz
Data i miejsce urodzenia	8 lipca 1905 ; Zurych, Szwajcaria
Data i miejsce śmierci	22 stycznia 1988 ; Warszawa, Polska
Zawód	aktorka, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zofia Małynicz (ur. 8 lipca 1905 w Zurychu, zm. 22 stycznia 1988 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna oraz pedagog.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Uczęszczała do prywatnej polskiej szkoły w Kijowie. Studiowała polonistykę i historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. W 1927 ukończyła studia na Oddziale Dramatycznym przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. Na dwa lata związała się z „Placówką Żywego Słowa” kierowaną przez Janinę Górską i Mieczysława Szpakiewicza, gdzie debiutowała tytułową rolą w Wandzie Cypriana Kamila Norwida.

Przed wojną występowała na scenach Teatru Polskiego w Warszawie (1936–1939), Teatru Polskiego w Poznaniu (1934–1935) i Teatru Miejskiego w Wilnie (1929–1931). W latach 1933–1939 wykładała w warszawskim Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej (PIST).

Lata wojny spędziła w Warszawie. W czasie okupacji uczestniczyła w konspiracyjnym życiu teatralnym i kontynuowała pracę pedagogiczną w tajnym PIST. Pracowała jako kelnerka w kawiarni „U Aktorek”. W ramach represji po udanym zamachu na Igo Syma w marcu 1941 została aresztowana przez Niemców^[1].

Po wojnie występowała na deskach: Starego Teatru w Krakowie, Teatru Wojska Polskiego w Łodzi (sezon 1945/1946) i Teatru Polskiego w Warszawie (1946–1973).

W latach 1947–1970 wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, w latach 1949–1950 dziekan Wydziału Aktorskiego, a od 1956 profesor tej uczelni. Członek zasłużony ZASP-u.

Wystąpiła również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Pies ogrodnika Lope de Vegi w reżyserii Konrada Swinarskiego (1962), Pamiętnik matki Marcjanny Fornalskiej w reżyserii Stanisława Wohla (1964), Mąż idealny Oscara Wilde’a w reżyserii Maryny Broniewskiej (1965), Przygoda pana Trapsa Friedricha Dürrenmatta w reżyserii Konrada Swinarskiego (1965), Chłopcy Stanisława Grochowiaka w reżyserii Tadeusza Jaworskiego (1966), Skowronek Jeana Anouilh w reżyserii Jerzego Antczaka (1966), Zabawa z ogniem Augusta Strindberga w reżyserii Andrzeja Łapickiego (1968), Burza Aleksandra Nikołajewicza Ostrowskiego w reżyserii Jana Kulczyńskiego (1969), Non stop Macieja Zenona Bordowicza w reżyserii Augusta Kowalczyka (1970) oraz w Żywym trupie Lwa Tołstoja w reżyserii Andrzeja Łapickiego jako matka Lizy (1970), Domu kobiet Zofii Nałkowskiej w reżyserii Jana Kulczyńskiego jako babka (1974), Sławie i chwale Jarosława Iwaszkiewicza w reżyserii Lidii Zamkow jako Anna Bilińska (1974), a także w przedstawieniu Stepowy Król Lir Iwana Turgieniewa w reżyserii Witolda Fillera jako Natalia Nikołajewna (1977) i Czarownice z Salem Arthura Millera w reżyserii Zygmunta Hübnera jako Rebecca Nurse (1979).

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 188-3-39)^[2].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Sygnały (1938)
Piątka z ulicy Barskiej (1953) – Radziszewska, matka Zygmunta i Marii
Ziemia (1956) – Ślemieniowa
Trzy kobiety (1956) – Helena
Świadectwo urodzenia (1961) – kierowniczka przytułku (nowela 3. Kropla krwi)
Dziś w nocy umrze miasto (1961) – ciotka Magdy
Barwy walki (1964) – „Ciotka”
Niekochana (1965) – dziedziczka, właścicielka majątku
Z tamtej strony tęczy (1972) – matka Jana
Chłopcy (1973) – siostra przełożona
Moja wojna, moja miłość (1975) – właścicielka pałacu

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Order Sztandaru Pracy II klasy (1974)
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)
Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)^[3]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[4]
Medal Komisji Edukacji Narodowej (1971)
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za rolę Zofii Parmen w spektaklu Grzech Stefana Żeromskiego w Teatrze Polskim w Warszawie (1951)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za rolę Matki w spektaklu Pamiętnik matki Marcjanny Fornalskiej w Teatrze Telewizji (1963)
Nagroda teatralna tygodnika „Przyjaźń” za rolę Natalii Nikołajewny w spektaklu Stepowy król Lear Iwana Turgieniewa w Teatrze Telewizji (1977)
Nagroda artystyczna im. Włodzimierza Pietrzaka Wydawnictwa Stowarzyszenia PAX za zasługi aktorskie i pedagogiczne w dziedzinie polskiego życia teatralnego (1981)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za telewizyjny monodram Moja piosenka (1985)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 43.
↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ MAŁYNICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-04-22] .
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zofia Małynicz w bazie filmpolski.pl
Zofia Małynicz w bazie Filmweb
Zofia Małynicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-10] .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zofia Małynicz w bazie IMDb (ang.)
Zofia Małynicz w bazie Filmweb
Zofia Małynicz w bazie filmpolski.pl
Zofia Małynicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .
Zofia Małynicz na zdjęciach w bibliotece Polona

[1] Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 43.

[2] Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ MAŁYNICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-04-22] .

[3] M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[4] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[1]

[2]

[3]

[4]