Łagisza (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1915–1954[1] | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1919–39: kieleckie (II RP) | ||
| Powiat |
1915–19: będziński (GGW) | ||
| Data powstania |
1915 | ||
| Data likwidacji |
1954 | ||
| Siedziba | |||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Łagisza – dawna gmina wiejska, istniejąca w latach 1915–1954 w Kieleckiem i Katowickiem. Siedzibą władz gminy była Łagisza (obecnie dzielnica Będzina)[2].
I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Gmina Łagisza została utworzona w 1915 roku w powiecie będzińskim przez niemieckie władze okupacyjne po serii modyfikacji. 2 sierpnia 1915 okupant zniósł gminę Gzichów[3]:
- w miejscowości Grodziec utworzono samodzielną gminę Grodziec, dołączając do niej miejscowości Grudków i Łagisza z gminy Bobrowniki,
- miejscowości Preczów i Sarnów włączono do gminy Wojkowice Kościelne.
Według spisu gmin powiatu z 17 września 1915, uwzględniającego zmiany wprowadzone od 2 sierpnia 1915, pojawia się po raz pierwszy gmina Łagisza, obejmując[4]:
- miejscowości Grudków i Łagisza, włączone 2 sierpnia 1915 do nowej Grodziec, a wcześniej należące do gminy Bobrowniki,
- miejscowość Psary (z Dębnikami[5]), należąca cały czas do gminy Bobrowniki,
- miejscowości Preczów i Sarnów, włączone 2 sierpnia 1915 do gminy Wojkowice Kościelne, a wcześniej należące do gminy Gzichów.
W 1916 roku gmina Łagisza liczyła 8133 mieszkańców i posiadała 4 szkoły[6].
Polska[edytuj | edytuj kod]
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, władze polskie zachowały gminę Łagisza. W okresie międzywojennym należała ona do powiatu będzińskiego w woj. kieleckim[2].
Po wojnie gmina przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia 1945 roku została wraz z całym powiatem będzińskim przyłączona do woj. śląskiego[7] (od 6 lipca 1950 roku pod nazwą woj. katowickie[8], a od 9 marca 1953 jako woj. stalinogrodzkie[9]).
1 stycznia 1950 roku do gminy Łagisza przyłączono część obszaru zniesionej gminy Wojkowice Kościelne (gromady Brzękowice, Dąbie, Goląsza i Malinowice)[10].
Zarówno według stanu z 1 stycznia 1946 roku jak i stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Łagisza składała się z 9 gromad: Brzękowice, Dąbie, Goląsza, Grodków, Łagisza, Malinowice, Preczów, Psary i Sarnów[11][12].
Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[13] (gminę Łagisza podzielono na gromady: Dąbie, Łagisza, Psary i Sarnów[14]). W 1969 roku gromada Łagisza otrzymała prawa miejskie[15], a 1 stycznia 1973 została włączona do Będzina[16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W czasie I i II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 23 / Gazeta Urzędowa Powiatu Będzińskiego, Nr 23 z 27 lipca 1915 (Ogłoszenie, str. 3)
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 32
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 34 (sprostowanie)
- ↑ Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad wydanym przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947 roku (stan z dnia 1 stycznia 1946)
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 14/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu będzińskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54)
- ↑ Dz.U. z 1968 r. nr 48, poz. 343
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325