Arenysaurus: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
z ''Blasisaurus'' |
dalsza rozbudowa |
||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
W Europie pozostałości dinozaurów kaczodzionych znaleziono w około pięćdziesięciu miejscach{{r|Arenysaurus}}. Pierwszym opisanym [[hadrozaury|Hadrosauridae]] z terenów Europy był [[telmatozaur]], przedstawiony przez Nopscę{{r|Blasisaurus}} na podstawie znalezisk odnalezionych na obszarze obecnej [[Rumunia|Rumunii]], uznany później za najbardziej pierwotnego z kaczodziobych{{r|Weishampel&93}}. W swojej analizie Pereda-Suberbiola i współpracownicy zauważyli, że ponad połowa znalezisk europejskich [[hadrozauroidy|hadrozauroidów]] przypada na [[Półwysep Iberyjski]] . Wymieniają wśród nich ''[[Pararabdodon|Pararhabdodon]]'' i ''[[Koutalisaurus]]''{{r|Pereda-Suberbiola&09}}, przy czym tylko ''Pararhabdodon'' jest szeroko akceptowanym hadrozaurydem z Półwyspu Iberyjskiego{{r|Arenysaurus}}. Z Europy pochodzi także ''[[Tethyshadros]]''. Kolejne znaleziska wyszły na światło dzienne dzięki wykopaliskom w 5 miejscach zwanych Blasi, w Arén, w Huesca na terenie Hiszpanii w [[Pireneje|Pirenejach]]{{r|Blasisaurus}}. Znalezione w Blasi 1 skamieniałości opisał zespół Lópeza-Martíneza w 2001. Nie nazwali ich jednak, posługując się w swej pracy terminem ''Blasi 1 hadrosaurid''{{r|López-Martínez&01}}. Dopiero w 2010 opisano je pod nazwą ''[[Blasisaurus]]''{{r|Blasisaurus}}. |
W Europie pozostałości dinozaurów kaczodzionych znaleziono w około pięćdziesięciu miejscach{{r|Arenysaurus}}. Pierwszym opisanym [[hadrozaury|Hadrosauridae]] z terenów Europy był [[telmatozaur]], przedstawiony przez Nopscę{{r|Blasisaurus}} na podstawie znalezisk odnalezionych na obszarze obecnej [[Rumunia|Rumunii]], uznany później za najbardziej pierwotnego z kaczodziobych{{r|Weishampel&93}}. W swojej analizie Pereda-Suberbiola i współpracownicy zauważyli, że ponad połowa znalezisk europejskich [[hadrozauroidy|hadrozauroidów]] przypada na [[Półwysep Iberyjski]] . Wymieniają wśród nich ''[[Pararabdodon|Pararhabdodon]]'' i ''[[Koutalisaurus]]''{{r|Pereda-Suberbiola&09}}, przy czym tylko ''Pararhabdodon'' jest szeroko akceptowanym hadrozaurydem z Półwyspu Iberyjskiego{{r|Arenysaurus}}. Z Europy pochodzi także ''[[Tethyshadros]]''. Kolejne znaleziska wyszły na światło dzienne dzięki wykopaliskom w 5 miejscach zwanych Blasi, w Arén, w Huesca na terenie Hiszpanii w [[Pireneje|Pirenejach]]{{r|Blasisaurus}}. Znalezione w Blasi 1 skamieniałości opisał zespół Lópeza-Martíneza w 2001. Nie nazwali ich jednak, posługując się w swej pracy terminem ''Blasi 1 hadrosaurid''{{r|López-Martínez&01}}. Dopiero w 2010 opisano je pod nazwą ''[[Blasisaurus]]''{{r|Blasisaurus}}. |
||
Pozostałości ''Arenysaurus'' znaleziono w trzecim z tych miejsc, wśród szczątków innych kaczodziobych{{r|Arenysaurus}}. Natomiast w Blasi 5 znaleziono szczątki dinozaura kaczodziobego bardziej pasujące do podrodziny [[hadrozaury płaskogłowe|hadrozaurów płaskogłowych]], których dotychczas w Europie nie znajdywano{{r|Blasisaurus}}, wyniki badań na ten temat zostały opublikowane przez Cruzado-Caballero i współpracowników w 2010{{r|Cruzado-Caballero&10}}. |
Pozostałości ''Arenysaurus'' znaleziono w trzecim z tych miejsc, wśród szczątków innych kaczodziobych{{r|Arenysaurus}}. Natomiast w Blasi 5 znaleziono szczątki dinozaura kaczodziobego bardziej pasujące do podrodziny [[hadrozaury płaskogłowe|hadrozaurów płaskogłowych]], których dotychczas w Europie nie znajdywano{{r|Blasisaurus}}, wyniki badań na ten temat zostały opublikowane przez Cruzado-Caballero i współpracowników w 2010{{r|Cruzado-Caballero&10}}. W 2013 Prieto-Márquez i współpracownicy, przy okazji ustanowienia nowego rodzaju kaczodziobego ''[[Canardia]]'', wprowadzili nowe plemiona lambeozaurynów, w tym dokonali formalnego opisu [[Parasaurolophini]]{{r|Canardia}}. W tym samym roku, 3 lata po swej wcześniejszej pracy Cruzado-Caballero i inni zrewidowali wcześniejszy pogląd na systematykę ''Blasisaurus'' i ''Arenysaurus'', włączając je do Parasaurolophini{{r|Cruzado-Caballero&13}}. |
||
== Systematyka == |
== Systematyka == |
||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
W rodzinie hadrozaurów wyróżnia się dwie podrodziny: [[lambeozaury]] i [[hadrozaury płaskogłowe]], do zdefiniowania których wykorzystuje się lambeozauryna [[parazaurolof]]a i hadrozauryna [[zaurolof]]a. Taksony bliższe parazaurolofowi niż zaurolofowi tworzą więc Lambeosaurinae, bliższe zaurolofowi należą do Hadrosaurinae. ''Arenysaurus'', jako bliżej spokrewniony z parazaurolofem, zalicza się do podrodziny Lambeosaurinae{{r|Arenysaurus}}. |
W rodzinie hadrozaurów wyróżnia się dwie podrodziny: [[lambeozaury]] i [[hadrozaury płaskogłowe]], do zdefiniowania których wykorzystuje się lambeozauryna [[parazaurolof]]a i hadrozauryna [[zaurolof]]a. Taksony bliższe parazaurolofowi niż zaurolofowi tworzą więc Lambeosaurinae, bliższe zaurolofowi należą do Hadrosaurinae. ''Arenysaurus'', jako bliżej spokrewniony z parazaurolofem, zalicza się do podrodziny Lambeosaurinae{{r|Arenysaurus}}. |
||
W czasie opisu ''Arenysaurus'' wyróżniano w obrębie Lambeosaurinae dwa [[plemię (biologia)|plemiona]]. Taksony bliżej spokrewnione z [[korytozaur]]em niż z parazaurolofem tworzyły [[korytozaury|Corythosaurini]]. Natomiast te bliższe parazaurolofowi tworzyły [[Parasaurolophini]]{{r|Arenysaurus}}. |
W czasie opisu ''Arenysaurus'' wyróżniano w obrębie Lambeosaurinae dwa [[plemię (biologia)|plemiona]]. Taksony bliżej spokrewnione z [[korytozaur]]em niż z parazaurolofem tworzyły [[korytozaury|Corythosaurini]]. Natomiast te bliższe parazaurolofowi tworzyły [[Parasaurolophini]]{{r|Arenysaurus}}, zdefiniowane formalnie dopiero w 2013, wraz z utworzeniem nowym plemion Lambeosaurinae{{r|Canardia}}. Poglądy na systematykę ''Arenysaurus'' na tym poziomie zmieniały się z czasem. Autorzy opisu rodzaju umieścili go wyłącznie w podrodzinie Lambeosaurinae{{r|Arenysaurus}}. Jednakże późniejsza praca zespołu Cruzado-Caballero z 2013 umieściła go już w obrębie Parasaurolophini{{r|Cruzado-Caballero&13}}. |
||
== Rozmieszczenie geograficzne i paleoekologia == |
== Rozmieszczenie geograficzne i paleoekologia == |
||
| Linia 63: | Linia 63: | ||
<ref name="Bayannurosaurus">{{Cytuj | autor = Xing Xu, Qingwei Tan, Yilong Gao, Zhiqiang Bao, Zhigang Yin, Bin Guo, Junyou Wang, Lin Tan Yuguang Zhang, Hai Xing | tytuł = A large-sized basal ankylopollexian from East Asia, shedding light on early biogeographic history of Iguanodontia | url = https://www.researchgate.net/profile/Hai_Xing/publication/324488089_A_large-sized_basal_ankylopollexian_from_East_Asia_shedding_light_on_early_biogeographic_history_of_Iguanodontia/links/5af12905458515c283751315/A-large-sized-basal-ankylopollexian-from-East-Asia-shedding-light-on-early-biogeographic-history-of-Iguanodontia.pdf | czasopismo = Science Bulletin | odpowiedzialność = researchgate | wolumin = 63 | numer = 9 | wydawca = Elsevier | data = 2018 | s = 556-563 | język = en}}</ref> |
<ref name="Bayannurosaurus">{{Cytuj | autor = Xing Xu, Qingwei Tan, Yilong Gao, Zhiqiang Bao, Zhigang Yin, Bin Guo, Junyou Wang, Lin Tan Yuguang Zhang, Hai Xing | tytuł = A large-sized basal ankylopollexian from East Asia, shedding light on early biogeographic history of Iguanodontia | url = https://www.researchgate.net/profile/Hai_Xing/publication/324488089_A_large-sized_basal_ankylopollexian_from_East_Asia_shedding_light_on_early_biogeographic_history_of_Iguanodontia/links/5af12905458515c283751315/A-large-sized-basal-ankylopollexian-from-East-Asia-shedding-light-on-early-biogeographic-history-of-Iguanodontia.pdf | czasopismo = Science Bulletin | odpowiedzialność = researchgate | wolumin = 63 | numer = 9 | wydawca = Elsevier | data = 2018 | s = 556-563 | język = en}}</ref> |
||
<ref name="Blasisaurus">{{Cytuj | autor = Penelope Cruzado-Caballero, Xabier Pereda-Suberbiola, J. Ignacio Ruiz-Omenaca | tytuł = Blasisaurus canudoi gen. et sp. nov., a new lambeosaurine dinosaur (Hadrosauridae) from the Latest Cretaceous of Aren (Huesca, Spain) | url = https://www.researchgate.net/profile/Penelope_Cruzado-Caballero/publication/237153276_Blasisaurus_canudoi_gen_et_sp_nov_a_new_lambeosaurine_dinosaur_Hadrosauridae_from_the_Latest_Cretaceous_of_Aren_Huesca_Spain/links/0deec51ee78b348912000000.pdf | czasopismo = Canadian Journal of Earth Sciences | odpowiedzialność = researchgate | wolumin = 47 | numer = 12 | data = 2010 | s = 1507-1517 | język = en}}</ref> |
<ref name="Blasisaurus">{{Cytuj | autor = Penelope Cruzado-Caballero, Xabier Pereda-Suberbiola, J. Ignacio Ruiz-Omenaca | tytuł = Blasisaurus canudoi gen. et sp. nov., a new lambeosaurine dinosaur (Hadrosauridae) from the Latest Cretaceous of Aren (Huesca, Spain) | url = https://www.researchgate.net/profile/Penelope_Cruzado-Caballero/publication/237153276_Blasisaurus_canudoi_gen_et_sp_nov_a_new_lambeosaurine_dinosaur_Hadrosauridae_from_the_Latest_Cretaceous_of_Aren_Huesca_Spain/links/0deec51ee78b348912000000.pdf | czasopismo = Canadian Journal of Earth Sciences | odpowiedzialność = researchgate | wolumin = 47 | numer = 12 | data = 2010 | s = 1507-1517 | język = en}}</ref> |
||
<ref name="Canardia">{{Cytuj | autor = Albert Prieto-Márquez, Fabio M. Dalla Vecchia, Rodrigo Gaete, Àngel Galobart | tytuł = Diversity, Relationships, and Biogeography of the Lambeosaurine Dinosaurs from the European Archipelago, with Description of the New Aralosaurin Canardia garonnensis | url = https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0069835 | czasopismo = PLoS ONE | wolumin = 8 | numer = 7 | data = 2013 | s = e69835 | język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Charonosaurus">{{Cytuj | autor = Pascal Godefroit, Shuqin Zan, Liyong Jin | tytuł = Charonosaurus jiayinensis n.g., n.sp., a lambeosaurine dinosaur from the Late Maastrichtian of northeastern China | url = https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/1975168/Godefroit_et_al_2000-Charonosaurus.pdf?response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DCharonosaurus_Jiayinensis_Ng_N._Sp._a_La.pdf&X-Amz-Algorithm=AWS4-HMAC-SHA256&X-Amz-Credential=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A%2F20190919%2Fus-east-1%2Fs3%2Faws4_request&X-Amz-Date=20190919T153016Z&X-Amz-Expires=3600&X-Amz-SignedHeaders=host&X-Amz-Signature=2320ce9bd6d5c5bbe2241314b3962c9b60770fd1ee10e38f00176db99a11491f | czasopismo = Comptes Rendus de l'Académie des Sciences-Series IIA-Earth and Planetary Science | wolumin = 330 | numer = 12 | data = 2000 | s = 875-882 | język = en}}</ref> |
<ref name="Charonosaurus">{{Cytuj | autor = Pascal Godefroit, Shuqin Zan, Liyong Jin | tytuł = Charonosaurus jiayinensis n.g., n.sp., a lambeosaurine dinosaur from the Late Maastrichtian of northeastern China | url = https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/1975168/Godefroit_et_al_2000-Charonosaurus.pdf?response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DCharonosaurus_Jiayinensis_Ng_N._Sp._a_La.pdf&X-Amz-Algorithm=AWS4-HMAC-SHA256&X-Amz-Credential=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A%2F20190919%2Fus-east-1%2Fs3%2Faws4_request&X-Amz-Date=20190919T153016Z&X-Amz-Expires=3600&X-Amz-SignedHeaders=host&X-Amz-Signature=2320ce9bd6d5c5bbe2241314b3962c9b60770fd1ee10e38f00176db99a11491f | czasopismo = Comptes Rendus de l'Académie des Sciences-Series IIA-Earth and Planetary Science | wolumin = 330 | numer = 12 | data = 2000 | s = 875-882 | język = en}}</ref> |
||
<ref name="Parasaurolophus">{{Cytuj | autor = William Parks | tytuł = Parasaurolophus walkeri, a new genus and species of crested trachodont dinosaur | url = https://en.wikisource.org/wiki/Parasaurolophus_Walkeri,_a_new_genus_and_species_of_crested_trachodont_dinosaur | czasopismo = University of Toronto Studies, Geology Series | wolumin = 13 | data = 1922 | s = 1-32 | język = en}}</ref> |
<ref name="Parasaurolophus">{{Cytuj | autor = William Parks | tytuł = Parasaurolophus walkeri, a new genus and species of crested trachodont dinosaur | url = https://en.wikisource.org/wiki/Parasaurolophus_Walkeri,_a_new_genus_and_species_of_crested_trachodont_dinosaur | czasopismo = University of Toronto Studies, Geology Series | wolumin = 13 | data = 1922 | s = 1-32 | język = en}}</ref> |
||
Wersja z 13:31, 25 paź 2019
| Arenysaurus | |||
| Pereda-Suberbiola et al., 2009 | |||
| Okres istnienia: mastrycht | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Arenysaurus | ||
| Gatunki | |||
| |||
Arenysaurus – rodzaj ornitopoda z rodziny hadrozaurów (Hadrosauridae) żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Europy. Został opisany w oparciu o MPZ 2008/1 – niekompletną czaszkę obejmującą dach czaszki i puszkę mózgową. Odkryte w pobliżu pozostałości żuchwy oraz szkieletu pozaczaszkowego zostały desygnowane na paratypy. Skamieniałości zostały wydobyte z datowanych na późny mastrycht osadów formacji Tremp w pobliżu miejscowości Arén w hiszpańskiej prowincji Huesca w południowo-centralnych Pirenejach[1].
Całkowita długość czaszki Arenysaurus ardevoli jest szacowana na około 60 cm. U MPZ 2008/1 nie zachował się wydrążony grzebień kostny, występujący często u przedstawicieli Lambeosaurinae, jednak jego obecność u Arenysaurus jest bardzo prawdopodobna, na co wskazuje budowa tylnej części twarzoczaszki – podobna jak u innych lambeozaurów. Puszka mózgowa holotypu jest w pełni skostniała, co dowodzi, że należy ona do osobnika dorosłego. Kości czołowe nie są jednak w pełni połączone, sugerując, iż MPZ 2008/1 w chwili śmierci nie był stary. W pobliżu holotypu odkryto liczne fragmenty szkieletu pozaczaszkowego, obejmujące kręgi, żebra oraz kości kończyn. Odkryta kość udowa mierzy 711 mm, a długość łopatki szacuje się 525 mm. Na podstawie rekonstrukcji innych lambeozaurów długość ciała Arenysaurus jest szacowana na 5–6 m[1].
Według przeprowadzonej przez Peredę-Suberbiolę i współpracowników analizy filogenetycznej Arenysaurus jest bazalnym lambeozaurem stanowiącym grupę siostrzaną amurozaura i kladu tworzonego przez Parasaurolophini i Corythosaurini[1].
Nazwa Arenysaurus pochodzi od miejscowości Arén, w pobliżu której odkryto holotyp, zaś epitet gatunkowy gatunku typowego, ardevoli, honoruje hiszpańskiego geologa Lluísa Ardèvola, który odkrył stanowiska Blasi, gdzie odnaleziono skamieniałości Arenysaurus[1].
Historia
Pozostałości dinozaurów kaczodziobych znaleziono do tej pory na pięciu kontynentach[2]. Wyprawa z 1920 przyczyniła się do odnalezienia w Kanadzie skamieniałości opisanych przez Parksa pod nazwą parazaurolof[3], kolejne odkrycia dowiodły istnienia innych gatunków tego rodzaju (P. cyrtocristatus, P. tubicen) w położonych dalej na południe obszarach kontynentu północnoamerykańskiego[4][5]. Ponadto w 2000 roku opisano jego bliskiego krewnego charonozaura na podstawie szczątków odnalezionych w pobliżu azjatyckiej rzeki Amur[6].
W Europie pozostałości dinozaurów kaczodzionych znaleziono w około pięćdziesięciu miejscach[1]. Pierwszym opisanym Hadrosauridae z terenów Europy był telmatozaur, przedstawiony przez Nopscę[7] na podstawie znalezisk odnalezionych na obszarze obecnej Rumunii, uznany później za najbardziej pierwotnego z kaczodziobych[8]. W swojej analizie Pereda-Suberbiola i współpracownicy zauważyli, że ponad połowa znalezisk europejskich hadrozauroidów przypada na Półwysep Iberyjski . Wymieniają wśród nich Pararhabdodon i Koutalisaurus[9], przy czym tylko Pararhabdodon jest szeroko akceptowanym hadrozaurydem z Półwyspu Iberyjskiego[1]. Z Europy pochodzi także Tethyshadros. Kolejne znaleziska wyszły na światło dzienne dzięki wykopaliskom w 5 miejscach zwanych Blasi, w Arén, w Huesca na terenie Hiszpanii w Pirenejach[7]. Znalezione w Blasi 1 skamieniałości opisał zespół Lópeza-Martíneza w 2001. Nie nazwali ich jednak, posługując się w swej pracy terminem Blasi 1 hadrosaurid[10]. Dopiero w 2010 opisano je pod nazwą Blasisaurus[7].
Pozostałości Arenysaurus znaleziono w trzecim z tych miejsc, wśród szczątków innych kaczodziobych[1]. Natomiast w Blasi 5 znaleziono szczątki dinozaura kaczodziobego bardziej pasujące do podrodziny hadrozaurów płaskogłowych, których dotychczas w Europie nie znajdywano[7], wyniki badań na ten temat zostały opublikowane przez Cruzado-Caballero i współpracowników w 2010[11]. W 2013 Prieto-Márquez i współpracownicy, przy okazji ustanowienia nowego rodzaju kaczodziobego Canardia, wprowadzili nowe plemiona lambeozaurynów, w tym dokonali formalnego opisu Parasaurolophini[12]. W tym samym roku, 3 lata po swej wcześniejszej pracy Cruzado-Caballero i inni zrewidowali wcześniejszy pogląd na systematykę Blasisaurus i Arenysaurus, włączając je do Parasaurolophini[13].
Systematyka
Arenysaurus należy do dinozaurów, wśród których umiejscawia się go w rzędzie ptasiomiednicznych. Dalej umieszcza się go w grupie ornitopodów[1]. Zaawansowaną grupą ornitopodów były rozpowszechnione w kredzie Iguanodontia, wśród których umieszcza się kolejną grupę Ankylopollexia, obejmującą z kolei Styracosterna. Rzeczone Styracosterna obejmują Hadrosauriformes. a te ostatnie – Hadrosauroidea[14]. Należy więc Arenysaurus do Hadrosauroidea, grupującej wszystkie Iguanodontia bliższe parazaurolofowi niż iguanodontowi[1].
Arenysaurus zalicza się dalej do rodziny Hadrosauridae. Autorzy jego opisu przyjęli za definicje kaczodziobych najwęższy klad obejmujący parazaurolofa i telmatozaura[1]. Definicję taką, zgodną z poglądami Hornera, stosuje się także w innych pracach dotyczącej tematyki kaczodziobych, aczkolwiek nie jest ona jedyna[7]. Konkurencyjna definicja uznaje Hadrosauridae za klad obejmujący Lambeosaurinae, hadrozaury płaskogłowe, ich ostatniego wspólnego przodka, jak też wszystkich jego potomków. Takson taki określa się jednak raczej mianem Euhadrosauria. Arenysaurus zalicza się również do tego kladu[1].
W rodzinie hadrozaurów wyróżnia się dwie podrodziny: lambeozaury i hadrozaury płaskogłowe, do zdefiniowania których wykorzystuje się lambeozauryna parazaurolofa i hadrozauryna zaurolofa. Taksony bliższe parazaurolofowi niż zaurolofowi tworzą więc Lambeosaurinae, bliższe zaurolofowi należą do Hadrosaurinae. Arenysaurus, jako bliżej spokrewniony z parazaurolofem, zalicza się do podrodziny Lambeosaurinae[1].
W czasie opisu Arenysaurus wyróżniano w obrębie Lambeosaurinae dwa plemiona. Taksony bliżej spokrewnione z korytozaurem niż z parazaurolofem tworzyły Corythosaurini. Natomiast te bliższe parazaurolofowi tworzyły Parasaurolophini[1], zdefiniowane formalnie dopiero w 2013, wraz z utworzeniem nowym plemion Lambeosaurinae[12]. Poglądy na systematykę Arenysaurus na tym poziomie zmieniały się z czasem. Autorzy opisu rodzaju umieścili go wyłącznie w podrodzinie Lambeosaurinae[1]. Jednakże późniejsza praca zespołu Cruzado-Caballero z 2013 umieściła go już w obrębie Parasaurolophini[13].
Rozmieszczenie geograficzne i paleoekologia
Miejsce znalezienia pozostałości Arenysaurus leży na Półwyspie Iberyjskim, w południowo-środkowychych Pirenejach. Administracyjnie znajduje się w Hiszpanii[1], w Aragonii[7], w północno-wschodniej prowincji Huesca. Znajduje się tam wioska Arén. Leży ona nieopodal wzgórza Blasi, na północnym stoku synkliny Tramp. Miejsce odkrycia Arenysaurus to należy do 5 bogatych w skamieniałości miejsc w tym obszarze[1], oznaczanych Blasi 1-Blasi 5[7]. Pierwsze z nich leży na szczycie piaskowca Arén[1], w obrębie formacji Arén Sandstone, i znalezione w nim pozostałości kaczodziobego pozwoliły na opisanie Blasisaurus[7]. Pozostałe leżą niżej. Należą do formacji Tramp. Powstały z osadów deltowych, lagunowych i przybrzeżnych. Najwięcej wartościowych skamieniałości kręgowców dostarczyło miejsce trzecie, obejmujące grube na metr pokłady szarego, wapiennego piaskowca z jamkami Ophiomorpha. Na podstawie analizy obecnych skamieniałości otwornic udało się zaliczyć ją do biozony Abathomphalus mayaroensis, a tym samym umiejscowić czas jej powstania na późny mastrycht, między 68,4 a 65,5 miliona lat temu[1].
Arenysaurus nie był jedynym zwierzęciem znalezionym wśród skał Blasi 3. Prócz niego znaleziono tam także pozostałości innych dinozaurów kaczodziobych, w tym młodocianego Lambeosaurinae i innego Hadrosauridae. Inne grupy archozaurów reprezentują zęby teropoda i pozostałości Crocodyliformes prawdopodobnie z nadrodziny Alligatoroidea. Poza nimi znaleziono tam również pozostałości żółwi przypominające Polysternon[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Xabier Pereda-Suberbiola i inni, The last hadrosaurid dinosaurs of Europe: A new lambeosaurine from the Uppermost Cretaceous of Aren (Huesca, Spain), „Comptes Rendus Palevol”, 2009, DOI: 10.1016/j.crpv.2009.05.002 (ang.).
- ↑ Lund i inni, historical and biogeographical examination of hadrosaurian dinosaurs, „New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin”, researchgate, 35, 2006, s. 263-276 (ang.).
- ↑ William Parks, Parasaurolophus walkeri, a new genus and species of crested trachodont dinosaur, „University of Toronto Studies, Geology Series”, 13, 1922, s. 1-32 (ang.).
- ↑ John H. Ostrom. A new species of hadrosaurian dinosaur from the Cretaceous of New Mexico. „Journal of Paleontology”. 35 (3), s. 575–577, 1961.
- ↑ Carl Wiman. Parasaurolophus tubicen, n. sp. aus der Kreide in New Mexico. „Nova Acta Regia Societas Scientarum Upsaliensis, series 4”. 7 (5), s. 1–11, 1931. (niem.).
- ↑ Pascal Godefroit, Shuqin Zan, Liyong Jin, Charonosaurus jiayinensis n.g., n.sp., a lambeosaurine dinosaur from the Late Maastrichtian of northeastern China, „Comptes Rendus de l'Académie des Sciences-Series IIA-Earth and Planetary Science”, 330 (12), 2000, s. 875-882 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Penelope Cruzado-Caballero, Xabier Pereda-Suberbiola, J. Ignacio Ruiz-Omenaca, Blasisaurus canudoi gen. et sp. nov., a new lambeosaurine dinosaur (Hadrosauridae) from the Latest Cretaceous of Aren (Huesca, Spain), „Canadian Journal of Earth Sciences”, researchgate, 47 (12), 2010, s. 1507-1517 (ang.).
- ↑ D.B. Weishampel, D.B. Norman, D. Grigorescu, Telmatosaurus transsylvanicus from the late Cretaceous of Romania. The most basal hadrosaurid dinosaur, „Palaeontology”, 36 (2), 1993, s. 361-385 (ang.).
- ↑ Pereda-Suberbiola i inni, Hadrosauroid dinosaurs from the Latest Cretaceous of the Iberian Peninsula, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 29 (3), Society of Vertebrate Paleontology, 2009, s. 946–951 (ang.).
- ↑ Nieves López-Martínez i inni, New dinosaur sites correlated with Upper Maastrichtian pelagic deposits in the Spanish Pyrenees: implications for the dinosaur extinction pattern in Europe, „Cretaceous Research”, researchgate, 22, 2001, s. 41–61, DOI: 10.1006/cres.2000.0236 (ang.).
- ↑ Penélope Cruzado-Caballero, José I. Ruiz-Omeñaca, José I. Canudo., Evidencias de la coexistencia de dinosaurios hadrosaurinos y lambeosaurinos en el Maastrichtiano superior de la Península Ibérica (Arén, Huesca, España), „Ameghiniana”, researchgate, 47 (2), 2010, s. 153-165 (hiszp.).
- ↑ a b Albert Prieto-Márquez i inni, Diversity, Relationships, and Biogeography of the Lambeosaurine Dinosaurs from the European Archipelago, with Description of the New Aralosaurin Canardia garonnensis, „PLoS ONE”, 8 (7), 2013, e69835 (ang.).
- ↑ a b Penélope Cruzado-Caballero, José Ignacio Canudo, Miguel Moreno-Azanza &José Ignacio Ruiz-Omeñaca, New material and phylogenetic position of Arenysaurus ardevoli, a lambeosaurine dinosaur from the late Maastrichtian of Arén (northern Spain), „Journal of Vertebrate Paleontology”, 33 (6), Society of Vertebrate Paleontology, 2013, s. 1367-1384 (ang.).
- ↑ Xing Xu i inni, A large-sized basal ankylopollexian from East Asia, shedding light on early biogeographic history of Iguanodontia, „Science Bulletin”, researchgate, 63 (9), Elsevier, 2018, s. 556-563 (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
